Mavzu: Boshlang’ich sinflarda sintaksis elementlari ustida ishlash metodikasi. Boshlang’ich sinflarda sintaksis va punktuatsiya elementlarini o’rganish

1-sinf o'quvchilari savod o'rgatish davridayoq nuqta, so'roq va

• 1-sinf o'quvchilari savod o'rgatish davridayoq nuqta, so'roq va
• undov belgilari bilan amaliy tanishtiriladi. Bolalar „Alifbe" o'qimasalar
• ham, rasmga qarab gap tuzadilar.
• O'qituvchi ularga talaffuzda bir gap boshqasidan to'xtam (pauza)
• bilan ajratilishini, gapning oxirida ovoz pasavishini tushuntiradi. Bolalar,
• o'qituvchi topshirig'iga ko'ra, 3—5 gapli kichik matnni gaplarga
• ajratadilar va ular o'rtasidagi to'xtam (pauza) qilish hikoya mazmunini
• yaxshi tushunishga yordam berishiga ishonch hosil qiladilar. Ular
• gapni to'g'ri talaffuz qilishni o'rgana boshlaydilar. Bu gap oxiriga
• nuqta qo'yilishi bilan tanishtirish uchun mazmuniy va intonatsion asos
• yaratadi. Bolalarni gapni o'qishga oldindan tayyorlash uchun chizmadan
• foydalaniladi. Masalan, bolalar gap tuzadilar, undagi so'zlarni
• sanaydilar va o'qituvchi rahbarligida chiziqlar bilan belgilaydilar:
• Biz ertakni sevamiz.
• Ovqat pishdi.
• O'qituvchi quyidagi mazmunda tushuntiradi:
• - Og'zaki nutqda bir gapni ikkinchisidan pauza (to'xtam) bilan
• ajratamiz (Har bir gapni talaffuz qilib ko'rsatadi). Kitoblarda, gazetalarda
• gapning tugaganini, ovozni pasaytirish va pauza qilish
• kerakligini ko'rsatish uchun alohida belgi — nuqta ishlatiladi.

Bir necha darsdan so'ng o'quvchilar gaplarni o'qiy boshlaydilar.

• Bir necha darsdan so'ng o'quvchilar gaplarni o'qiy boshlaydilar.
• Ular nuqta pasaytirish, pauza qilishga belgi ekanini tushunadilar.
• Kesma harflardan gap tuzishda albatta nuqtali kartochkalardan foydalaniladi.
• O'quvchilar gapni yozganda o'qituvchi nuqta qo'yishni
• eslatadi, ishni tekshiradi. Gapning oxiriga nuqta qo'yilmasa, xato
• hisoblanadi. O'quvchilar o'qituvchi yordamida nima uchun nuqta
• qo'yish lozimligini tushuntiradilar. Shunday yo'l bilan gapning oxiriga
• nuqta qo'yish ko'nikmasi shakllantiriladi.
• So'roq va undov belgilari bilan ham savod o'rgatish davridayoq
• tanishtiriladi. Bolalar so'rash mazmunini bildirgan gaplarni o'qiydilar.
• O'quvchilar bunday gaplarni ohangga rioya qilgan holda, ya’ni gapning
• oxirida ovozni ko'tarish bilan o'qishga o'rgatiladi. Gapning mazmuni
• va intonatsiyasi so'roq belgisini qo'yishni talab etadi. Undov belgisini
• qo'yishni o'quvchilar gapning his-hayajon ifodalashi va alohida
• ohangda o'qilishi bilan bog'laydilar.