Fotonlarning bunday yuqori tezligi natijasida elektromagnit energiya oqimi iste'molchilar yer sharining istalgan nuqtasida joylashganiga qaramasdan shu onda iste'molchiga yetkaziladi. Elektronning zaryadi juda kichik bo`lgani uchun, juda kichik tokda ham o`tkazgich bo`ylab juda katta sonlik elektronlar oqadi, masalan, odam tanasi zo`rga sezadigan 1 mA tokda 1 sekundda odam tanasi orqali 6 1015 ta elektronlar o`tadi. Agar bu elektronlarni yer shari odamlariga tarqatsa (taxminan 3 109 odam) har bir kishiga 2 mlndan elektron to`g`ri keladi. O`tkazgichlarda elektronlarning harakati unchalik katta emas. Masalan, o`tkaz-gichda tok zichligi 6 A/mm bo`lganda erkin elektronlarning tezligi 0,3 mm/sek bo`ladi.
Fotonlarning bunday yuqori tezligi natijasida elektromagnit energiya oqimi iste'molchilar yer sharining istalgan nuqtasida joylashganiga qaramasdan shu onda iste'molchiga yetkaziladi. Elektronning zaryadi juda kichik bo`lgani uchun, juda kichik tokda ham o`tkazgich bo`ylab juda katta sonlik elektronlar oqadi, masalan, odam tanasi zo`rga sezadigan 1 mA tokda 1 sekundda odam tanasi orqali 6 1015 ta elektronlar o`tadi. Agar bu elektronlarni yer shari odamlariga tarqatsa (taxminan 3 109 odam) har bir kishiga 2 mlndan elektron to`g`ri keladi. O`tkazgichlarda elektronlarning harakati unchalik katta emas. Masalan, o`tkaz-gichda tok zichligi 6 A/mm bo`lganda erkin elektronlarning tezligi 0,3 mm/sek bo`ladi.
Lekin elektromagnit energiyani tarqalish tezligi juda yuqori. Masalan, havo liniya simlarida elektromagnit maydonning tarqalish tezligi 300000 km/sek, ya'ni yorug`lik tezligiga teng. Bunga shubha yo`q, chunki elektr zanjirini ulaganda barcha erkin elektronlar bir vaqtning o`zida harakatga keladi.
Elektr energiyani hosil qilish va uni iste'mol qilishi quvvat orqali xarakterlanadi.
Elektromagnit quvvat elektromagnit energiyani vaqt bo`yicha hosilasidir, ya'ni uni o`zgarish tezligidir.
Quvvat r (R) xarfi bilan belgilanidi va vattlarda o`lchanadi. [Vt]=[j/s]
R(t) = dW / dt
Quvvat vattmetrlar yordamida o`lchanadi va 2 -rasmda ko`rsatilgandek ulanadi. Iste'molchilarning quvvati har doim musbat bo`ladi R >0.
Quvvat qanaqa kattaliklarga bog`liq bo`ladiq Buning uchun 2 - rasmdagi sxemaga har xil lampalarni ulab ko`ramiz. Reostat yordamida lampalar toki Iist bir xil ushlansa ham, vattmetrdan ko`ramizki, lampalar har xil elektr energiyaga ega bo`ladi. Demak, quvvatni hisoblash yoki o`lchash uchun faqat tokni o`lchash yetarlik emas. Buning uchun, ya'ni bir xil tok kattaligida har xil quvvat bo`lishini sababini tushuntirish uchun yana bir elektr kattalik- elektr kuchlanishi zarur.
Elektr kuchlanishi.
Quvvat bilan tok orasidagi bog`liqlikni sifatan xarakterlash va quvvat bilan tok orasi-dagi munosabatni aniqlash uchun fizik kattalik elektr kuchlanishi tushunchasi ishlatiladi.
Elektr kuchlanishi elektr quvvatining (elektromagnit energiya yutilishi tezligi yoki uni boshqa tur energiyaga aylanishi) elektr tokiga nisbatidir.
Kuchlanish u (U) harfi bilan belgilanadi va voltlarda o`lchanadi. [V]=[Vt/A] I
U(t)=R(t) / i(t)
Sxemalarda kuchlanish (3-rasm) elektr energiya iste'molchisi yonida strelka bilan ko`rsatiladi va yo`nalishi tok yo`nalishi bilan mos bo`ladi, ya'ni yuqori potentsialdan past potentsialga yo`naladi. 3-rasmdagi sxemada ampermetr va voltmetr yordamida lampaning quvvatini aniqlash mumkin.
Rist = Uist Iist
Vattmetr to`g`ridan-to`g`ri quvvatni o`lchaydi.
1.Elektr va magnit kattaliklarni tushintirib bering.
1.Elektr va magnit kattaliklarni tushintirib bering.
2.Fizik kattaliklarning birliklari aytib bering.
3.Elektr (elektromagnit) energiya haqida nima bilasiz.
4.Elektr zaryadi deb nimaga aytiladiq
5. Elektr tokini tushintiring.
6. Elektromagnit energiya tashuvchilari elektromagnit quvvat ma'lumot bering.
