Materialshunoslik va yangi materiallar texnologiyasi

Engil eruvchi podshipnikning qotishmalari.
Bu qotishmalar o’tgan asrning o’rtalarida ularni kashf etgan ingliz injeneri I.Babit nomi bilan ataladi va “B” xarfi bilan belgilanadi.
Babitlar uch turga bo’linadi:

1. 
   Qalay-surmali babitlar (Sn-sb-Cu) Ularga B83, B88 qotishmalari kiradi. Sonlar qotishmadagi qalayning miqdorini bildiradi.
   
2. 
   Qo’rg’oshin-qalay-surmali babitlar (pb-Sn-Sb-Cu) ularga B6, B16, BN, Bt qotishmalari kiradi. “N” va “T” - legirlovchi elementlarning (Ni va Fe) bosh xarflari.
   

3. Qo’rg’oshin babitlar (Pb-Ca, pb-sb-Cu) Ularga BK va BS qotishmalari kiradi.
Babitlar juda yumshoq (Nv 13-35) mustaxkamligi kam (bg = 60-100 Mpa), erish temperaturasi past 380-410°S, tez yumshaydigan (1000°S ga qiziganda ularning qattiqligi NV 10-20), lekin sirpanishga qarshiligi juda kam va po’lat bilan ishqalanish koeffitsenti eng kam (0, 005-0, 009) bo’lgan qotishmalardir.
Babitlar juda tez aylanadigan, katta kuchlanish ta’sirida ishlaydigan mexanizmlarning ishlash jarayonida 100°S dan ortiq qizimaydigan sirpanma podshipniklarining ichki qismiga qo’yish uchun yoki shtampovka yo’li bilan ikki, uch qatlamli (bimetall, tri metall) podshipniklar tayyorlash uchun ishlatiladi.
Qalay-surmali babitlar (B-83, B88). Bu qotishmalar emirilishga chidamliligi va po’lat bilan ishqalanish koeffitsenti kamligi jihatidan boshqa podshipnik qotishmalarga nisbatan ustun turadi.
B83 qotishmasini ichki tuzilishi (strukturasi) surma va misning kalaydagi α qattik eritmasini (qotishmasi asosi, qora rangda), Sn Sb birikmasi asosida tuzilgan β - qattik eritmasining, yirik, ko’k shaklidagi kristallarida (oq rangda) va Su₃ Sn – kimyoviy birikmasining mayda yulduzcha yoki ninasimon kristallaridan iborat

Qalayli B83 babitning struktura sxemasi
Ishni bajarishdan maqsad.

1. 
   Rangli metall va qotishmasining strukturalarini (ichki tuzilishini) mikroskop ostida ko’rilishini kuzatish va ularni bir-biridan farq qila olishini o’rganish.
   
2. 
   Rangli metall va qotishmalarni strukturalarini daftarga sxema ravshda yozish.
   
3. 
   Rangli metall va qotishmalarning markalanishini o’rganish va ularni qo’llanish joylari bilan tanishish.