Mavzu: Falsafiy tafakkur taraqqiyoti bosqichlari: G‘arb falsafasi reja: 1

Gegel dialektikaning asosiy qonunlari: miqdor va sifat o‘zgarishlari qonuni, qarama-qarshiliklarning bir-biriga o‘tishi qonuni va inkorni inkor qonunini kashf etdi. U kategoriyalar dialektikasi orqali dialektika asosiy qonunlarining amal qilish mexanizmini o‘rganadi.

Gegel dialektikani bilish jarayoniga tatbiq etdi. Gegel uchun haqiqat bir marta va bir umrga berilgan mutlaqo to‘g‘ri javob emas, balki jarayondir. Gegelda bilish nazariyasi bilish tarixi bilan mos keladi: bilish, fan rivojlanishi tarixiy bosqichlarining har biri u haqda «mutlaq», lekin cheklangan, to‘liq bo‘lmagan tasavvur hosil qilish imkonini beradi. Har bir keyingi bosqich o‘zidan oldingi bosqichdan boyroq va muayyanroq. U avvalgi mazmunning boyligini o‘zida to‘liq saqlaydi va oldingi bosqichni rad etadi, lekin uning noyob jihatlarini yo‘qotmaydi, «o‘zlashtirilgan barcha xossalarni yanada boyitadi».

Shunday qilib, Gegel mutlaq va nisbiy haqiqat dialektikasini ishlab chiqadi. Gegel dialektikasini o‘rganish bilish nazariyasiga oid bilimlarni boyitadi, nazariy, ijodiy fikrlash qobiliyatining rivojlanishiga yo‘l ochadi, mustaqil g‘oyalarni yaratishga ko‘maklashadi.
Gegelning falsafiy tizimi mantiq va tabiat falsafasini, antropologiya va psixologiyani, huquq falsafasi va axloqni, davlat va fuqarolik jamiyati falsafasini, din falsafasi va estetikani, falsafa tarixi va tarix falsafasini, tamoyillar, qonunlar va kategoriyalar tizimi sifatidagi dialektikani o‘z ichiga oladi.


G‘arb uyg‘onish davri falsafasi, uning asosiy xususiyatlari va undagi oqimlar

XX – XXI asr g‘arb falsafasi. G‘arb falsafasida XIX asr oxirida boshlangan jarayonlar XX asrda uning yangi, hozirgi noklassik tipi vujudga kelishi bilan yakunlandi.
Zamonaviy G‘arb falsafasi muayyan yaxlitlik, birlikni ifoda etuvchi falsafiy tafakkur shakllanishining o‘ziga xos bosqichidir. Unda ayrim asosiy yo‘nalishlar – pozitivizm, neopozitivizm, strukturalizm va hokazolar farqlanadi.


POZITIVIZM soxta bilimdan haqiqiy bilimni ajratishga harakat qiluvchi ijobiy bilimning falsafiy doktrinasini anglatadi. Bunday ijobiy bilimlar ayrim fanlarni bilish bilan tenglashtiriladi: pozitivizmga dunyoqarash muammolarini o‘z ichiga oluvchi an’anaviy falsafaga nisbatan o‘ta salbiy munosabat xosdir.
Pozitivizmning birinchi tarixiy shakli XIX asrning 30-40-yillarida vujudga kelgan. Unga fransuz faylasufi Ogyust Kont asos solgan.