O’yinli texnologiya
4.1. O’yindan
chiqish
|
|
4.2.O’z o’zini baholash
|
|
4.3. Natijalarni tahlili
|
|
4.4. Natijalarni umumlashtirish
|
|
4.5. Ko’rsatmalar va taklif
|
O’zbekistonning iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda yuqori natijalarga erishishi, inson faoliyatining barcha jabhalarida zamonaviy axborot texnologiyalaridan yuqori darajada foydalanishning ko’lamlari qanday bo’lishiga hamda bu texnologiyalar ijtimoiy mehnat samaradorligining oshishida qanday rol o’ynashiga bog’liq. Demak, zamonaviy kompyuterlardan amalda keng foydalana oladigan yetuk kadrlar tayyorlash kechiktirib bo’lmaydigan vazifadir.
Xozirgi davr ta`lim taraqqiyoti yangi yo’nalish innovatsion pedagogikani keltirib chiqardi. Innovatsion - (ingliz.) - yangilikni kiritish (tarqatish).
“Innovatsiya” - bu ta`lim; ma`lum bosqichlari bo’yicha rivojlanadigan jarayon.
Innovatsion faoliyatning subekti - o’qituvchining shaxsiy imkoniyati hisoblanadi. Bunda pedagog shaxsining ijtimoiy, madaniy, intellektual va axloqiy imkoniyatlari yuksak ahamiyatga molik bo’ladi.
Innovatsion pedagogik jarayonning muhim unsurlari shaxsning o’z-o’zini boshqarishi va o’zini-o’zi safarbar qilishi hisoblanadi. Uning eng muhim yo’nalishlaridan biri talabalarning bilish faoliyatini rivojlantirish bo’ -lib, u talabalarning o’kuv ishlarini faollashtirish va kasbiy ixtisoslashi -vuning faollashuviga olib keladi.
Ta`lim jarayonida interaktiv metodlar, innovatsion texnologiyalar, pedagogik va axborot texnologiyalarini o’quv jarayonida qo’llashga bo’lgan qiziqish, e`tibor kundan-kunga kuchayib bormoqda, bunday bo’lishining sabab - laridan biri, shu vaqtgacha an`anaviy ta`limda talabalarni faqat tayyor bilimlarni egallashga o’rgatilgan bo’lsa, zamonaviy texnologiyalarda esa, ularni egallayotgan bilimlarni o’zlari qidirib topishlariga, mustaqil o’rga -nib tahlil qilishlariga, xatto xulosalarni o’zlari keltirib chiqarishlariga o’rgatadi. Pedagog bu jarayonga shaxsning rivojlanishi, shakllanishi, bilim olish va tarbiyalanishiga sharoit yaratadi va shu bilan bir qatorda boshqa -ruvchilik, yo’naltiruvchilik funktsiyasini bajaradi. Ta`lim jarayonida talaba asosiy figuraga aylanadi.
SHuning uchun oliy o’quv yurtlari malakali kasb egalarini tayyorlashda zamonaviy o’qitish metodlari - interaktiv metodlar, innovatsion texnologiya -larning o’rni va roli benihoya kattadir. Bunda pedagogik texnologiya va pedagogik mahoratiga oid bilim, tajriba va interaktiv metodlar talabalarni bilimli, etuk malakaga ega bo’lishlarini ta`minlaydi.
Innovatsion texnologiyalar pedagogik jarayon hamda o’qituvchi va talaba faoliyatiga yangilik, o’zgarishlar kiritish bo’lib, uni amalga oshirishda asosan interaktiv metodlardan to’liq foydalaniladi.
Interaktiv metodlar - bu jamoa bo’lib fikrlashdan iborat deb yuriti -ladi, ya`ni pedagogik ta`sir etish usullari bo’lib, ta`lim mazmunining tarkibiy qismi hisoblanadi. Bu metodlarning o’ziga xosligi shundaki, ular faqat pedagog va talabalarning birgalikda faoliyat ko’rsatishi orqali amalga oshiriladi.
Bunday pedagogik hamkorlik jarayoni o’ziga xos xususiyatlarga ega bo’lib, ularga quyidagilar kiradi:
- talabaning dars davomida befarq bo’lmaslikka mustaqil fikrlash, ijod etish va izlanishga majbur etishi;
- talabalarni o’quv jarayonida bilimga bo’lgan qiziqishlarini doimiy ravishda bo’lishini ta`minlashi;
- talabaning bilimga bo’lgan qiziqishini mustaqil ravishda har bir masalaga ijodiy yondoshgan holda kuchaytirishi;
- pedagog va talabaning hamisha hamkorlikdagi faoliyatini tashkil -lanishi.
