Mavzu: ibtidoiy jamiyat tuzumida moddiy madaniyat

2.1. IBTIDOIY SAN'AT MAZILGOXLARI: 
Tosh asrining sungi bosqichlarida ayniqsa mezolit (urta tosh asri) 
davridagi qimmatli yodgorliklarni oladigan bo'lsak bu davirda tasviriy
san'atning Altamer, Neo, Uch birodar, Pinedel, Sa?royi Kabir, Kakova ?ori,
Lena, Еnisiy, Obь, Amur, Alyaska, Sakalin, Mu?iliston, O'zbekistondagi
Zarautsoy, Tojikistondagi Shehta Qori, Bitik chashma, Qirg’izistondagi Sari-
jaz er yuzining turli joylaridan topilgan boshqa namunalar ayniqsa diqqatga
sazovvardir.
2.2 TASVIRIY SAN'AT 
 
“Ibtidoiy davirda oxak tosh Mirgelь kabi yumshoq toshlardan ba'zan
ayol va erkaklarning tasvirlarini ishlash odat bo'lgan. Еr yuzining turli
joylaridan, hususan sobix SSR dagi Gagarina, Kostinka, Malьta va boshqa
erlardan topilgan haykallar shular jumlasiga kiradi. Ayollarning tasviri
ayniqsa reolistik tarzda bo'lib, ularning onalik va jinsiy belgilari burtirib
ko'rsatilgan.” 
2.3 IBTIDOIY MUSI?A 
“Qo'shiq, ertak, musiqa, maqol va halq iqtisodiyotining boshqa turlari
ibtidoiy san'atning ajralmas qismini tashkil qiladi qo'shiq, ettak, musiqa,
maqol, matal va boshqalarning vujudga kelishi qam kishilikning ibtidoiy
davriga borib taqaladi.” 

---

 
XULOSA. 
Odamlar tabiat bilan kurashda, uni bo'ysindirish yo'lida juda kup g’ayrat
va mexnat sarf qildilar. Daxal shakilsiz tosh parchalarining eng birinchi
oddiy qurollarga aylanishi, odamlarni olovdan foydalanishni bilib olishlari.
Go'shtni olovda pishirib eyishni, suyakdan qurollarni yasashlari, doimiy
yashaydigan dastlabki turar joylarning vujudga kelishi uchun necha yuz ming
xatto million yillar kerak buldi. Inson oddiy termachilik va deqqonchilikdan
sug’orma deqqonchilik va chorvachilikka etib kelguncha ajoyib sopol idishlar
va xar hil buyumlar, ya'ni metalldan ishlangan ashyolar qamda qurollarni
kashf qilguncha juda katta davirni 2-2.5 million yillik tarihiy davirni bosib
o'tdi.
Lekin bu yo'lda juda katta qiyinchiliklarga duch kelib, kuplab
qurbonlar xam berdi. Ammo xar qancha mashaqqatlarga duch kelishiga
qaramay, inson qiyinchilikni enga borib, ilxor tarihiy rivojlanishi yo'lida
olg’a qarab odim tashlab, kelajak avlod uchun zarur bo'lgan jamiyatga asos
soldi. 
Ibtidoiy poda davrining ohiriga kelib, ibtidoiy kishilar xayotida juda
katta o'zgarishlar sodir bo'ldi. Bu o'zgarishlar kishilarning avvola tashqi
qiyofasi, tafakkur doirasi, nutqi, ishlab chiqarish qurollari va ho'jaligida
ko'zga tashlanadi. Insonning tafakkuri va nutqi ularning birlashib qilgan
mexnati natijasida vujudga keldi. Inson tafakkur qilmasa toshdan oddiy
bo'lsada qurollar yasay olmasdi. Demak inson tafakkuri, nutqi va oddiy tosh
qurollar ular mexnatining samarasi edi. Yuqorida ta'kidlab o'tilganidek,
qadimgi tosh asrining boshlariga kelib insonning tafakkur doirasi nutqi
yanada rivojlana boshlaldi. Bu xol ular yaratgan madaniyatda yaqqol ko'zga
tashlanadi. 

---

Urug’chilik jamoasi va uning emirilishi davrida uy qurilishi ibtidoiy
deqqonchilik, chovachilik, tog’-kon sanoati, metallsozlik. ?urolsozlik,
kulolchilik va xunarmandchilikning boshqa tarmoqlariga asoslanib, bu soxada
kupgina katta muvaffaqiyatlarga erishildi. xozirgi zamon kishilarining ho'jalik
va madaniyat so?asida qo'lga kiritgan yuti?larining negizi ibtidoiy jamoa
tuzumi davrida yaratilgan ekan. Bu xol Levl-Bryulь va boshqa burjua
olimlarining ibtidoiy odamlar va shuningdek xozirgi zamondagi xoloxxabilalar
fikrlash xobiliyatiga ega emas, binobarin madaniyat yaratishga ?odir emas
degan uydurma xarashlarni fosh ?ilgan. 
Shunday qilib, ibtidoiy jamoa tuzumining keyingi jamiyat kishilari
uchun olamshumul tarihiy axamiyatga ega ekan, uni bashariyatning
boshlang’ich maktabi deb aytish maqsadga muvofiqdir. Diniy qarashlarning
paydo bo'lishi va dinning dastlabki shakillari xam aynan shu qarashlar va
izlanishlar natijasida yahshi o'rganilganligi sabali uning kelib chiqish
bosqichlari chuqur o'rganib, fan sifatida shakillandi. 

---