OLIY VA ORTA MAXSUS TALIM VAZIRLIGI BERDAQ NOMIDAGI QORAQALPOQ DAVLAT UNIVERSITETI FIZIKA FAKULTETI 2-G FIZIKA GURUH TALABASI JUMAMURODOVA ASALOYNING FIZIKA OQITISH METODIKASI FANIDAN KASB-HUNAR KOLLEJLARIDA FIZIKANI OQITISHDA TALABALAR KASBI XUSUSIYATLARINI HISOBGA OLISH MAVZUSIDA YOZGAN KURS ISHI
ILMIY RAHBAR: AYTIMBETOV N BAJARDI: JUMAMURODOVA A
NUKUS_2022 MUNDARIJA I. KIRISH 1.1. Talabalar kasbi xususiyatlari ..3 II. ASOSIY QISM 2.1.Oqitish jarayoniga talabalar kasbi xususiyatlariga yondoshishning moxiyati va ahamiyati .. …..6 2.2. Kasb xunar kollejlarida Fizikani o'qitishda talabalar kasbi xususiyatlarini xisobga olish tushunchalari ....... 16 III. XULOSA 3.1. Pedagogik eksperiment natijalari ... .…23 IV. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR...................................................25 I. KIRISH 1.1. Talabalar kasbi xususiyatlari Respublikamiz mustaqillikka erishgach xalq talimi tizimida tub ozgarishlar sodir boldi: jamiyat taraqqiyotini yoshlaning hayot, ishlab chiqarish, milliy hamda umuminsoniy munosabatlarga sadoqati bilan olchash imkoniyatlari kengaydi; yoshlarning talim-tarbiyasi bilan mashgul ijtimoiy institutlar son va sifat jihatidan osdi - litsey, kollej, magistratura, universitetlar kopaydi; zamonaviy oquv dasturlari, darsliklar, oquv qollanmalari yaratildi; Davlat talim standart (DTS)lari tanlanib, pedagogik amaliyotga tatbiq etila boshlandi; oqituvchilarning bahs va mu- shohadalarida pedagogik texnologiyaga oid qarashlari munosib orin egalladi. Hozirgi sharoitda Kasb xunar kollejlarida Fizikani o'qitishda talabalar kasbi xususiyatlarini xisobga olish goyalarini kasb-hunar kollejlari amaliyotiga olib kirish davlat buyurtmasi hisoblanadi. Bu haqda Ozbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov shunday deb yozgan edi: «Yangi darsliklarni, zamonaviy pedagogik va axborot texnologiyalarini oz vaqtida ishlab chiqish va joriy etishni taminlashni alohida nazorat ostiga olish zarur». Istiqbolga yo'nalgan bu zalvorli vazifani hal etish ananaviy talim tizimini yaxshi manoda taftish qilishni, talim jarayoni qobigida yashirinib yotgan imkoniyatlami izlab topish va ishga tushirishni, XXI asr kasb-hunar kollejlarining tabiati va mohiyatiga, xalqimizning milliy mintalitetiga, oquvchilarining real bilish imkoniyatlariga mos talim tizimini asoslashni taqozo qiladi [1].
Rus olimi M.A.Danilov «talim jarayoni logikasi», «talim jarayonining harakatlantiruvchi kuchlari», «talim jarayoni zvenolari» kabi qator atamalarni fanga olib kirgan edi. Uning yozishicha, «talim jarayoni logi- kasi oquv predmeti mazmuni va uni ozlashtirish psixologiyasining ozaro qoshilib ketishidan iborat». Talim jarayonida oquvchilar oldiga qoyiladigan topshiriq, muammo, mustaqil ish, intellektual va amaliy ishlar ozining murakkabligi, qiyinligi bilan oquvchilar ongida bilish ziddiyatlarini keltirib chiqaradi. Qiyinchiliklani sezish, ularni bartaraf etishga intilish oquvchilarni mustaqil fikrlash, ijod qilish, tafakkur va xotiraga zor berib aqliy va amaliy muammolarni yechishga yetaklaydi. Talim jarayonidagi ziddiyatlar talim rivojining harakatlantiruvchi kuchidir. Talim zvenosi - yaxlitlikning harakatdagi tarkibiy qismi va bu talim jarayonining alohida olingan bolagi bolib, u ozida talimning spiralsimon harakatini aks ettiradi [2].
Otgan 2021-yili talim-tarbiya sohasini yanada isloh etish va takomillashtirish masalasi ham diqqat markazimizda boldi.Mamlakatimizda talim-tarbiya sohasiga har yili sarflanayotgan harajatlar yalpi ichki mahsulotga nisbatan 10-12 foizini tashkil etmoqda .Bu YUNESKOning mamlakatni barqaror rivojlantirishni taminlash uchun talimga yonaltirilishi zarur bolgan investisiyalar miqdori boyicha tegishli tavsiyalaridan, yani 6-7 foizdan qariyib 2 barobar kopdir. 2021- yilda bu sohada 384 ta obektning moddiy-texnika bazasini yanada ri8vojlantirish va mustahkamlash boyicha qiymati 423 milliard somlik inshlar amalgam oshirildi,namunaviy loyihalar asosida 29 ta yangi umumtalim maktabi barpo etildi, 219 ta maktab rekonstruksiya qilinib,136 tasi kapital tamirlandi. Ozbekiston davlat jahon tillari universitetida 2 ming 200 talabaga moljallangan yangi zamonaviy oquv korpusi,sport majmuasi,shuningdek,oquv jarayoniga jalb etilgan xorijlik mutaxassislar uchun mehmonxona barpo etildi.Navoiy davlat konchilik institutida yangi moquv binosi qurilishi nihoyasiga yetkazildi. Oliy talim sohasida oily oquv yurtlarining professor-oqituvchilarini muntazam qayta tayyorlash boyicha mutlaqo yangi ,takomollashtirilgan tizim joriy qilindi.15 ta tayanch oily oquv yurtida oily talim muassasalari rahbarlari va pedagog kadrlarini qayta tayyorlash hamda malakasini oshirish kurslari tashkil etildi.Mazkur kurslarda oly oquv yurtlarining 2 ming 700 ga yaqin oqituvchisi malaka oshirdi. 2016- yilda ijtimoiy sohaga Davlat byudjeti jami xarajatlarining 59,1 foizi yoki otgan yilga nisbatan koproq mablag ajratiladi.Jumladan, talim-tarbiya sohasiga davlat byudjeti xarajatlarining 33,7 foizi, sogliqni saqlash tizimiga 14 foizi yonaltiriladi. Talim-tarbiya sohasini taminlash va rivojlantirish sarf-xarajatlari otgan yilga qaraganda 16,3 foizga, sogliqni saqlash tizimida 16 foizga kopaydi. Mamlakatimiz oliy oquv yurtlarining moddiy-texnika bazasini mustahkamlashga yonaltirilayotgan mablaglar hajmi tobora ortib borayotganini alohida takidlashni istardim.Joriy yilda 13 ta oily talim muassasi, jumladan, Qoraqalpogiston,Buxoro va Samarqand davlat universitetlari,Fargona politexnika institutidagi qurilish va rekonstruksiya ishlariga 355 milliard som ajratish kozda tutilmoqda.Shuningdek,Toshkent davlat stomatologiya instituti binolari,Toshkent shahridagi Inxa universiteti va Singapur menejmentni rivojlantirish instituti filiallarining yangi oquv korpuslari quriladi [4].