Matn va uning turlari

---

 
EURASIAN JOURNAL OF ACADEMIC RESEARCH 
Innovative Academy Research Support Center 
www.innacademy.uz
Volume 1 Issue 9, December 2021 ISSN 2181-2020 
Page 364 
 
 
 
MATN VA UNING TURLARI 
Xasanova M.S. 
1
 
1
Andijon mashinasozlik instituti assistenti 
https://doi.org/
10.5281/zenodo.5812826 
MAQOLA TARIXI 
 
ANNOTATSIYA
 
Qabul qilindi: 10-Dekabr 2021 
Ma’qullandi: 15-Dekabr 2021 
Chop etildi: 20-Dekabr 2021
 

Ushbu maqolada matn, matnning turlari, matn 
tilshunosligi, uning tarixi, olimlar fikri haqida umumiy 
tushunchalarni aytib o`tilgan. Matn tilshunosligi fani aynan 
badiiy matnni o’rganish, tilning estetik vazifasini tahlil qilish 
bilan shug’ullanuvchi tilshunoslikning bir sohasidir. 
 
 
 
 
 
 
 
KALIT SO’ZLAR 
Matn, matn tilshunosligi, 
makro matn, maksimal 
matn, 
matn 
taxlili, 
kontekst, adresat. 
Ussullari. Ushbu maqolada matn 
nutqiy jarayon mahsuli bo’lib, tugallangan, 
yozma shaklda mavjud bo’lgan, adabiy 
shakllangan, supersintaktik butunliklardan 
tashkil topgan. 
Natijalari. Matn atamasi ilmiy 
adabiyotlarda 
turlicha 
talqin 
qilinadi.”O’zbek tilining izohli lug’ati”da 
matn so’zining arabchadan o’zlashganligi, 
aynan “tekst” so’zi anglatgan ma’noga 
tengligiga ishora qilinadi. 
Xulosa. Har qanday matn ma’lum 
bir mazmunni tashish uchun xizmat qiladi, 
o’z xususiyatiga ko’ra turli axborotlarni 
etkazadi. Matn nutq korinishi bo’lib, 
vazifasi jihatidan tugal nutqiy butunlikdir. 
Har bir matn murakkab tuzulish va 
mazmun mundarijasiga ega bo’lib, u og’zaki 
va yozma ijod namunasi hisoblanadi. 
Kirish. 
Umumxalq 
nutqidagi 
barcha 
birliklar badiiy tilda u yoki bu darajada 
estetik qimmat kasb etadi. Aytish lozimki, 
tilning estetik funksiyasining asosiy yuzaga 
chiqish o’rni adabiy asar matni ekan, bu 
vazifaning o’ziga xos xususiyatlarini faqat 
tilshinoslik va adabiyotshunoslik doirasida 
o’rganib bo’lmaydi. Mazkur vazifani har 
tomonlama mukammal o’rganish uchun 
adabiyot tarixi, adabiyot nazariyasi, 
poetika 
kabi 
adabiyotshunoslik 
yo’nalishlari va til tarixi, uslubiyat, 
etimologiya, leksikologiya, semasiologiya, 
grammatika kabi tilshunoslik sohalari bir-
biri bilan hamkorlikda ish ko’rishi lozim. 
Binobarin, tilning estetik vazifasi masalasi 
bu ikki yirik fan oralig’idagi murakkab 
muammodir. 

---