Mavzu buxgalteriya hisobi fanining muqaddimasi

1.4. BOZOR IQTISODIYOTI SHAROITIDA BUXGALTER KASBI 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida buxgalteriya hisobining ahamiyati va boshqaruv qarorlarni 
qabul qilishda roli oshib bormoqda. 
Buxgalter kasbi ham bozor talablariga mos ravishda shakllanib, takomillashib borayotgan 
mutaxassisliklardan biriga aylanib bormoqda. “Buxgalter” so‘zining lug‘aviy ma’nosiga e’tibor 
beradigan bo‘lsak, u “Kitob yurituvchi”, idora, muassasa, korxona va shu kabining hisob-kitob 
ishlarini olib boruvchi mutaxassis xodim
2
ma’nosini anglatadi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida buxgalter kasbi qiziqarli, ijodiy va nisbatan yuqori 
to‘lanadigan kasb hisoblanadi. Biroq, buxgalter bozor iqtisodiyoti talablariga javob berishi uchun 
o‘z malakasini doimo oshirib borishi lozim. U nafaqat buxgalteriya hisobi, balki iqtisodiyot, 
huquq, soliqqa tortish, matematika, statistika, boshqaruv, iqtisodiy tahlil va audit bo‘yicha 
chuqur bilimga ega bo‘lishi lozim. Buxgalter matematik metodlardan foydalana bilishi, shu 
bilan birgalikda kompьyuterdan foydalanish ko‘nikmalariga ham ega bo‘lishi kerak. 
Rivojlangan davlatlarda buxgalter olingan oliy bilimidan tashqari o‘z malakasi 
sertifikatlash yo‘li bilan ham tasdiqlashi lozim. Sertifikatlash imtihonlar majmuidan iborat 
bo‘lib, bu ko‘rsatilayotgan xizmatlarning sifatiga kafolat beradi. 
Rivojlangan davlatlarning tajribasi professional buxgalterlar darajasini baholash 
instrumenti sifatida buxgalterlarni sertifikatlash tizimini ishlab chiqqan. 150 davlatdan ortiq 
a’zosi bo‘lgan Xalqaro buxgalterlar federatsiyasi (IFAC) sertifikatlash tizimining umumqabul 
qilingan standartini ishlab chiqqan. 
Bozor iqtisodiyotining ajralmas qismi bo‘lib raqobat hisoblanadi. Biznesning rivojlanishi 
uchun korxona mijoz va kapital uchun kurashishi kerak. Buxgalteriya hisobi raqobat muhitida 
yutuqning eng asosiy komponentlaridan biri hisoblanadi. 
2
Ўзбек тилининг изоҳли луғати. 1-том, 155-бет. М.: “Рус тили” нашриёти, 1981 й