Mavzu 13: Ikkilamchi zaxm. Yashirin zaxm. Zaxmga duchor bo'lgan be'morlarni davolash asoslari, dispanserizatsiyasi. Kasallarni faol aniqlash va serologik nazorat

Sifilitik alopetsiya 

---

16 
Sifilis bilan ogrigan kasallarda soch tukilishi asosan organizmning ok spiroxeta 
toksinlari bilan zaxarlanishining xamda nerv sistemasi jaroxatlanishining dastlabki 
belgilaridir. 
Sifilitik alopetsiya asosan ikkilamchi retsidiv zaxm bilan ogrigan bemorlarda 
uchrab, uch xil buladi: 
1) mayda uchogli
- 
2) diffuz 
- 
3) aralash
- 
Mayda uchogli alopetsiya – boshning sochli kismida bir xil joylashgan, yasmikdek 
keladigan dumalok yeki oval shaklli uchoklarda sochlar siyraklashib koladi. Bu 
manzara kuya tushgan muynaga uxshaydi. Kogan sochlar kasallik uchogida 
uzgarmaydi, terida chandik, pust tashlash bulmaydi. 
Mayda uchogli alopetsiya, sokollarda, koshda, kipriklarda xam uchraydi. Koshda 
uchragan formasi juda xarakterli bulib, buni Furne "omnibus", Grigorev "tramvay" 
simptomi deb atagan. 
Kipriklar zararlanganda birin–ketin tushib, birin-ketin chikadi shuning uchun 
shatili yoki pilapoyani eslatadi. Buni birinchi Pinkus yozgan bulib – Pinkus 
simptomi deyiladi. 
Diffuz alopetsiyada soch ayrim joylarda tukilmay siyraklashadi, bu kurinish xuddi 
ogir infektsion kasaldan ketsin tukilgan sochni eslatadi. 
Aralash alopetsiyada – mayda uchogi va diffuz alopetsiya birga uchraydi. 
Sifilitik alopetsiyali – soch tukilish, parsha va yuzaki trixofitiya bilan ajrata bilish 
kerak. 
Oddiy soch tukilganda – kasallik uchogi katta va kam buladi, (1-3 tagacha), 
jaroxatlangan joyda soch butunlay tukiladi, atrofida soch oson yulinadi. 

---

17 
Favusda esa - boshning jaroxatlangan joyida, skutula va chandik buladi. 
Trixofitiyada – jaroxatlangan joyda kepaklashish, buladi va soch sinadi. 
SIFILITIK LEYKODERMA – birinchi marta pigmentli sifilidni 1854 Gardal 
yozgan, 1883 yil Neysser leykoderma deb nom bergan. 
Leykoderma kuprok ayollarda uchrab, asosan buyinnig yon kismida, kukrakda 
uchraydi (Venera marjoni), lekin kulda, yelkada, korinda, ba'zan oyoklarda xam 
uchrashi mumkin. Jaroxatlangan joyda atrofida giperpigmentlangan jiyak bilan 
uralgan ok dog xosil buladi. Dogi kattaligi yasmikdan to 10 tiyinlik tangachali 
bulib, yumalok, oval shaklda buladi. Leykoderma bir-biridan xar xil uzoklikda 
joylashadi, lekin razmeri bir xil buladi. Sifilitik leykoderma shurlashmaydi va 
kasalni bezovta kilmaydi. 
Leykodermani uch xil turi ma'lum: dogsimon, tursimon, marmarsimon. 
Dogsimon formasida – doglar bir-biridan aloxida joylashib, bir-biriga kushilmaydi. 
Tursimon formasida – doglar bir-biri bilan kushilib tur xosil kiladi. 
Marmarsimon formasida – ok doglar atrofidagi giperpigmentatsiya kamrok bilinadi 
shuning uchun teri iflosga uxshab kurinadi. 
Differentsiatsiya kilinganda – xazakam (yolgon) leykodermadan ajrata bilish 
kerak. Bular asosan psoriaz, pushtirang temiratki, parapsoriaz va boshkalardan 
keyingi ikkilamchi doglar. 
Ikkilamchi zaxmning shillik kavatlarini jaroxatlanishi 
Ikkilamchi zaxmda ogiz bushligi, xalkum, tanglay va ayollar jinsiy organlarining 
shillik kavatlarini xam jaroxatlaydi. Shillik kavatlarda kuyidagi sifilidlar uchraydi: 
doglar (eritema), papula (eroziya, pustula (yara). 
Shillik kavatdagi eritemalar – asosan rangi bilan shillik kavat rangidan uncha fark 
kilmaydi, shuning uchun aniklash kiyin. Fakat badan bezlarida eritemali anginadan 

---

18 
fark kilib kasalni bezovta kilmaydi, chegarasi anik, rangi tuk-kizil, istima 
chikmaydi va boshkalar. 
Shillik kavatdagi papulali sifilid – shillik kavatda joylashgan papulalar kupincha 
bir-biri bilan kushilib katta blyashkalar xosil kiladi, tezda eroziyaga aylanadi, 
ayrim vaktlarda yaraga aylanadi. 
Papula bilan ovoz boylamlari jaroxatlansa ovoz bugilib koladi. Bunday kasallar 
oilada atrofidagilarga juda xavfli buladi, chunki juda kup mikdorda eroziyalardan 
ok spiroxeta ajraladi. 
Shillik kavatdagi pustulali sifilid – juda kam uchrab, zaxmning yomon sifatli 
kechishini kursatadi. xosil bulgan yara zaxmni eslatmaydi, boshka yaralarga 
uxshaydi. Fakat sifilisning boshka belgilariga karab diagnoz kuyiladi.