Mavzu: Boshlang’ich sinflarda sintaksis elementlari ustida ishlash metodikasi. Boshlang’ich sinflarda sintaksis va punktuatsiya elementlarini o’rganish

Mavzu:Boshlang’ich sinflarda sintaksis elementlari ustida ishlash metodikasi.Boshlang’ich sinflarda sintaksis va punktuatsiya elementlarini o’rganish .

Dars rejasi
1.Boshlang’ich sinflarda sintaksis elementlari ustida ishlash 2.Boshlang’ich sinflarda sintaksis elementlari va punktuaksiya elementlarini o’rganish .
3.Boshlang’ich sinflari kesimida sintaksis va punktuaksiya elementlari o’rganish metodikasi bilan tanishish.

KIRISH

• 0 ‘quvchilarga ta ’lim-tarbiya berish vazifalaridan biri ularda ilmiy
• dunyoqarash elementlarini shakllantirishdir. Bu vazifani hal qilishda
• maqsadga muvofiq ishlashning yetakchi sharti — o'quvchini shaxs
• sifatida muvaffaqiyatli kamol toptirishdir. Quyida ko'rsatilgan omillar
• tilni o'rgatish bilan bog'liq holda o'quvchilarda ilmiy dunyoqarash
• elementlarini shakllantirish usulini belgilaydi:
• 1. Tilning ijtimoiy hodisa sifatidagi mohiyati uning aloqa (kommunikativ)

vazifasini ifodalashdan iboratdir. Maktabda, shu jumladan,

• vazifasini ifodalashdan iboratdir. Maktabda, shu jumladan,
• boshlang'ich sinflarda tilni o'rgatishning yetakchi yo'nalishi o'quvchilar
• tomonidan tilning aloqa vazifasini bajarishini tushunishlariga erishish
• hisoblanadi.
• 2. Til bilan tafakkur uzviy bog'liq bo'lib, tafakkur so'z vositasida
• yuzaga chiqadi. Til tafakkurning mahsuli hisoblanib, ongdan tashqarida
• o'zicha yashamaydi.
• 3. Til va tafakkur atrofimizni o'rab olgan moddiy borliqqa nisbatan
• ikkilamchidir. Tafakkur tashqi dunyoning tushunchadagi ifodasi
• hisoblanadi. So'z tushunchaning shartli nomini o'zida aks ettiradi.
• Dunyoda yo'q narsa ongda ham, tilda ham bo'lmaydi. Bu holat
• o'quvchilarda dunyoqarashni shakllantirish asosini tashkil etadi va
• didaktik tamoyillardan birini, ya’ni til atrofni o'rab olgan muhitni, voqelikni
• kuzatish jarayonida faol bilish faoliyati vaziyatida o'rganilishini
• belgilaydi. Bunday yondashish dunyoqarashning asosiy masalalaridan
• biriga, ya’ni nima birlamchi: tabiat (materiya)mi yoki ongmi degan
• savolga javob tayyorlash hisoblanadi; materiya — birlamchi, ong —
• ikkilamchi degan tushunchadan o'quvchilaming xabardor bo'lishiga
• yordam beradi.
• 4. Til — barcha tomonlari o'zaro dialektik bog'lanishda va birlikda
• bo'lgan murakkab, ko'p qirrali hodisa. Aloqa

Gap ustida ishlash. Boshlang'ich sinflarda sintaksis yuzasidan
beriladigan bilimlar amaliy o'rganiladigan va nazariy o'rganiladigan
bilimlarga bo'linadi. Sintaksisga oid bilimlarni amaliy o'rganish savod
o'rgatish davridayoq boshlanadi va 4-sinfda ham davom ettiriladi.
Boshlang'ich sinfda „Gap", „Darak gap", „So'roq gap", „Buyruq
gap", „His-hayajon gap", „Sodda gap", „Gap bo'laklari", „Gapning
uyushiq bo'laklari", „Undalmali gapiar" mavzulari nazariy o'rganiladi.
Bu mavzular yuzasidan turli mashqlar bajariladi.
Boshlang'ich sinflarda ona tili darslarining muhim vazifalaridan
biri fikrni ifodalashda gapdan ongli foydalanish ko'nikmasini shakllantirish
hisoblanadi.
Morfologiya va leksika, fonetika va orfografiya sintaksis asosida
o'zlashtirilgani uchun tilni o'rganishda gap ustida ishlash markaziy
o'rin egallaydi. Gap nutqning asosiy birligi bo'lib, boshlang'ich sinf
o'quvchilari ot, sifat, son, olmosh, fe’l va ularning muhim kategoriyalarining
tilimizdagi rolini gap asosida bilib oladilar. O'quvchilar ona
tili leksikasini ham gap negizida egallaydilar. So'zning leksik ma’nosi
va uning qo'llanish xususiyatlari so'z birikmasi yoki gapda ma’lum
bo'ladi. So'z gapda bir ma’noli bo'ladi (gapdan tashqarida bir necha
ma’no ifodalashi mumkin).
Metodist olima T. G. Ramzayeva boshlang'ich sinflarda gap ustida
ishlashni shartli ravishda besh yo'nalishga bo'ladi:
1. Gap haqidagi grammatik tushunchani shakllantirish (til birligi
bo'lgan gapning muhim belgilarini o'rgatish).
2. Gap qurilishini o'rgatish (so'z birikmasida so'zlaming bog'lanishi
ustida ishlash, gapning grammatik asosini, bosh va ikkinchi darajali
bo'laklarning xususiyatlari, yoyiq va yig'iq gapiar ustida ishlash).