Mavzu: Globallashuv va integratsiya jarayonlarining umumiy iqtisodiy texnologiyalari

3.Globallashuv va mintaqaviylashuv jarayonlariningo‘zaro bog`iqligi va 
“Yangi mintaqaviylashuv” 
 
Globallashuv va mintaqaviylashuv jarayonlari o'zaro bog'liqlikka ega bo'lgan 
konseptlardir. 
Globallashuv, 
mamlakatlarning 
o'zaro 
aloqalarini, 
savdo, 
kommunikatsiya va integratsiyani kengaytirishni ma'qsad qiladi. Buning natijasida, 
dunyodagi mamlakatlar o'rtasidagi bog'liqlik va hamkorlik oshiriladi, global 
tarmoqlar yaratiladi, ma'lumotlar omborlari o'zaro ulanish bilan osonlashtiriladi, 
xalqaro savdo va kommunikatsiya osonlashtiriladi. 
Mintaqaviylashuv esa mamlakatning o'z hududida, mintaqaviy iqtisodiy 
faoliyatni rivojlantirishni maqsad qiladi. Mintaqaviylashuv, mamlakatning ichki 
resurslarini, tajribasini va potensialini rivojlantirishga qaratilgan. Bu mintaqalarda 
iqtisodiy, iqtisodiyotiy, soha tarmoqlari va boshqa sohalarni rivojlantirishga va 
birlashtirishga erishishda muhimdir. 
Globallashuv va mintaqaviylashuv o'zaro bog'liqlikka ega. Globallashuv, 
dunyo bo'ylab mamlakatlarni bir-biriga yaqinlashtradi va ularni o'zaro aloqalarga 
kirishishga imkon beradi. Bu esa mintaqaviylashuv jarayonlarini oshirishga va 
mintaqaviy faoliyatni kuchaytirishga olib keladi. Mintaqaviylashuv esa 
mamlakatning ichki resurslari, tajribasi va potensialini rivojlantirish orqali 
globallashuvni oshirishga erishishda xizmat qiladi. 
"Yangi mintaqaviylashuv" deb ataladigan konsept esa mintaqaviy 
rivojlanishning yangi usullari, yondashuvlari va muhitlari bo'lib, mamlakatlar 
o'rtasidagi bog'liqlikni kuchi va ko'rsatkichlarini oshirishni maqsad qiladi. Yangi 
mintaqaviylashuvda innovatsiyalar, yangi texnologiyalar, investitsiyalar va 
resurslarning o'zaro almashishiga katta ahamiyat beriladi. Bu konsept, 
mintaqalarning 
iqtisodiy, 
sotsial 
va 
siyosiy 
taraqqiyotini 
ta'minlashni, 
sodiqlashtirishni va ozodlashtirishni hedef qiladi. 
Yangi mintaqaviylashuvning amaliy aspektlari mamlakatlar o'rtasidagi 
savdodan, turizmga, innovatsiyalar va startaplar rivojlanishiga, investitsiyalarni jalb 
qilishga va mintaqaviy hamkorliklarni rivojlantirishga qadar turlicha sohalarni o'z 

---

19 
ichiga oladi. Bu mintaqaviylashuv shuningdek, mintaqaviy maslahatchilar, 
tashkilotlar va mamlakatlar orasidagi hamkorlik va ittifoqlarni o'z ichiga oladi. 
Globallashuv, mintaqaviylashuv va "yangi mintaqaviylashuv" konseptlari, 
mamlakatlar o'rtasidagi iqtisodiy aloqalarni kuchaytirish, innovatsiyalar va 
rivojlanishni rag'batlantirish, mamlakatlarni o'zaro bog'liqliklarda kuchaytirishning 
muhim vositalari sifatida o'zaro bog'liqlikka ega. Bu jarayonlar, mamlakatlar va 
mintaqalar o'rtasidagi hamkorlik va rivojlanishni oshirishda muhim ahamiyatga ega 
bo'lib, iqtisodiy, sotsial vasiyosiy rivojlanishni ta'minlayadi. 
Globallas
4
huv, mintaqaviylashuv va "yangi mintaqaviylashuv" konseptlari
3-rasm 
Innovatsiyalar va texnologiyalar: Yangi mintaqaviylashuv innovatsiyalarni 
rag'batlantiradi va texnologik rivojlanishni o'z ichiga oladi. Yangi ideyalar, 
texnologik ilovalar va innovatsion mahsulotlar mintaqaviy rivojlanishni 
kuchaytirishda muhim ahamiyatga ega. 
Startaplar va biznes inkubatorlari: Startaplar yangi mintaqaviylashuvning 
muhim qismini tashkil etadi. Startaplar va biznes inkubatorlari innovatsiyalarni 
rivojlantirish, yangi biznes modellari va xizmatlarni o'zgartirishga yo'l ochadigan 
yosh va dinamik tashkilotlardir. 
4
https://ebook.tsue.uz/ 

