Mavzu : qadimgi xetlar dini qanday din

4. Qadimgi Xett dini va e`tiqodi. Xettlar hayotida va e`tiqodida ibtidoiy din va e`tiqod shakllari – yer, suv, tog`, qoya, momaqaldiroq kabi narsa va hodisalarga sig`inganlar. Keyinchalik xett dinida hosildorlik kuchlarini o`zida aks ettiruvchi tabiat onasi – ulug` ma`buda e`tiqodi kuchaygan. Ayni paytda xettlar tog` cho`qqilari, momaqaldiroq, yashin, yog`ingarchilik va hosildorlik xudosi Teshubni ilohiylash-tirganlar. U bosh xudo hisoblanib, u «Osmon podshosi, Xett mamlakati homiysi» hisoblangan. Uning xotini Quyosh xudosi bo`lib, u ham xettlar mamlakati homiysi. Xett podsholari malikalarining homiysi hisoblangan.
Teshubni beliga qilich taqqan va chap qo`lida bir tutam yashin, o`ng qo`lida jang boltasi ushlagan zo`r jangchi qiyofasida tasvir-laganlar. Boshqa Xett xudolari ham turli qiyofada tasvir etilgan. Teshub Xett davlatining tashkil topishi davrida davlat va podsho hokimiyatiga homiylik qiluvchi xudoga aylanadi. U yoki bu Xet podshosi hayot vaqtida bosh ruhoniy sifatida eng muhim diniy marosimlarni amalga oshirgan. Podsho o`lgach, uning ruhiga atab motam-ma`raka marosimlari ado etilib, u xudo bilan tenglashtirilgan. Podsholar quyosh xudosi hassasini ushlagan holda tasvirlangan. Anatoliyaning Yazili-Qoyadagi momaqaldiroq xudosi Teshubning podshoni o`z o`g`lidek quchog`iga olib turgani tasvirlangan. Podsho xudo darajasiga ko`tarilgan ekan, mamlakat a`yonlari va fuqaro uni «quyoshim» deb atashlari kerak bo`lgan.
Xettda xudolar nomi shunchalik ko`pki, Xett davlati bitimlarida oliy xudolar bilan bir qatorda «Xett mamlakatining 1000 xudosi» tilga olinadi. Xettlar o`z xudolariga va muqaddas hayvonlarga atab qoya tosh sathiga qabartma suratlar o`yib, haykallar ishlaganlar. Shuningdek, xudolariga bag`ishlab bayram kunlari qo`y, echki va qoramol so`yib qurbonliklar qilganlar.
Qadimgi Xett dini va e`tiqodi. Xettlar hayotida va e`tiqodida ibtidoiy din va e`tiqod shakllari – yer, suv, tog`, qoya, momaqaldiroq kabi narsa va hodisalarga sig`inganlar. Keyinchalik xett dinida hosildorlik kuchlarini o`zida aks ettiruvchi tabiat onasi – ulug` ma`buda e`tiqodi kuchaygan. Ayni paytda xettlar tog` cho`qqilari, momaqaldiroq, yashin, yog`ingarchilik va hosildorlik xudosi Teshubni ilohiylash-tirganlar. U bosh xudo hisoblanib, u «Osmon podshosi, Xett mamlakati homiysi» hisoblangan. Uning xotini Quyosh xudosi bo`lib, u ham xettlar mamlakati homiysi. Xett podsholari malikalarining homiysi hisoblangan.
Teshubni beliga qilich taqqan va chap qo`lida bir tutam yashin, o`ng qo`lida jang boltasi ushlagan zo`r jangchi qiyofasida tasvir-laganlar. Boshqa Xett xudolari ham turli qiyofada tasvir etilgan. Teshub Xett davlatining tashkil topishi davrida davlat va podsho hokimiyatiga homiylik qiluvchi xudoga aylanadi. U yoki bu Xet podshosi hayot vaqtida bosh ruhoniy sifatida eng muhim diniy marosimlarni amalga oshirgan. Podsho o`lgach, uning ruhiga atab motam-ma`raka marosimlari ado etilib, u xudo bilan tenglashtirilgan. Podsholar quyosh xudosi hassasini ushlagan holda tasvirlangan. Anatoliyaning Yazili-Qoyadagi momaqaldiroq xudosi Teshubning podshoni o`z o`g`lidek quchog`iga olib turgani tasvirlangan. Podsho xudo darajasiga ko`tarilgan ekan, mamlakat a`yonlari va fuqaro uni «quyoshim» deb atashlari kerak bo`lgan.
Xettda xudolar nomi shunchalik ko`pki, Xett davlati bitimlarida oliy xudolar bilan bir qatorda «Xett mamlakatining 1000 xudosi» tilga olinadi. Xettlar o`z xudolariga va muqaddas hayvonlarga atab qoya tosh sathiga qabartma suratlar o`yib, haykallar ishlaganlar. Shuningdek, xudolariga bag`ishlab bayram kunlari qo`y, echki va qoramol so`yib qurbonliklar qilganlar.