ZAXMNING IKKILAMChI DAVRI
Kasallik yukkandan keyin 2-3 oy, yoki kattik shankr paydo bulgandan 6-8
xafta utgandan keyin kasalning badaniga xar xil toshmalar toshadi, shu vaktdan
boshlab zaxmning ikkilamchi davri boshlanadi. Birlamchi va ikkilamchi zaxm
urtasida anik chegara yuk, chunki birlamchi zaxmdagi kattik shankr, yoki uning
koldigi ikkilamchi zaxmda xam saklanib kolishi mumkin.
Zaxmning ikkilamchi davrida kuyidagi elementlar buladi: dog (rozeola),
tuguncha (papula), yiringli pufakcha (pustula), pufakcha (vezikula), alopetsiya va
leykoderma.
Ikkilamchi zaxmdagi toshmalar xar-xil bulishiga karamay, ular umumiy
belgilarga ega:
1)
Ikkilamchi sifilidlar kasalni xech kachon bezovta kilmaydilar (kichishish,
achishish, ogrik).
4
2)
Ikkilamchi sifilidlar xammasi deyarli yumalok oval formada bulib, chegarasi
anik buladi, bir-biri bilan kushilmaydi. Surilishi asosan markazdan boshlanadi.
3)
Ikkilamchi elementlar atrofidagi teri kizarmaydi, normal xolda buladi, rangi
okish safsardan, to tuk-kizgish bulishi mumkin.
4)
Sifilidlar tubida xarakterli kattik infiltrat buladi, xamda u infiltratlarda ok
spiroxeta buladi.
5)
Ikkilamchi sifilidlar davolanmasa xam (chukur joylashgan pustulalardan
tashkari) asoratsiz xech kanday iz koldirmasdan surilib ketadilar.
6)
Sifilidlar tup-tup bulib xar-xil vaktda chikadilar va xar-xil vaktda kaytadilar.
Shuning uchun terida xar-xil davrda buladi – yolgon polimorfizm
7)
Ikkilamchi zaxmda 100% xolda serologik reaktsiya musbat buladi.
8)
Ikkilamchi zaxm elementlar, agar kasal davolanmasa, kaytalanib turadi.
9)
Ikkilamchi elementlar toshganda, asosan kasalda istima chikmaydi.
10)
Ikkilamchi kaytalanuvchi zaxmda elementlar tuplanib xar-xil figuralar
tashkil kiladi.
Kupincha vrachning ish jarayonida ikkilamchi yangi zaxm bilan ikkilamchi
retsidiv zaxmni ajrata bilish kerak buladi.
Ikkilamchi yangi sifilisda terida asosan rozeola bulib, elementlar kup, lekin
mayda buladi, simmetrik joylashadi. Elementlar tuplanmaydi, tarkok joylashadi.
Rangi tinik bulib, kizgish-pushti buladi. Eng asosiysi kattik shankr yoki uning
koldigi buladi.
Ikkilamchi retsidiv sifilisda terida asosan papula bulib, elementlar oz lekin,
katta-katta buladi, rangi okishrok buladi. Elementlar tuplanib xar-xil figuralar xosil
kiladi (uchburchak, xalkasimon va yarim xalka). Kupincha sifilitik alopetsiya va
leykoderma buladi.
5
Dogli sifilid – sifilitik rozeola
Sifilitik rozeola – eng kup uchraydigan element bulib, kattik shankr paydo
bulgandan 5-7 xaftadan keyin toshadi.
Rozeola – bu dog bulib, pushti-kizgish rangli, kattaligi ok juxoridan to
chimchalok tirnogigacha buladi. Doglar bir-biri bilan kushilmaydi, atrofga karab
kattalashmaydi, sog teridan yukoriga kutarilmaydi. Panja yoki biror buyum bilan
rozeola bosilsa yukolib ketadi, keyin yana tezda paydo buladi. Rozeolaning ustki
kismi asosan kepaklamaydi, lekin 1948 yilda V.A.Arutyunov birinchi marta
kepaklashgan (shelusheyesya) rozeolani yozgan.
