Mavzu: Futbolchilar tayyorgarligi xolati ustidan tibbiy-pedagogik nazorat. Kirsh Asosiy қism

Futbol sportini shakllanishi va rivojlanishjarayonlari

Futbolchilarni tanlash o'қuv-trenirovka jarayonining muҳim va uzviy қismlaridir, chunki u sport tayyorgarligining asosiy vazifasini ҳal etishga- yuқori sport natijalariga erishishga yordamberadi.

Futbolda tanlash faқat natijalarning ancha yuқori darajada bo'lishinigina emas, balki shuuғllanuvchilarning bir xil sostavida bo'lishini ҳam ta'minlaydi, bu esa o'қitish-o'rgatish natijalariga ijobiy ta'sir etadi. Tanlashga etarlicha baҳo bermaslik yoki uning metodlarining mukammal bo'lmasligi, odatda tuzatib bo'lmaydigan zarar keltiradi. Ko'pchilik bolalarning bolalar o'smirlar sport maktablarini tashlab ketishi bunga misol bo'la oladi.

Sportchilarni tanlashdagi malakassizlikning asosiy sababi-sportchining o'қishda, trenirovkada va musobaқada o'sishiga sabab bo'ladigan shaxsiy sifat va xususiyatlar kompleksi ҳaқidagi biilmning etarli emasligidir.

Sport faoliyati қanchalik murakab bo'lsa, sportchi psixologik va ҳarakat funksiyalarining zaruriy kompleksini tashkil etuvchi variativlar shunchalik ko'p bo'ladi. Shu nuқtai nazardan futbol aloҳida o'rin egallaydi, chunki bu sport turidagi muvaffaқiyat bevosita sheriklarning birgalikda ҳarakat қilish sistemasiga boғliқ. Bunda shaxsning turli xil sifatlari va xislatlari ustun bo'lgan kishlar ayniқsa yaққol ajiralib turadilar. Shuning uchun futbolda tanlash masalasi birinchi navbatda bolalar shaxsini va ularning butun sifatlari ҳamda xislatlarini o'rganish bilan boғliқ.

Tanlashning uch tomoni: mezon, metodikasi va tashkil etilishifarққilinadi. Shaxsningtanlashvaқtidao'lchanadiganyokitekshiriladigansifatlarivaxislatlari mezon deyiladi.Masalan, sportchiҳarakatiningtezligifutboldatanlashning muҳim mezonidir.

O'z navbatida mezon uch turga: қobiliyat nishonlari, iste'dod va қobiliyatilarga bo'linadi.

Bu tuғma va ҳayotning dastlabki yillarida egallangan anatomik va fiziologik xususiyatlardir. Masalan, gavdaning, ayniқsa muskul yoki yurak-tomir sistemasining ba'zi nisbatlari futboldagi bo'lajak muvoffaқiyatlar uchun қobiliyat nishonlari bo'lib xizmat қilishimumkin.

Shaxsning sifat va xilatlari kompleksidan iborat bo'ylib, sportda katta yoki kichik muoffaқiyatlarga erishish imkoniyati shunga boғliқdir. Tanlashda ist'edod asosiy mezon ҳisoblanadi. Texnika va taktika maҳorati emas, balki maҳoratni muvaffaқiyatli egalab olishni ta'minlaydigan sifatlar iste'dod tushnchasiga kiradi. Bu sifatlar ҳarakat xarakteriga yoki intellektual tarzda bo'lishimumkin.

Қobiliyat iste'doddan farқli o'laroқ, ҳarakat va operatsiyalar usullaridan, ya'ni ko'nikma va malakalardan iborat bo'ladi. Biroқ, қobiliyatning asosini ko'nikma va malkalar tashkil etmaydi, balki bu ko'nikmalarni yo'lga solib turuvchi jarayonlar tashkil etadi. Futbolga yangi kelganlarda uncha қobiliyat bo'lmaydi. Shuғullanuvchilar asosuiy texnik va taktik metodlarni egalab, muyayan tayyorgarlik bosқichiga etganlaridagina ularning қobiliyatini baҳolash mumkin. Masterlar jamoasiga o'yinchilar қabul қilinar ekan, asosiy mezon қilib aynan sportchining қobiliyati olinadi.Mezonlarni o'lchash uchun қo'llaniladigan usul yoki moslamalar metodiklar deyiladi. Tanlash praktikasida қuyidagi metodikalardan: ekspert metodika, apparatralari metodika va testli metodikalardan foydalaniladi.

Ekspert metodlar mutaxassislarning bo'lajak o'yinchining iste'dod darajasi ҳaқidagi fikrlariga asoslangan bo'ladi. Agar iste'dod darajasi ҳaқidagi fikrlarga asoslangan bo'ladi. Agar ko'pchilik mutaxasislarda bu fikr bir xil bo'lsa, uning ishonchligi ancha yuқori bo'ladie.

Apparaturali metodikalar baҳolarning aniқligie bilan afzallikka ega. Biroқ bu baҳolarga қarab iste'dodlik darjasi ҳaқida umumiy taasurot ҳosil қilib bo'lmaydi. Ayrim sifatlar ҳali iste'dodni ҳarakterlamaydi. Ular birlashishi o'ziga xos birikishda namoyon bo'lishikerak.

Turli sifatlarning birikib kelishini ҳisobga olib tuziladigan testlar tanlashning eng samarali metodlaridir. Ko'rsatkichlarning bilvositaligiga қaramay, testlar bir қator muҳim afzalliklarga ega. Bu afzalliklardan asosiysi – futbol o'yiniga iste'dodlilikning testaviy modelini yaratishning mumkinligidir.

Metodiklardan maқsadaga muvofiқroқ foydalanishiga қaratilgan tadbirlar kompleksi tanlashning tashkil etilishi deb ataladi.

Shunday қilib, nomzodlar gruppasidan bo'lajak o'yin faoliyatida yuқori stabil natijalarga erishish mumkin bo'lganlarni tanlab olishiga қaratilgan tashkiliy-metodik tadbirlar kompleksini yosh futbolchilarni tanlash deb atash mumkin.