Innovatsionlik pedagogik jarayonni ifodalab nafaqat unga didaktik qurilmasiga, balki pedagogning ijtimoiy, mohiyatli natijalari va ruhiy qiyofasiga ham taalluqlidir.
Pedagogning innovatsion faoliyatini samarali amalga oshirish bir qator shart-sharoitlarga bog`liq. Unga pedagogning tayinli muloqoti, qarama-qarshi fikrlarga nisbatan munosabati, turli holatlarda ratsional vaziyatning tan olinishini uqtirishga tayyorligi kiradi. Buning natijasida pedagog o’z bilim va ilmiy faoliyatini ta`minlaydigan keng qamrovli mavzu (motiv) ga ega bo’ladi.
Pedagog faoliyatida o’z-o’zini faollashtirish, o’z ijodkorligi, o’z-o’zini bilishi va yaratuvchiligi motivlari ahamiyat kasb etadi, bu esa pedagog shaxsining kreativligining faolligini shakllantirish imkonini beradi.
YAngilik kiritishning muhim sharti muloqotning yangi vaziyatini tug`dirishdan iborat. Muloqotning yangi vaziyati - bu pedagogning o’z mustaqil -lik mavqeini, pedagogik fan, o’ziga bo’lgan yangi munosabatini yarata olish qobiliyatidir. Bunday vaziyatlarda o’qituvchi pedagogik tajribalarning boy shakllari orqali mukammallashtirib boradi.
O’qituvchining fikrlash usullari, aqliy madaniyati o’zgarib, xissiy tuy -g`ulari rivojlanadi.
Keyingi sharti - bu pedagogning madaniyat va muloqotga shayligi.
Pedagog va talaba o’rtasidagi muloqot namunasining o’zgarishi in -novatsion faoliyat shartidan biridir.
Innovatsion faoliyat quyidagi asosiy funktsiyalar bilan izohlanadi:
kasbiy faoliyatining ongli tahlili,
meyorlarga nisbatan tanqidiy yondashuv,
kasbiy yangiliklarga nisbatan shaylik,
o’z imkoniyatlarini ro’yobga chiqarish, o’z turmush tarzi va inti -lishlarini kasbiy faoliyatida mujassam qilish.
Hozirgi jamiyat, madaniyat va ta`lim taraqqiyoti sharoitida pedagog innovatsion faoliyatga bo’lgan zaruriyat quyidagilar bilan o’lchanadi:
1. Ijtimoiy-iqtisodiy yangilanish ta`lim tizimi, metodologiya va o’quv jarayoni texnologiyasini tubdan yangilashni talab qiladi, yangi yangilik -larni yaratish, o’zlashtirish va foydalanishlardan iborat bo’ladi;
2. Ta`lim mazmunini insonpavarlashtirish doimo o’qitishning yangi tanqidiy shakllarini, texnologiyalarini qidirishni taqozo qiladi;
Pedagogik yangilikni o’zlashtirish va uni tadbiq etishga nisbatan o’qituvchining harakteri va o’zgarishi.
Pedagogning innovatsion faoliyati - o’z ichiga yangilikni tahlil qi -lish va unga baho berish, kelgusidagi harakatlarning maqsadi va kon -tseptsiyasini shakllantirish. Ushbu rejani amalga oshirish va tahlil qi -lish, samaradorlikka baho berishni qamrab oladi.
Innovatsion faoliyat tadqiqotlari pedagogning innovatsion faoliyatga hozirligi meyorlarini belgilashga imkon berdi (V.A. Slastinin).
Innovatsion faoliyatga bo’lgan zaruriyatni anglash;
Ijodiy faoliyatga talab qilinishiga tayyorgarlik;
SHaxsiy maqsadlarni innovatsion faoliyat bilan moslashtirish;
Innovatsion faoliyatni ijro etish texnologiyasiga tayyorgarlik darajasi.
|
«Aqliy xujum» metodining bosqichlari:
1. Talabalarga savol tashlanadi va ularga shu savol bo’yicha o’z javoblarini (fikr, mulohaza) bildirishlarini so’raladi;
2. Talabalar savol bo’yicha o’z fikr-mulohazalarini bildirishadi;
3. Talabalarning fikr-g`oyalari (magnitafonga, videotasmaga, rangli qog`ozlarga yoki doskaga) to’planadi;
4. Fikr-g`oyalar ma`lum belgilar bo’yicha guruhlanadi;
5. Yuqorida qo’yilgan savolga aniq va to’g`ri javob tanlab olinadi.
BBB jadvali
Bilaman
|
Bilmoqchiman
|
Bilib oldim
|
|
|
|
Dostları ilə paylaş: |
