Mavzu: Axborotlashuv jarayonining jamiyat taraqqiyotiga ta'siri

Mavzu: Virtual o’yinlarning yoshlar ongiga ta’siri.
Biz yashab turgan yangi dunyoda texnologiyalar misli ko’rilmagan darajada rivojlanmoqda va kompyuterlar oddiy, hatto zarur narsalarga aylandi. Internetning afzalliklari haqida hamma biladi, aksariyat odamlar undan nafaqat ma’lumot qidirish, balki virtual olamga haqiqatdan qochish uchun ham foydalanadilar. Virtual borliq bu – inson tomonidan kompyuter texnologiyalaridan foydalangan holda yaratilgan dunyo. Virtual reallikning so’ngi texnologiyalari sizga xayoliy dunyoga to’liq sho’ng’ish uchun ko’zoynak yaratishga imkon beradi. Ular sizga haqiqiy hayotdan butunlay uzoqlashishga imkon beradi.
Yangi texnologiyalar haqida bilib, odamlar virtual olamga shoshilmoqdalar, ammo ular virtual haqiqatning psixologik ta’siri xavfli bo’lishi mumkinligini unutishadi. Bugungi kunda hayot muammolaridan qochib, boshqa dunyoga tushib ketishingizga yordam beradigan ko’plab qurilmalar mavjud. Virtual haqiqat tizimining rivojlanishi shu darajaga yetdiki, odam tom ma’noda ikkinchi dunyoda yashaydi, o’zini virtual olamga to’liq singdiradi.
Virtual borliq bizga boshqa dunyoga tashrif buyurgan holda dam olish va muammolardan tanaffus qilish , yangi hissiyotlarni olish imkoniyatini berad, ammo uning ham salbiy tomonlari mavjud. Virtual olamga tez-tez sho’ng’ish bilan, odam o’z qahramonining roliga juda odatlanib qolishi mumkin va bu uning hayotdagi xatti-harakatlariga ta’sir qiladi. Shuningdek, inson vaqt boshqaruvini yo’qotishi va antisotsial bo’lishi mumkin.
So'nggi o'n yillik ma’lumotlariga nazar soladigan bo’lsak axborot-kommunikatsiya, kompyuter, elektron, raqamli va Internet texnologiyalarining faol rivojlanishi kuzatilmoqda. Zamonaviy texnologiyalar inson hayotining barcha sohalariga joriy etilmoqda, natijada jamiyatimiz, ishlab chiqarishimiz va hayotimizni tubdan o'zgartirmoqda. Bugungi kunda deyarli har bir uyda kompyuter, noutbuk, planshet yoki hech bo'lmaganda Internetga ulangan mobil telefon mavjud. Mediascope ma'lumotlariga ko'ra, 2016 yil oktyabr — 2017 yil mart oylarida internetning oylik auditoriyasi 12-64 yoshda 87 million kishiga yetdi, bu mamlakat aholisining 71 foizini tashkil etdi. Zamonaviy o'spirinlar - "raqamli avlod" ning bir turi bo'lib, ularning o'sishi texnologiyadan uzviy bog'liqdir: ularning aksariyati hatto maktabgacha yoshda ham gadjetlarga va eng muhimi, Internetga kirish imkoniyatiga ega. Ular o'zlarining ko'p vaqtlarini internetda o'tkazadilar, odatda virtual dunyo va muloqotni afzal ko'rishadi. Shu munosabat bilan ushbu jarayonni o'rganish zarurati tug'iladi: uning vositalari va mexanizmlari, kiber kosmosdagi o'spirinlarning haqiqiy harakatlari va xatti-harakatlari, paydo bo'layotgan tendensiyalar va ularning yosh avlodga ta'siri, mumkin bo'lgan ijobiy va salbiy oqibatlar va boshqalar.
Farzand sog‘lom o‘sishi va rivojlanishida uning taomlanishi, do‘stlari, bilim olishi bilan bir qatorda qiziqishlari ham muhim ahamiyat kasb etadi. Hozirda ko‘pchilik bolalarning qizishi bu kompyuter o‘yinlari bo‘lib, uning zarar ekanligi ko‘p takrorlanadi. 
10-18 yosh oralig‘idagi bolalarda kompyuter o‘yinlariga o‘ta darajada berilib ketish holatlari kuzatiladi. Bu eng avvalo vaqtni behuda sarflashga sabab bo‘ladi. Xuddiki barchasi bir necha daqiqada yuz bergandek tuyuladi.
Tanganing ikki tarafi bo‘lgani kabi, ushbu o‘yinlarning ham zarari bilan bir qatorda foydali jihatlari ham bor. Birinchi o‘rinda u yangi bilimlarni o‘zlashtirish darajasini oshiradi.
Xotirani yaxshilaydi – o‘yin o‘ynash jarayonida buyumlar va odamlarning holatiga diqqat qilishni o’rganadi.
Kompyuterdagi o‘yinlarni klaviatura va sichqoncha yordamida o‘ynagani uchun qo‘lning mayda motorikalari yaxshi rivojlanadi.
O‘yin orqali biror sohani o‘rganish – bu aynan shunga mo‘ljallangan o‘yinlarga nisbatan.
Yuqorida aytib o‘tganimizdek, har bir narsaning ijobiy va salbiy tarafi bor. Bola uchun asosiy qoida me’yor hamda vaqt chegarasini bilishdir. Aynan shu odat foyda va zararni ajratib turadi.
Kompyuter texnologiyalarining odamlarga ta'siri muammosiga murojaat qilgan birinchi rus olimlardan biri psixologiya fanlari doktori O. K. Tixomirov edi. Inson va kompyuterning o'zaro ta'sirini o'rganishni boshladi va yangi yo'nalish — kompyuterlashtirish psixologiyasini rivojlantirish uchun asos yaratdi. Shu asosda u bir qator muhim xulosalar chiqardi, ammo eng muhimi, kompyuterlashtirish jarayoni va uning oqibatlarini psixologik baholash zarurati oqlandi.
Bugungi kunda zamonaviy texnologiyalarning insonga ta'siri muammosi dolzarb masalalardan biri bo'lib, sotsiologiya doirasida ham, psixologiya va pedagogikada ham ko'plab asarlar unga bag'ishlangan.