Mavzu: Idrokning nerv- fiziologik asosi

Kuzatish va kuzatuvchanlik

Idrokning o‘ziga xos juda muhim xususiyatlaridan yana biri kuzatuvchanlikdir. Umuman olganda idrok jarayonining hammasi kuzatish bilan har doim uzviy bog‘liq. Chunki odam idrok qilayotganida nimanidir kuzatadi. Lekin ixtiyorsiz idrok jarayonidagi kuzatiladigan narsa va hodisalar odamning esida saqlanib qola bermaydi. Kuzatishning muvaffaqiyati oldindan qo‘yiladigan tayyorgarlikka, kishining bilim va tajribalariga, diqqatining kuchiga va fikrlash faolligiga bog‘liq. Kishining rejali, tizimli va davomli ixtiyoriy idrok qilish qobiliyatini kuzatuvchanlik deyiladi. Kuzatuvchanlik shaxsning shunday xislatidirki, bunda u narsa va hodisalarning unga bilinmaydigan muhim xarakterli xususiyatlarini payqay oladi.

Idrokda ob'ekt va fon

Odamga juda ko‘p narsa va hodisalar ta'sir qilib turadi. Bular shunday ko‘p xossalarga egaki, hatto odam bir vaqtning o‘zida ularga javob reaksiyasi qaytara olmaydi. Odam ko‘p sonli qo‘zg‘ovchilardan faqat ayrimlarini aniq holda ajratib oladi. Shu ajratib olingan narsa hodisalar esa fon sanaladi. Idrok qilinadigan narsani o‘rab turgan boshqa narsa, jism yoki hodisalarga nisbatan ob'ekt hisoblanib, ob'ektning atrofdagilari esa fon deyiladi. Masalan, o‘qituvchi bir darsda bir necha o‘quvchilardan so‘raydi. Har safar so‘rayotganlarni ko‘radi. Chaqirilgan o‘quvchi uning javobi xatti-harakati idrok ob'ekti hisoblanadi.
Idrokning tasnifi Idrokni klassifikasiya qilishda quyidagi 3 ta muhim tomoni hisobga olinishi kerak va ular quyidagi jadvalda keltirilgan

Xulosa:

Idrok faol jarayondir. Dastlab faqat tashqi ta'sirlarga qarab, inson faoliyati asta-sekin tasvirlar bilan tartibga solinishni boshlaydi. Idrok maqbul sharoitda rivojlanadi: atrof-muhit bilan o'zaro ta'sir sifat jihatidan xilma-xil va miqdoriy jihatdan etarli bo'lsa, u holda ob'ektni tahlil qilishning to'liq usullari tashkil etiladi va atrof-muhitning etarli tasvirlarini yaratish uchun xususiyatlar tizimlari sintezlanadi. Stimullardagi etishmovchilik va undan ham ko'proq ma'lumotli ochlik idrokning o'z funktsiyalarini bajarishiga va tashqi muhitda biz uchun to'g'ri va ishonchli yo'nalishni ta'minlashga imkon bermaydi.Tasvir individualdir, u ma'lum bir odamning ichki dunyosiga tegishli, chunki ma'lum bir tasvirni shakllantirishda idrokning selektivligi uning shaxsiy qiziqishlari, ehtiyojlari, motivlari va munosabatlari bilan boshqariladi, bu tasvirning o'ziga xosligi va hissiy rangini belgilaydi. Idrok jarayonida hosil bo'lgan tasvirlar maqsadga muvofiq xatti-harakatlarni tartibga solishga imkon beradigan fazilatlarga ega.Tasvirning asosiy xususiyatlari -doimiylik, ob'ektivlik, yaxlitlik, umumlashtirish-uning ma'lum chegaralarda idrok etish sharoitlarining o'zgarishidan ma'lum bir mustaqilligini ko'rsatadi: doimiylik-kuzatuvning jismoniy sharoitidagi o'zgarishlardan, ob'ektivlik-ob'ekt idrok etiladigan fonning xilma-xilligidan, yaxlitlik-shakl qismlarini buzish va almashtirishdan, umumlashtirish-ob'ektlar xususiyatlarining o'zgaruvchanligidan. ushbu sinf chegaralari. Aytishimiz mumkinki, umumlashtirish -bu sinf ichidagi doimiylik, yaxlitlik -strukturaviy doimiylik va ob'ektivlik -semantik doimiylik.Muhimi shundaki, biz o'zimiz yaratgan ko'nikmalar va idrok etish usullariga faqat ular ishlab chiqilgan sharoitlar doirasida tayanishimiz mumkin, ya'ni idrokimizning etarliligi, aniqligi va ishonchliligiga faqat tanish muhitda bo'lish orqali ishonish joizdir.yashash joyi. Uning tashqarisida tabiiy idrok xatolari va hatto xayollar paydo bo'ladi va idrok fikr-mulohazalar orqali yangi sharoitlarga moslashguncha etishmovchilik saqlanib qoladi.

ADABIYOTLAR:

1. I.A.Karimov O'zbekiston buyuk kelajak sari. T. 1998 yil.
2. I.A.Karimov Barkamol avlod orzusi. T. 1999 yil.
3. I.A.Karimov Barkamol avlod. O'zbekiston taraqqiyotining poydevori.
T. 1997 yil
4. A.V. Petrovskiy Umumiy psixologiya. T. 1992 yil.
5. N.P. Anikeyeva Jamoada ruhiy muhit. T. 1993
6. E.G. G'oziyev Psixologiya. T. 1994 yil.