1. Abdulla Avloniy
ning oʻzbek teatriga qo`shgan
hissalari
Avloniy oʻzbek teatrining asoschilaridan edi. U 1913
yilda “Turkiston” teatr truppasini tuzdi. “Turkiston” oʻzining
qatiy nizomini ham eʼlon qilgan edi. Uning tashkilotchisi
ham, gʻoyaviy-badiiy rahbari ham Avloniy edi. Truppa
“Zaharli hayot” (Hamza), “Baxtsiz kuyov (A. Qodiriy) kabi
XX asr boshlari oʻzbek dramaturgiyasining
eng yaxshi
namunalarini
sahnalashtirgan,
teatr
ozarbayjon
dramaturgla
ri asarlari (“Badbaxt kelin”, “Xoʻr-xoʻr”,
“Jaholat”, “Uliklar”, “Joy ijaraga olgan kishi”, “Man
oʻlmisham”, “Layli va Majnun”, “Asli va Qaram”) ni
oʻzbekchaga tarjima qilib sahnaga qoʻygan. Avloniyning
oʻzi Mallu (“Layli va Majnun”), Fayziboy (“Baxtsiz kuyov”),
Aliboy (“Toʻy”), Boy (“Padarkush”) rollarini ijro etgan.
Avloniy “Advokatlik osonmi?” (1914), “Pinak” (1915)
komediyalari, 1914
–17 yillarda yozgan “Biz va Siz”,
“Portugaliya inkilobi”, “Ikki sevgi” kabi fojeaviy asarlari
bilan oʻzbek dramaturgiyasining
maydonga kelishi va
teatrchilikning xalq orasigatomir otishiga muhim hissa
qoʻshdi. Advokat Davronbek
orqali Turkistondagi
huquqsizlik, dunyodan xabarsizlikni fosh etdi. “Advokatlik
osonmi?” degan asarida bir qator koʻknori va qimorbozlar
obrazini yara
tib, maʼnaviy turmushning tuban bir holga
kelib qolganlini koʻrsatdi.
Monarxiyaga qarshi kurash,
bayrogʻi ostida kechgan 1910 yilgi Portugaliya inqilobi,
1909 yili Turkiyada yuz bergan “Yosh turklar”
inqilobi
(“Ikki sevgi”) haqida yozib,
adabiyotimizda mavzu va
gʻoyalar koʻlamini kengaytirdi. “Biz va Siz”da esa XX asr
boshidagi Turkistonning eskilik va yangilik borasidagi
kurashini aniq taqdirlar misolida yoritib berdi.
Avloniy asosiy ijodiy faoliyatining
eng sermahsul yillari
1917 yildagi Oktyabr toʻntarishiga kadar boʻlgan davrga
toʻgʻri keladi.
Avloniy ijodi 60-
yillarning oxiridan oʻrganila boshlandi.
Hozirda uning turli janrlardagi asarlaridan namunalar
alohida kitoblar holida chop etilgan.
Foydalangan adabiyotlar
1. Aim. Uz sayitari
internet tarmoqlari
2. Qosimov B. Abdulla avloniy T.1979
3. QosimovB. Inqilobiy sheriyat sahifalari T,1977
4. Oripov Q Alangali yillar adabiyoti T .1972