Mavzu: Boshlangʻich sinfda oʻqish darslarida nasriy asar ustida ishlash va uning asosiy bosqichlari Mundarija

Topshiriqlar:
1. Quyidagi rasmlarga diqqat builan qarang va ular kim ekanligini izohlang:

1-rasm

Ch

P

2-topshiriq.Cho‘pon va podshoh so‘zlari bilan bog‘liq gaplar tuzib ko‘ring: Masalan: O‘zga yurtda shoh bo‘lguncha, o‘z yurtingda cho‘pon bo‘l… Shoh mamalakatni boshqaradi. Cho‘pon mol va qoo‘ylarni boqadi.
3-topshiriq. Podshohning shartlariga siz qanday javob bergan bo‘lardingiz?
dengizda necha tomchi suv bor____________________________________ osmonda nechta yulduz bor_______________________________________
Abadiylikda necha soniya bor______________________________________
Ushbu topshiriqlar asosida bola ertakni qayta o‘qib chiqsa va toipshiriqlarni bajarsa, unda sinchkovlik, mantiqiy mushohada yuritish qobiliyati shkllanib boradi.Qolaversa, bolada kitobxonlik madaniyati shakllanadi.
Boshlang‘ich sinflarda ibratli hikoyat va rivoyatlarning ma’naviy va ahloqiy tarbiyaning kamol topishida o‘rni yuqori. Shu boisdan turli hajmdagi kichik hikoya va rivoyatlarni o‘qish bolada axloqiy tamoyillarning shakllanishiga yordam beradi. Sinflar kesimida darsdan tashqari o‘qish mashg‘ulotlarini darajalanishni inobatga olgan holda quyidagicha tashkil qilish mumkin:
1.1-jadval. Boshlang‘ich sinflarda sinfdan tashqari o‘qish uchun asar janrlari

Boshlang‘ich sinflarda badiiy asar quyidagi muhim metodik qoidalar asosida tahlil qilinadi:

1. Asar mazmunini tahlil qilish va to‘g‘ri, tez, ongli, ifodali o‘qish malakalarini shakllantirish bir jarayonda boradi (asarning mazmunini tushuntirishga oid topshiriq o‘qish malakalarini takomillashtirish topshirig‘i ham hisoblanadi).
2. Asarning g‘oyaviy asoslari va mavzusini, uning obrazlari, syujet chizig‘i, kompozistiyasi va tasviriy vositalarini tushuntirish o‘quvchilarning shaxs sifatida umumiy kamol topishiga yaxshi xizmat qiladi, shuningdek, bog‘lanishli nutqining o‘sishi (lug‘atining boyishi va faollashishi)ni ta’minlaydi.
3. O‘quvchilarning hayotiy tajribasiga tayanish asar mazmunini ongli idrok etishning asosi va uni tahlil qilishning zaruriy sharti hisoblanadi. 4. Sinfda o‘qishga o‘quvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish, atrof-muhit haqidagi bilimlarini kengaytirish va ilmiy dunyoqarash asoslarini shakllantirishning samarali vositasi sifatida qaraladi.
Har qanday nasriy matnni o‘qitishda ushbu mezonlarga amal qilinishi lozim. Shuningdek, nasriy matnlarda so‘z boyligini oshirish masalasiga ham alohida e’tibor qaratish lozim. Asar matnida uchrovchi so‘zlarni izohlash, ularning qo‘llanilishini o‘quvchiga tushuntirish nutqiy kompetensiyalarni shakllantirishda muhim ahamiyat kasb etadi⁶. Xususan, kichik masallarni sinfdan tashqari o‘qishga tanlashda quyidagi yondashuvga tayanish mumkin: