Mavzu Dinamik makroiqtisodiy tahlil faniga kirish Reja

1-jadval 
Davlat budjeti xarajatlari (YaIM ga nisbatan foiz da)
Ko‘rsatkichlar 
2010 
2011 
2014 
2015 
2016 
2017 
2018
Davlat budjeti
xarajatlari, jami
21,7
21,5
21,7
20,5
20,5
19,8
19,6
Ijtimoiy soha va
aholini ijtimoiy
qo‘llab-quvatlash
xarajatlari
12,7
12,5
12,8
12,1
12,1
10,9
10,5
Iqtisodiyot
xarajatlari
2,5
2,5
2,3
2,2
2,2
2,1
2,1
Markazlashgan
1,4
1,4
1,1
1,0
1,1
1,3
1,3

---

---

investitsiyalarni

moliyalashtirish
Davlat hokimiyati
va boshqaruvi
organlari, sud
organlari
xarajatlari
0,8
0,8
1,0
0,9
0,9
0,8
0,8
Boshqa xarajatlar
4,4
4,3
4,5
4,3
4,3
4,7
4,9
Shu bilan bir qatorda davlat budjeti xarajatlari tarkibida ijtimoiy soha va aholini
ijtimoiy
himoyalash
xarajatlarining
izchil
ravishda
ortib
borayotganligi davlatimiz tomonidan kuchli ijtimoiy siyosatning moliyaviy
asoslarini
shakllantirilayotganligini
kuzatishimiz
mumkin.
Buni
quyidagi
jadval
ma’lumotlaridan
ko‘rishimiz
mumkin.
Davlat
budjeti
xarajatlarining
tarkibidagi
ijtimoiy-madaniy
tadbir
xarajatlari
yil
sayin
oshib
borgan.
Keyingi
5
yil
mobaynida
jami
budjet
xarajatlarining
tarkibida
ijtimoiy
sohaga
qilinayotgan
xarajatlar
2012-
yilda
58,3foizdan
2018-
yilda
58,6
foiz
gacha
o‘sib
borgan.
Ushbu
holat
o‘z
navbatida,
jahondagi
barcha
davlatlar
orasida
eng
yuqori
ko‘rsatkichni
tashkil
etadiki,
o‘z
navbatida
Respublikamizda
izchil
amalga
oshirilayotgan
ijtimoiy
islohotlarning
uzoq,
strategik
ahamiyatga
ega
ekanligidan
dalolatdir.
shuningdek,
ushbu
xarajatlarning
o‘sib
borishi
bilan
birga
ular
davlat
budjeti
xarajtlari
tarkibida
eng
yuqori
salmoqni
tashkil
etmoqda.
Iqtisodiyot
xarajatlari
esa
2012-
yilda
2338
mlrd.
so‘mni
tashkil
etgan
bo‘lib,
jami
budjet
xarajatlarida
11,0
foizni
tashkil
etgan.
2017-
yilga
kelib
ushbu
xarajatlarning
jami
davlat
budjeti
xarajatlaridagi
salmog‘i
10,6
foizni
takil
etgan.
Lekin
ushbu
xarajatlar
nominal
mazmunda
o‘sib
borgan.
Markazlashtirilgan
investitsiyalarni
budjetdan
moliyalashtirish
2012-
yilda
1174
mlrd.
so‘m,
2013-
yilda
1300
mlrd.
so‘mni
va
2017-
yilda
2104-
mlrd.
so‘mni
tashkil
etgan.
Bu
o‘z
navbatida
hozirgi
kunda
amalga
oshirilayotgan
iqtisodiyotni
modernizatsiya
qilish
va
yangilash,
innovatsion
texnologiyalarni
keng
joriy
qilish
bilan
bog‘liq
yirik
va
strategik
ahamtyatga
ega
bo‘lgan
loyihalarni
moliyalashtirishda
budjet
investitsiyalarining
ham
ahamiyati yuqoriligidan dalolat beradi. Ta’lim va tibbiyot muassasalarini rekonstruksiya qilish, capital
ta’mirlash va jihozlash fondiga ajratililayotgan mablag’larning oshib borshi ta’lim va tibbiyot muassasalarini
modernizatsiya qilish orqali ta’lim va soliqni saqlash bo‘yicha xizmatlar sifatini yanada yuksaltirish, pirovardida
aholining intellektual salohiyati va turmush farovonligini yuksaltirishda davlat budjeti alohida ahamiyatga ega
bo‘layotganini tasdiqlaydi. Davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari, sud organlari faoliyati uchun xarajatlar
jami xarajatlar tarkibida 2012- yilda jami budjet xarajatlarini 3,9 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2017- yilga kelib bu

---

---

xarajatlar 4,4 foizni tashkil etgan. Demak, nominal mazmunda ushbu xarajatlar qariyib 2 barobardan ko‘p

o‘sgan bo‘lsa-da, ularning budjet xarajatlaridagi 0,5 f.b.ga ko‘paygan. Yuqoridagi jadvaldagi budjet xarajatlari
budjet siyosatining asosiy yo‘nalishlarini o‘zida ifoda etib, unda tabiiy ravishda ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy
qo‘llab-quvvatlash masalalari ustuvor ekani kuzatilmoqda. Davlat budjetining ijtimoiy soha va aholini ijtimoiy
qo‘llab-quvvatlash xarajatlari asosan ta’lim, sog‘liqni saqlash, madaniyat va sport, ilm-fan, ijtimoiy ta’minot va
ijtimoiy nafaqalardan tashkil topgan. 2010 – 2018- yillardagi davlat moliyasi tizimi barqarorligini ta’minlash
bo‘yicha islohotlardagi muhim qadamlardan biri bu bir nafar o‘quvchiga (tarbiyalanuvchiga) xarajatlarning
bazaviy me’yorlaridan kelib chiqqan holda maktabgacha tarbiya bolalari muassasalari, umumta’lim maktablari,
akademik litseylar va kasb-hunar kollejlarining budjetini rejalashtirish va xarajatlarini moliyalashtirish tartibini
joriy etilganligi va 2010 yildan boshlab ushbu tartibni respublikaning barcha hududlaridagi mazkur
muassasalarga tatbiq etilgani hisoblanadi. Natijaga yo‘naltirilgan budjetlashtirishning ushbu elementi budjet
muassasalarining moliyaviy mustaqilligini oshirilishini ta’minlab xarajatlarning manzilli va maqsadli sarflanishi
uchun sharoit yaratilishiga olib kelmoqda. Ushbu islohotlarning samarali natijalariga erishishda davlat budjeti
xarajatlarining hissasi yuqori bo‘lmoqda. Davlat budjeti ijrosining g‘aznachilik tizimini joriy etilishi natijasida
keyingi
yillarda
davlat
budjeti
pofitsit
bilan
ijro
etilmoqda.
Bunda
rejalashtirilgan
budjet
xarajatlarini
manzilli
va
maqsadli
sarflanishini
ta’minlanishi
natijasida
xarajatlarning
maksimal
iqtisod
qilinishi
ta’minlanmoqda.