---

20 
Investitsiyalar va moliyaviy resurslar: Yangi mintaqaviylashuvni amalga 
oshirish uchun moliyaviy resurslar va investitsiyalar muhimdir. Kapital, yirik 
tashkilotlar, investorlar va banklar mintaqaviy loyihalarni moliyalashtirishda, 
rivojlantirishda va ularga moliyaviy qo'llab-quvvat berishda katta rol o'ynayadi. 
Hamkorlik va ittifoqlar: Yangi mintaqaviylashuvda mamlakatlar, tashkilotlar, 
universitetlar, soha ekspertlari va xususiy sohalar o'rtasidagi hamkorlik va ittifoqlar 
muhim ahamiyatga ega. Bir-biriga qo'llab-quvvat berish, tajribalar almashish va 
resurslarni almashish orqali mintaqaviy rivojlanishni kuchaytirish mumkin. 
Iqtisodiy va siyosiy qo'llab-quvvat: Yangi mintaqaviylashuvning amaliy 
aspektlaridan biri ham iqtisodiy, ham siyosiy sohalarda qo'llab-quvvatdir. 
Mintaqaviy rivojlanish uchun iqtisodiy siyosiy ishonch va ko'p tomonlama qo'llab-
quvvat kerak bo'ladi. 
Infrastruktura va transport: Yangi mintaqaviylashuvni amalga oshirish uchun 
yaxshi infratuzilma va transport tarmoqlari zarur bo'ladi. Infrastrukturani 
rivojlantirish, transportning yuqori sifatli va samarador bo'lishi yangi 
mintaqaviylashuvning rivojlanishida muhim ahamiyatga ega bo'ladi. 
O'quv markazlari va rivojlanish: Yangi mintaqaviylashuvning amaliy 
aspektlari o'quv markazlarining rivojlanishini o'z ichiga oladi. O'quv markazlari 
yangi texnologiyalar, innovatsiyalar va soha ekspertlari o'simliklarini o'rgatish, 
rivojlantirish va ularga rivojlangan kadrlarni tayyorlashda muhim rol o'ynayadi. 
Bu amaliy aspektlar yangi mintaqaviylashuvning rivojlanishida muhim 
ahamiyatga ega bo'ladi. Ularning kuchayishi va rivojlanishi mintaqaviy iqtisodiy, 
sotsial va siyosiy rivojlanishni ta'minlayadi. 
Globallashuv va mintaqaviylashuv jarayonlarining o'zaro bog'liqlikning 
asosiy sabablari quyidagilardir: 
Kommunikatsiya 
va 
transportning 
rivojlanishi: 
Kommunikatsiya 
texnologiyalarining rivojlanishi, yani internet, telekomunikatsiya vositalari va 
transport 
sohasidagi 
innovatsiyalar, 
mamlakatlar 
o'rtasidagi 
aloqalarni 
osonlashtiradi. Bu, informatsiya almashishini, mazkur sohalardagi insonlar, 
tashkilotlar va mamlakatlar o'rtasidagi aloqalarni rivojlantiradi. 

---

21 
Iqtisodiy globalizatsiya: Iqtisodiy globalizatsiya, dunyo bo'ylab savdo, 
xizmatlar va moliyaviy resurslarning o'zaro almashishini oshiradi. Mamlakatlar 
o'rtasidagi iqtisodiy aloqalar, savdo shartnomalari va investitsiyalar globallashib, 
o'zaro bog'liqlikni kuchaytiradi. 
Yo'nalishlar va maslahatlar tashkilotlari: Yo'nalishlar va maslahatlar 
tashkilotlari, 
masofaviy 
mamlakatlarni 
bir-biriga 
yaqinlashtrishda 
va 
mamlakatlarning o'zaro hamkorliklarini rivojlantirishda muhim rol o'ynayadi. Bu 
tashkilotlar yuridik va siyosiy tartibni rivojlantirish, iqtisodiy hamkorlikni oshirish, 
tashqi siyosat va diplomatiyaviy aloqalarni birlashtirishga erishishda katta 
ahamiyatga ega. 
Teknologik rivojlanish: Teknologik rivojlanish, dunyo bo'ylab innovatsiya va 
texnologik ilovalarning rivojlanishini bildiradi. Bu rivojlanishlar avtomatlashtirish, 
robototexnika, ishlab chiqarish texnologiyalari, biotexnologiya, informatsion 
texnologiyalar va boshqa sohalardagi yangiliklarga olib keladi. Bu esa mamlakatlar 
o'rtasidagi 
bog'liqlikni 
kuchaytiradi 
va 
yangi 
mintaqaviylashuvning 
o'zgaruvchanligini oshiradi. 
O'zbekistonda qo'shimcha faktorlar: O'zbekistonda o'zgaruvchanlikni oshirish 
maqsadida amalga oshirilgan rivojlanish va islohotlar, mintaqaviy tashkilotlarning 
o'simliklarini o'sishiga, innovatsiyalarni rag'batlantirishga, investitsiyalarni jalb 
qilishga va mintaqaviy hamkorliklarni rivojlantirishga erishishga yo'l ochmoqda. Bu 
esa o'zbekistondagi globallashuv va mintaqaviylashuv jarayonlarini o'zaro 
bog'liqlikni oshiradi. 
Ushbu sabablar globallashuv va mintaqaviylashuv jarayonlarini o'zaro 
bog'liqlikni kuchaytirish va rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega bo'lishini 
ta'minlayadi. 
Mamlakatlar 
o'rtasidagi 
aloqalar, 
savdo, 
kommunikatsiya, 
investitsiyalar, bilim va texnologiyalar o'zaro almashish orqali o'sishi va dunyodagi 
mamlakatlarning 
bir-biriga 
bog'liqliklari 
va 
hamkorliklari 
kuchayishi 
o'zgaruvchanligini ko'rsatadi. 

---

22