Mashinasozlik materiallari

8.3-jadval
:
Qalaysiz bronzalarning mexanik xossalari va qo’llash sohasi
Kremniy bronza
(БpKMC3-1) korroziyabardosh va antifriksion xossalarga ega 
bo'lish bilan bir qatorda elastiklik xususiyatlariga ham ega. Kremniy misda erib, α-
qattiq eritmani hosil qiladi, u bosim ostida yaxshi ishlanadi, ya'ni yuqori 
plastiklikka ega. Texnologik hamda ishlash xususiyatlarini oshirish maqsadida 
bunday bronzalar boshqa elementlar bilan ham legirlanadi: sink quyish xossalarini 
yaxshilaydi, marganes va nikel esa mustahkamlik, korroziyabardoshlilikni oshirish 
bilan bir qatorda antifriksion va kesib ishlash xossalarini ham yaxshilaydi. 
Ko'pincha kremniy bronzalar qalayli bronzalar o'rnida antifriksion vositalarni, 
prujinalar, asbob va uskunalarning membranalarini tayyorlashda ko'p qo'llaniladi. 
Qo'rg'oshinli bronzalar
ko'proq ishqalanish juftlarini tayyorlashda ishlatiladi 
(БpC30). Yuqorida aytganimizdek, qo'rg'oshin misda erimaydi. Shuning uchun 

---

struktura mis va qo'rg'oshin kristallaridan iborat bo'ladi. Bunday struktura esa 
yuqori antifriksion xususiyatlarga ega bo'lib, issiqlikni yaxshi tarqatadi. Shuning 
uchun bunday bronzalardan yuqori tezlikda katta kuch ta'sirida ishqalanib 
ishlaydigan mashina vositalari tayyorlanadi. 
Masalan, БpC30 dan tayyorlangan ishqalanish juftining qalayli bronza БpOTCC4-
4-2,5 ga qaraganda issiqlik o'tkazuvchanligi 4 barobar katta. Bunday 
qotishmalarning mexanik xossalari va korroziyabardoshliligi oshirish maqsadida 
ular nikel va qalay bilan qo'shimcha legirlanadi. 
Berilliyli bronzalar
(БpB2) ham muhim antifriksion xususiyatlarga ega, ular katta 
kuchlanish va tezlikda ishlaydigan mashina vositalarini tayyorlashda ishlatiladi. 
Bunday qotishmalarning alohida xususiyatlaridan biri issiqbardoshligidir, ular 
800
0
C gacha o'z xususiyatlarini yo'qotmasdan ishlay oladi. 
Bronzalarning