Mavzu: jahon iqtisodiyotini globallashuv muammolari va ularning guruhlanishi

S VA K L YU H E N VA E
Belarus uchun iqtisodiy va ijtimoiy tanazzulni to'xtatish uchun haqiqiy imkoniyat - iqtisodingizni yanada samarali qilishdir. Agar yuqori va barqaror iqtisodiy o'sish (odatda, 6-8% har yili) taqdim etilsa, rivojlangan Evropa mamlakatlarining turmush darajasiga erishish uchun 35-40 yil kerak bo'ladi. Shu bilan birga, agar hayotning barcha sohalaridagi eng iqtidorli odamlarni intellektual va boshqaruv elitasiga aylantirish mexanizmini yaratish mumkin bo'lsa, mamlakatning iqtisodiy rivojlanishi tezlashtirilishi mumkin.
Bozor iqtisodiyotini shakllantirishning faol jarayonidan boshlab, islohotchilarning duch kelishi mumkin bo'lgan muammolarni hisobga olish kerak:
inflyatsiya tez pasayishi va ijobiy foiz stavkalariga o'tish yirik korxonalarning bankrotligi va 12-15-ga erishish mumkin bo'lgan ishsizlikning oshishi xavfini oshiradi%;
monetar siyosatning keskinlashuvi byudjet sohasida bir qator muammolarni keltirib chiqaradi. Shuning uchun davlat byudjeti xarajatlarini va jamiyatning subsidiya darajasini kamaytirish kerak. Shu bilan birga, o'z-o'zini ish bilan ta'minlashning barcha cheklovlarini bartaraf etib, kichik va o'rta biznesni rivojlantirishni keskin rag'batlantirish kerak;
fuqarolarning kam daromadlari, ularning 65% oziq-ovqat sarflanganda, ichki bozorning imkoniyatlarini kamaytiradi va engil sanoat mahsulotlariga bo'lgan talabni kamaytiradi, ichki jamg'armalarni cheklaydi.
Ushbu muammolar islohotchi iqtisodiy siyosatni amalga oshirish bo'yicha quyidagi harakatlarni belgilaydi:
hukumatning bozor jarayonlariga bevosita aralashuvini cheklash, narx va tariflarni ma'muriy tartibga solishni bekor qilish;
milliy bankning mustaqilligini belgilash va makroiqtisodiy siyosat sohasida asosiy hukumat institutlari vazifalarini ajratish;
protektsionizmni kamaytirish va xo'jalik yurituvchi sub'ektlarga nisbatan davlat tomonidan qo'llab-quvvatlashni bosqichma-bosqich kamaytirish. Bu ommaviy ishsizlikni oldini olish, asosiy resurslardan samarali foydalanish uchun bozor mexanizmlarini qo'shish va tabiiy monopoliyalar uchun raqobat muhitini yaratish imkonini beradi;
mulkchilikning barcha shakllari sub'ektlarining tadbirkorlik sharoitlarini tenglashtirish, shu jumladan banklar, byudjetga katta kreditorlik qarzdorligi bo'lgan korxonalar uchun davlat subsidiyalari va transferlari hajmining keskin pasayishi hisobiga;
tnc ning investitsion va texnologik salohiyatidan foydalangan holda globallashuv jarayoniga qo'shilish va ochiq bozor iqtisodiy modelini faollashtirish.
Stabilizatsiya, liberallashtirish va institutsional o'zgarishlar vazifalarini bajarish tizimli ravishda amalga oshirilishi kerak. Islohotlar bir vaqtning o'zida iqtisodiy siyosatning asosiy yo'nalishlari bo'yicha boshlanadi, ammo muayyan shartlarga qarab turli muddatlar bilan tavsiflanadi. Korxonalar va uy xo'jaliklari yangi iqtisodiy muhitga moslashish imkoniyatiga ega. Hukumat makroiqtisodiy barqarorlashtirishda aniq natijalarga erishish majburiyatini oladi.
Hukumat islohotlari samaradorligini baholash uchun quyidagi barqarorlik mezonlari qo'llaniladi: 1)davlat byudjeti taqchilligi 3 dan oshmaydi%;
2) tashqi va ichki qarzga xizmat ko'rsatish xarajatlari YaIMning 8 foizidan oshmaydi;
3) inflyatsiya yiliga 15-17% dan oshmaydi;
4) VP tarkibidagi davlat xarajatlari 40 dan oshmaydi%;
5) milliy valyuta kursi bozor mexanizmlari tomonidan belgilanadi;
6) ishsizlik 15 dan ortiq emas%;
7) nodavlat sektorda ish bilan bandlarning ulushi 60% dan oshadi%;
8) xususiy jamg'armalar darajasi YaIMning 15-20% ni tashkil qiladi.
Ushbu parametrlarga erishish o'rta muddatli islohotlarning strategik maqsadi hisoblanadi. Shu bilan birga, "iqtisodiyot hamma uchun" tamoyili foydasiga yangi ijtimoiy-psixologik holat shakllanmoqda, uning amalga oshirilishida oligarxlarni shakllantirish, mulk va hokimiyatni nohaq taqsimlash imkoniyati yo'q.

XULOSA
Muxtasar qilib aytganda, Iqtisodiyotimizning jiddiy muammosi shundaki, unda
xo‘jalik yurituvchi subyektlarning kamida 25 foizi kengaytirilgan takror ishlab
chiqarishni amalga oshirish uchun yetarli miqdorda kapital to‘planmagan. Mavjud
yirik kapital hokimiyatga bog'langan tuzilmalar bilan bog'liq bo'lib, xususiy
kapitalning aksariyati juda nozik (tarqalgan) taqsimlangan va etarli darajada
konsentratsiyalanmaganligini misol boʻladi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
1. Prezidentining 2020-2025-yillarda O‘zbekiston Respublikasining bank
tizimini isloh qilish strategiyasi to‘g‘risida qarori, Uza.uz, 2020 yil may,
http://uza.uz/ru/documents/o-ctrategii -reformirovaniya-bankovskoy-sistemyrespubliki-uz-12.05.2020
2. Yuliy Yusupov, Oʻzbekiston kelajagi uchun beshta muammo. Mirziyoyev
soliq islohotiga nima uchun shoshilishi kerak, Fargʻona yangiliklari, 2018-yil,
https://www.fergananews.com/articles