Mavzu. Keynsning tovarlar va xizmatlar bozorida makroiktisodiy muvozanat modeli

 
7.3. «Keyns xochi». Ishlab chiqarish hajmining muvozanat darajasiga 
erishish mexanizmi. 
Rejalashtirilgan xarajatlar chizig„i haqiqiy va rejalashtirilgan xarajatlar bir-
biriga teng bo„lgan (Y=E) chiziqni qaysidir a nuqtada kesib o„tadi.
3
Quyida 
keltirilgan 7.2-rasmda tovarlar va xizmatlar bozorida qisqa muddatli muvozanatga 
erishish mexanizmi tasvirlangan bo„lib, u “Keyns xochi” nomini olgan. Y=E chiziqda 
haqiqiy investitsiyalar va jamg„armalar tengligi saqlanadi. a nuqtada esa daromadlar 
rejalashtirilgan xarajatlarga teng bo„ladi. Shuningdek, bu yerda rejalashtirilgan 
hamda haqiqiy investitsiyalarning o„zaro tengligiga erishiladi. Ya‟ni, makroiqtisodiy 
muvozanat ta‟minlanadi.
Agarda, ishlab chiqarishning haqiqiy hajmi (Y1) uning muvozanat 
darajasi(Y0)dan ko„p bo„lsa, iste‟molchilar mahsulotlarni ishlab chiqaruvchilar taklif 
qilganga nisbatan kam sotib oladi (ADko„rinishiga ega bo„ladi. Zahiralarning o„sishi firmalarda ishlab chiqarish hamda
bandlik darajalarini pasaytirishiga olib keladi. Bu esa YaIM hajmini Y1 dan Y0 
gacha kamayishigaolib keladi va daromad va rejalashtirilgan xarajatlar tenglashadi.
3
N. Gregory Mankiw. Macroeconomics. 8 th edition. Harvard University. (NY.: Worth Publishers, 2015): 307 

---

5 
7.2-rasm. Keyns xochi (Keynsning makroiqtisodiy muvozanat modeli)
4
 
O„z navbatida yalpi talab va taklifning tenglashishiga (AD = AS) erishiladi. 
Aksincha, haqiqiy ishlab chiqarish (Y2) uning muvozanat darajasidan (Y0) kam 
bo„lgan vaziyatda esa, firmalar iste‟molchilar talabiga nisbatan kam ishlab 
chiqarayotganligini (AD>AS) ko„ramiz. Talabning oshishi esa firmalar zahirasining 
kamayishi hisobiga qondiriladi. Natijada, YaIM asta sekin Y2 dan Y0 ga qarab o„sadi 
va yana AD=AS tengligiga erishiladi. Bu esa ayni paytda E=Y va I=S ayniyatlarga 
erishilganligini anglatadi. 
Milliy ishlab chiqarishning muvozanat holati (Y0), yalpi xarajatlar 
komponentlarining har birining (iste‟mol, investitsiya, davlat xarajatlari yoki sof 
eksport) o„zgarishi natijasida tebranishi mumkin. Ushbu tarkibdagi birorta omilning 
miqdorining o„sishi rejalashtirilgan xarajatlar egri chizig„ini yuqoriga suradi va 
aksincha kamayishi pastga surilishga olib keladi.