Mavzu: 802. 15 tarmoqlarining texnik tavsiflari

Mavzu: Simsiz aloqa tarmoqlarini marshrutlash bo‘yicha protokollar. Mahalliy tarmoqlar.
Reja:
1) Tarmoq va aloqa haqida umumiy tushuncha berish.
2) Ripv1, Ripv2, Ospf va Bgp protokollari haqida tafsilotli ma'lumot.
3) Marshrutlash protokollari va ularga oid qismlar haqida ma'lumot.

Simsiz aloqa tarmoqlarini marshrutlash bo‘yicha protokollar. Mahalliy tarmoqlar.

Simsiz aloqa tarmoqlari, yo‘nalish yoki qulaylikka qarab bir-biriga qulaylikka ega bo‘lgan qurilmalar orqali ulanadigan tarmoqlardir. Bu tarmoqlar mobil aloqa tarmoqlari, mashhur nomi bilan "Mobil tarmoqlar" deb ataladi. Bu tarmoqlarda bir nechta asosiy tizimlar mavjud: aloqa protokollari, bazalash protokollari, qaror qabul qilish tizimlari, saqlash tizimlari, tarmoq protokollari, tarjima protokollari, birlashgan aloqa protokollari, o‘zaro ulanish protokollari, internet aloqalari, va boshqalar.

Simsiz aloqa tarmoqlari Marshrutlash bo‘yicha protokollar o‘zining bir qismiga ega bo‘ladi. Marshrutlash protokollari, bu tarmoqlarning samarali ishlashi uchun juda muhim bo‘lib, xususan, mobil tarmoqlarda bir qurilma boshqa qurilma tomonidan o‘rniga kelishi mumkinligi tufayli, yuqori muhimlika ega. Mahalliy tarmoqlar esa bir joyda, bir kuchli aloqa punktida joylashgan tarmoqlardir va ularning xususiyatlari ham mavjud. Mahalliy tarmoqlar odatda korxonalar, ofislarni yoki uyalar, xizmat ko‘rsatish markazlarini qamrab oladilar. Bunday tarmoqlar kattaligi qarashli va eng katta maqsadi muayyan joyda bo‘lgan qurilma, yani kundalik hayotimizda katta qurilma orqali o‘rnatilgan tarmoqlardir.
Tarmoq va aloqa, bir-biri bilan uzviy aloqalari bo'lgan ko'p elementli tizimlarning umumiy nomlanmasidir. Aloqa tizimlari xuddi shu elementlardan iborat, ammo tarmoqning shu elementlardan tashkil topgan tuzilmadir.
Tarmoqlar ko'plab ko'rsatkichlardan iborat bo'lib, biror olaylar tufayli o'zgarishi mumkin. Tarmoqning eng muhim ko'rsatkichlari undagi o'zaro uzviy aloqalarni ta'minlash, yani elementlar o'rtasida axborot almashishni ta'minlashdir.
Tarmoqlar bizning hayotimizning turli sohalarida foydalaniladi, masalan, internet, mobil tarmoqlar, uzatilgan tarmoqlar va h.k.
Aloqa tarmoqlari, bir nechta kompyuterlar va qurilmalar orasidagi axborot almashishni ta'minlash maqsadida bir-biriga bog'liq qurilishlar va protokollar birlashmasidan tashkil topgan tarmoqlardir. Ular odatda bir ko'p foydalanuvchi (masalan, kompyuterlar yoki mobil qurilmalar) tomonidan ishlatiladi va har bir qurilma aloqa tarmoqqa ulanish uchun bir IP manzili bilan ta'minlanadi.
Aloqa tarmoqlari, aloqa protocolari va tarmoq tuzilishiga asoslangan turli qurilmalar, xizmatlar va tizimlar orqali aloqa ta'minlanadi. Aloqa tarmoqlari, bir-biri bilan bog'liq va axborot almashish uchun mo'ljallangan aloqa protokollari va tarmoq tuzilishiga asoslangan qurilmalarni ishlatadi. Bu qurilmalar, tarmoqning bog'lanish turi, bog'lanish tuzilishi, bog'lanishning uzunligi, bog'lanishning tezligi va tarmoqdagi boshqa xususiyatlarga qarab tanlanadi.
Bu dasturlash sohalarida keng tarqalgan protokollardan biri, tarmoq administratorlari va muhandislar tomonidan foydalaniladigan ma'lumot almashish protokollaridir. Bu protokollar bir-biri bilan aloqador bo'lib, tarmoq topologiyasiga mos ravishda ma'lumot almashishni ta'minlaydi.
1. RIP (Routing Information Protocol): Bu tarmoq protokolida, simsig'a yonalgan paketlarning echimini yolg'izlikka qarab hisoblangan va har bir route uchun bir echim hajmi belgilangan. RIP v1 ularning birinchi versiyasi, u qulay va oddiy bo'lib, hamma tarmoq elementlari o'zaro avtomatik ravishda aloqalangan va u 15 hop qadamda bir almashishni ta'minlaydi. RIP v2 esa, xususiyatlari va imkoniyatlari ko'paytirilgan, masalan, VLSM (Variable Length Subnet Mask) va CIDR (Classless Inter-Domain Routing) kabi funksiyalarni qo'shgan.
2. OSPF (Open Shortest Path First): Bu protokol, bir qator yaxlitlashma ma'lumotlarini almashish va tarmoqning eng qisqa yo'lini aniqlashga asoslangan bir link tarmoqlari protokoli hisoblanadi. OSPF ma'lumotlarni o'zaro almashishning yuqori darajadagi imkoniyatlariga ega va ko'plab tarmoqlarda muhim ahamiyatga ega.
3. BGP (Border Gateway Protocol): Bu tarmoq protokoli, internet servis provayderlarining tarmoqlarini birlashtirib, global tarmoqni boshqarishda ishlatiladi. BGP, inter-domen protocoli sifatida ham nomlanadi, chunki u tarmoqlar o'rtasida ma'lumot almashishni amalga oshiradi. BGP, ma'lumot almashishni inter-domen tarmoqlaridan yuqori darajali nazorat tizimiga aylantiradi.
Bu protokollar har biri o'zining xususiyatlari va imkoniyatlari bilan aloqador bo'lib, ularni tarmoq topologiyasiga mos ravishda foydalanish muhimdir.
Marshrutlash protokollari, IP tarmoqlaridagi ma'lumotlar paketlarining bir nuqtadan boshqa nuqtaga yo'naltirilishi uchun optimallashtirilgan yollar yaratish va boshqarishni ta'minlash uchun ishlatiladi. Bu protokollar odatda routerlar orasida ma'lumot almashishni tashkil qiladi. Bir nechta routerlar orasida ma'lumotlar almashishida, o'zaro aloqani aniqlash va avtomatik ravishda marshrutlarni aniqlash uchun ishlatiladi.
Protokollar ko'pgina qismlardan iborat, shu jumladan:
- Protokolning tavsifi va tarmoqdagi qurilmalar soni.
- Protokolda qo'llaniladigan to'plamlar (dastrurlar) va o'zaro almashishning shakllari.
- Protokolning ishlash prinsiplari, shu jumladan, u routerlar orasida ma'lumot almashishning shakli, o'zaro aloqani aniqlash va avtomatik ravishda marshrutlarni aniqlash uchun qanday tizimlar yaratish va boshq