Ma`ruza №2 Mavzu: Ruda va konsentratlarni kuydirish. Reja: 1

Ko‘pik hosil qiluvchilar. Yetarli darajada mustaxkam uchmaydigan ko‘pik xosil qiladigan sirt-aktiv moddalar ko‘pik xosil qiluvchilar deyiladi. Sirt-aktiv moddalar suyuqlik - havo chegarasida adsorbsiyalanuvchi va shu chegarada sirt tarangligini kamaytiruvchi geterogen moddalardir.
Ko‘pik xosil qiluvchi moddalar mineral zarrachalarni bo‘tana orasiga ko‘tarib bera oladigan ko‘p miqdordagi mayda pufakchalarni xosil qila olishi kerak. Ko‘pik xosil qiluvchining molekulalari suyuqlik-xavo chegarasida shunday joylashadilarki, ularning polyar qismlari suv tarafga, polyarmas qismlari esa havo fazasiga yo‘nalgan bo‘ladi. Amalda ko‘pik xosil qiluvchilar sifatida quyidagi moddalar ishlatiladi.
Krezil kislotasi koks sanoatida olinadi. Uchta aromatik spirt: fenol C₆H₅OH, krezol C₆H₅CH₂OH va ksilenol C₆H₅(CH₂)₂OH larning aralashmasidan iborat. Biroz bo‘lsada to‘plovchi xususiyatiga ega va zaharli.
Piridin - koks sanoatida olinadi. Aktiv qismi bo‘lib xinolin hisoblanadi.
Ko‘pik hosil qiluvchi IM - 68 6-8 uglerod atomiga ega uchta spirtning aralashmasidan iborat. IM-68 tarkibiga geksil spirti-C₆H₁₃OH, geptil spirti-C₇H₁₅OH va oktil spirti-C₈H₁₇OH kiradi. Bu ko‘pik xosil qiluvchi zaxarli emas va to‘plovchi xususiyatini namoyon kilmaydi.
Muhitning regulyatorlari minerallarning flotatsiyasi ketayotgan muhitning ishqoriyligini o‘zgartirishga ishlatiladi.
Muhitning ishqrriy yoki kislotali xossalari pH ko‘rsatgich yoki vodorod yoki gidrooksil ionlari konsentratsiyasi bilan xarakterlanadi.
Vodorod ko‘rsatkich rN deb vodorod ionlari konsentratsiyaning manfiy logarifmiga aytiladi:
pH = - lg [H+]
Kislotali muhitda vodorod ionlarining konsentratsiyasi gidrooksil ionlarining konsentratsiyasidan katta, ishqoriy muhitda esa, buning teskarisi, gidrooksil ionlarining konsentratsiyasi vodorod ionlarining konsentratsiyasidan katta.
Kislotali muhitda pH < 7, ishqoriy muhitda pH > 7, neytral muhitda esa pH = 7. Flotatsiyaning natijalari bo‘tanadagi vodorod ionlarning konsentratsiyasiga bog‘liq, bo‘ladi. Shuning uchun vaqti-vaqti bilan suyuq fazaning pHi tekshirib turiladi va berilgan ishqoriylikni reagentlar qo‘shib ushlab turiladi. Nordon muhit hosil qilish uchun sulfat kislotasi, ishqoriy muhit hosil qilish uchun ohak yoki soda solinadi.