Matkarimova shohinaning umumiy psixologiya

II.BOB:. PSIXOFIZIKA VA PSIXOFIZIOLOGIYADA INSONNI O‘RGANISH
2.1. Psixofizika va psixofiziologiyada zamonaviy tadqiqotlar
Psixofiziologiyaning asosiy vazifasi- bu neyrofiziologik mexanizmlarni oshkor qilish orqali ruhiy hodisalarning sababini tushunishdir. Zamonaviy psiХО- fiziologiyaning yutuqlari an'anaviy usullar bilan bir qatorda, sezgir, motor, vegetativ reaktsiyalarni ro'yxatga olish, tadqiqotda, elektrotiziyologik usullar bilan bog'liqlik va rag'batlantirish ta'sirini tahlil qilish bilan bog'liq eksperimental ma'lumotlarni qayta ishlashning ensefaliografiyasi va boshqa matematik usullar keng tarqalgan.
Shuningdek, psixofiziologiya, shuningdek, asab tizimida yuzaga kelgan fiziologik va biokimyoviy o'zgarishlarni o'rganadi. U faoliyatning turli jihatlari bilan aloqalarini o'rnatishga harakat qilmoqda: ХОtiraning ishlashi, hissiyotlar, uyqu va orzularni tartibga solish. Tadqiqot usullari juda xilma- xil bo'lib, elektrodlarning miyasida fiziologik namoyonlarni ro'yxatga olish uchun maxsus asboblardan foydalanish uchun maxsus asboblardan foydalanish uchun.
50-60 yillarda psixofiziologik tadqiqotlar kompyuterlashtirish natijasida keng tarqalgan foydalanish mumkin edi. Dastlab uning ishlatilishi asosan inson hissiy funktsiyalarini odatda va turli xil anomaliyalarga qarab o'rganish hisobiga kiritildi. Keyinchalik, usul tashqi stimulga to'g'ridan- to'g'ri reaktsiya qilinmaydigan murakkab ruhiy jarayonlarni o'rganishga muvaffaqiyatli qo'llanila boshlandi.
Psixofizik muammoni - psixika va jismoniy olam o'rtasidagi munosabatlarni hal qilish aqliy va jismoniy dunyo o'rtasidagi chegarani aniqlashdan boshlanadi. jismoniy hodisalar, ya'ni qaysi vaqtda dunyo tuzilishida sifat sakrash sodir bo'ladi va biz psixika deb ataydigan narsa paydo bo'ladi. Bu savolning paydo bo'lishi bilan bog'liq ilmiy psixologiya va uning asosiy bo'limi - psixofizika.
1860 yilda nemis olimi - fizik, matematik, psixolog va faylasuf - Gustav Teodor Fexnerning "Psixofizika asoslari" asari nashr etildi. Ushbu nashr o'zining tadqiqot predmeti va usullariga ega bo'lgan psixologiya faniga asos soldi, ular orasida eksperiment asosiy hisoblanadi. Fexnerdan oldin psixologiya spekulyativ taxminlar to'plami edi. Kant, fizika yoki kimyo kabi aniq psixologiya fanini qurish mumkin emasligini, birinchidan, matematikaning psixologiyada printsipial jihatdan qo'llanilmasligi, ikkinchidan, hech qachon odamni psixologga kerak bo'lgan xatti-harakatlarga majburlash mumkin emasligini ta'kidladi. (ya'ni, psixologiyada eksperimentdan tadqiqot usuli sifatida foydalanish mumkin emas). Bunday holatni psixologiya o'z predmetini topa olmaganligi bilan izohlash mumkin. Bugun biz oliy psixik jarayonlar va funksiyalar deb ataydigan narsalar bilan shug‘ullanishga urinar ekan, o‘sha davr psixologlari o‘z tadqiqotlarining asosini topa olmadilar, oyoqlari ostidan ilmiy asos topa olmadilar va shuning uchun ham yarim ilmiy taxminlar botqog‘ida qolib ketishga majbur bo‘ldilar. Bundan tashqari, tabiiy fanlarning jadal rivojlanishi natijasida sog'lom raqobat vujudga keldi. Bir oz ko'proq tuyuldi - va keyingi Bazarov yana bir qurbaqani kesib tashladi va nihoyat ruhni kashf etadi (bu psixologiya, ta'rifiga ko'ra, ruhni o'rganishga harakat qiladi, deyarli hamma tomonidan tan olingan). Bu hech bo'lmaganda ijtimoiy tartib psixologiyasini mahrum qildi.
Fexner panteist sifatida material va ideal bir butunning ikki tomoni ekanligiga ishongan. U material va ideal o'rtasidagi chegara qayerda yotganini aniqlashga kirishdi. Fexner bu muammoga tabiatshunos sifatida yondashdi. U rasmda ko'rsatilgan diagramma bilan aqliy tasvirni yaratish jarayonini taqdim etdi.
Mashhur neyropsixolog A.R.Luriyaning fikricha, aynan shuning uchun miyaning cheklangan sohalaridagi psixik funksiyalarni “lokalizatsiyalash” vazifasi “ushbu funksional tizimni amalga oshiradigan birgalikda ishlovchi miya zonalarining o‘sha tizimini tahlili, boshqacha qilib aytganda qanday qilib funksional tizim bosh miya apparatlari bo‘ylab, tegishli tizimlar bo‘ylab, joylashganligini tahlili” vazifasi bilan almashtirilishi lozim.
Inson miyasining funksional tuzilishini A.R.Luriya 3 ta blokka ajratadi: 1blok – energetik blok, u miya po‘stloq qismining normal ishlash tonusini ta’minlaydi. Miya po‘stining yuqoridagi qismida joylashgan. 2-blok – axborotlarni qabul qilish, qayta ishlash va saqlash bloki (ikkala yarim sharlarning orqa qismiga tepa chakka va ensa qismlariga joylashgan). 3-blok – faoliyatni dasturlashtirish, boshqarish va nazorat qilishni ta’minlaydi (peshona qismida joylashgan).