Mavzu: Fiskal siyosat

Mavzu:Fiskal siyosat

• Fiskal siyosatning ta'rifi
• Mamlakat hukumati soliqlar bo'yicha tushumlar va xarajatlar siyosatini mamlakat iqtisodiyotidagi tovar va xizmatlarga bo'lgan umumiy talab va taklifga ta'sir qilish uchun ishlatganda, soliq siyosati deb nomlanadi. Bu hukumat tomonidan turli xil manbalar orqali davlat tushumlari va har xil loyihalar bo'yicha xarajatlar o'rtasidagi muvozanatni saqlash uchun ishlatiladigan strategiya. Mamlakatning moliyaviy siyosati har yili moliya vaziri tomonidan byudjet orqali e'lon qilinadi.

Agar daromad xarajatlardan oshib ketgan bo'lsa, unda bu holat fiskal profitsit deb nomlanadi, agar xarajatlar daromaddan katta bo'lsa, u moliya defitsiti deb nomlanadi. Fiskal siyosatning asosiy maqsadi barqarorlikni ta'minlash, ishsizlikni kamaytirish va iqtisodiyotning o'sishidir. Soliq darajasi va uning tarkibi va turli loyihalarga sarflanadigan xarajatlar soliq-byudjet siyosatida qo'llaniladi. Fiskal siyosatning ikki turi mavjud, ular:
Kengaytirilgan soliq siyosati: Hukumat soliqlarni minimallashtirish va davlat xarajatlarini ko'paytirish siyosati.
Kontraktsion soliq siyosati: Hukumat soliqlarni oshiradigan va davlat xarajatlarini kamaytiradigan siyosat.
Qo‘llaniladigan bu barcha moliyaviy vosita va dastaklar birgalikda tartibga solishning moliyaviy mexanizmini tashkil qiladi.
Ma’lumki, iqtisodiyot nazariyasi va amaliy hayotda fiskal siyosatning ikkita turi ajratiladi:
1. Diskretsion fiskal siyosat yoki bevosita davlat tomonidan amalga oshiriladigan siyosat;
2. Nediskretsion fiskal siyosat yoki avtomatik ravishda barqarorlashtiruvchi siyosat. Nediskretsion fiskal siyosat deyilganda, soliq tizimining mustaqil barqarorlashtiruvchi bir qator layoqatlari, ya’ni uning mamlakatdagi iqtisodiy faollikni qandaydir boshqaruvchi organlarning bevosita aralashuvlarsiz tartibga solish imkoniyatini beruvchi ayrim xususiyatlari tushuniladi.
Ishlab chiqarishning birdaniga va tez o‘sish holatini yumshatish uchun byudjet daromadlar qismining xarajatlar qismiga nisbatan ortiqcha bo‘lishi zarur. Boshqa tomondan yondashilsa, bunday “yumshatish” uchun aksincha, byudjet kamomadi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Shunday ekan, iqtisodiyotni tartibga solishni faqat avtomatik ravishda barqarorlashtiruvchi vositalar yordamida amalga oshirish mumkin emas, shu sababli davlatning diskretsion siyosati bunga zaruriy to‘ldiruvchi hisoblanadi.
Discretion fiskal siyosat – bu milliy ishlab chiqarish real hajmini o‘zgartirish, bandlik darajasini ushlab turish va inflyasiya ustidan nazorat o‘rnatish hamda iqtisodiy o‘sishni ta’minlash maqsadida soliqlar bilan birga, davlat xarajatlarini ongli ravishda manipulyasiya qilish tushuniladi. Diskretsion fiskal siyosatning asosiy dastaklari quyidagilar hisoblanadi: - Davlat sarflari bilan bog‘liq bo‘lgan ijtimoiy ishlar va boshqa dasturlari;