Undan keyin 1951 yilda Antonev A.A. – 4 ayolda kepaklashgan rozeola
uchratgan va ularning konida vitamin S yetishmasligini aniklagan. Demak,
kepaklashgan rozeola paydo bulshiga vitamin-S yetishmasligi sabab bulishi
mumkin.
Sifilitik rozeola terining xamma joyida bulishi mumkin, lekin asosan,
kukrakda, korinda, tomokning ikki yon tomonida va kuprok oyok-kullarda
uchraydi.
Rozeolaning kuyidagi turlari ajratiladi.
1)
Eleviruyuщaya rozeola (torvoksimon) – ayrim vaktlarda rozeola
torvoksimon bulib, sog teridan yukoriga kutariladi.
2)
Birlashgan kushilgan rozeola – ba'zan rozeola juda kup bulsa, rozeolalar bir-
biri bilan kushilib, katta eritematozli rozetka xosil kiladi.
- konflyueks.
3)
Follikulyar – yoki donador rozeola – ayrim yog-soch follikulalari ustida
rivojlangan bemorlarda rozeola mayda donachalar paydo buladi -
4)
Retsidiv rozeola – ikkilamchi retsidiv zaxmda uchraydi.
Rozeolaning differentsial diagnostikasi
6
Ikkilamchi zaxmdagi rozeolani boshka kasallarda uchraydigan rozeolalar
bilan ajrata bilish kerak:
a) Kizamik va kizilchada toshadigan rozeola utkir yalliglanish xarakteriga
ega bulib, kuprok yuzda, kulda, oyokda buladi, kup joylarda bir-biri bilan kushilib
ketadi va surilayotganda ustki kismi kepaklashadi. Kasalda istima chikadi, laringit,
bronxit, traxeit simptomlari buladi. Kizamikda ogiz shillik kavatida mayda
tanachali okish dog xosil buladi (simptom – Filatova Koplina).
b) Korin tifi va kaytalanuvchi tifida – rozeolalarining toshishi kasallar
umumiy axvolining ogirlashi bilan birga kechadi. Rozeola uzi kam bulib,
patexiyaga uxshaydi.
v) Toksikodermiyadagi toshmalar utkir yalliglanish bilan kechib, kattarok
buladi, rangi kukimtir, bir-biri bilan kushiladi, usti kepaklashadi, badan kichishib
turadi.
g) Jiberning pushti rangi temiratkisi – xosil bulgan doglar pushti rangli,
razmeri katta, ustida kepaklashish bulib, xuddi "gijimlangan papiros kogoziga"
uxshaydi.
d) Teridagi marmaroessentsiya – kupincha kasal yechinganda mayda kon
tomirlar kapillyarlari xavo ta'sirida kengayadi va xuddi rozeolaga uxshash doglar
paydo buladi. Kupincha buni vrachlar adashib rozeola deb uylaydi.
Rozeoladan farki yaxshi karalsa atrofida mayda tomirlar urtada sog teri
bulad sifilitik, rozeolada esa atrofida sog teri buladi. Agar kasalga ish
kildirilsa yoki terisi ishkalansa "marmarsimon" teri yukolib ketadi, rozeola bulsa
yanada anik bilinadi.
7
ye) Kepaksimon (xar-xil rangli) temiratki – xosil bulgan doglar xar xil
rangda bulib och-pushtidan, tuk-jigarrangacha buladi, usti kepaklashgan buladi.
Bir-biri bilan kushilib katta uchastka xosil kiladi. Agar dogni 5% yod eritmasi
bilan surtilsa tuk ranga buyaladi.
Papulali sifilid
Papulalali sifilid ikkilamchi zaxmda kup uchrab, 70-80% xollarda
ikkilamchi retsidif zaxmda buladi.
Papulaning kuyidagi turlari uchraydi: a) lentikulyar, b) miliar, v) nummulyar
(monetovid), g) psoriaziformnыy, d) namlanuvchi moknuщыy, slizistыx
obolochek.
Dostları ilə paylaş: |