Mavzu. Keynsning tovarlar va xizmatlar bozorida makroiktisodiy muvozanat modeli


 Avtonom xarajatlar multiplikatori



Yüklə 388,26 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə5/7
tarix13.04.2023
ölçüsü388,26 Kb.
#97038
1   2   3   4   5   6   7
7-mavzu. Ma\'ruza matni

 
7.4. Avtonom xarajatlar multiplikatori. 
Avtonom xarajatlarning har qanday o„sishi, ya‟ni ΔA = Δ (a+I+G+Xn) 
mul‟tiplikator samarasi hisobiga yalpi daromadlarning ko„proq miqdorga (ΔY)
oshishiga olib keladi.
Avtonom xarajatlar mul‟tiplikatori muvozanatli YaIM o„zgarishning avtonom 
xarajatlarning har qanday komponenti o„zgarishiga nisbatini ko„rsatadi:
 m = ΔY /ΔA: 
Bu yerda: m - avtonom xarajatlar mul‟tiplikatori; 
ΔY – muvozanatli YaIMning o„zgarishi; 
ΔA – avtonom xarajatlarning Y o„zgarishiga bog„liq bo„lmagan o„zgarishi. 
Mul‟tiplikator - yalpi daromadlar avtonom xarajatlarning dastlabki o„sishi 
(kamayishi)dan necha marta ortiq o„sganligini (kamayganligi) ko„rsatadi.
4
N. Gregory Mankiw. Macroeconomics. 8 th edition. Harvard University. (NY.: Worth Publishers, 2015): 308 



Avtonom iste‟mol ΔCA miqdorga o„ssa, bu yalpi xarajatlar va daromadlar (Y) 
ning o„sha miqdorda o„sishiga olib keladi. Bu esa, o„z navbatida iste‟molning 
ikkinchi marta (daromadlar oshishi hisobiga) MPC x ΔCA miqdorda o„sishiga olib 
keladi. Keyinchalik yalpi xarajatlar va daromadlar MPCxΔCA miqdorda yana o„sadi. 
Shunday qilib, «daromad-xarajat» ko„rinishidagi doiraviy aylanish bo„yicha jarayon 
davom etaveradi. 
ΔCA↑ >AD↑Y↑C↑AD↑Y↑C↑AD↑Y↑ va hokazo. 
Ushbu oddiy vaziyatdan ko„rinib turibdiki, yalpi daromadlar (Y), avtonom 
iste‟molning dastlabki o„zgarishi ΔCA↑ ga nisbatan bir necha marta ko„p o„zgaradi. 
Bu shuni bildiradiki, C, I, G yoki Xn miqdorlardagi oddiy o„zgarishlar ham ishlab 
chiqarish hajmi va bandlik darajalarida katta o„zgarishlarga olib kelishi mumkin. 
Shunday qilib, multiplikator iqtisodiy beqarorlik omili hisoblanadi. Shuning uchun 
ham davlatning budjet-soliq siyosatidagi asosiy vazifalardan biri bo„lib, o„rnatilgan 
barqarorlashtirgichlar tizimini yaratish hisoblanadi. Bu tizim iste‟molga 
chegaralangan moyillikni kamaytirish orqali multiplikatsiya samarasini pasaytiradi. 
Multiplikator samarasi mohiyatini quyidagi misolda ko„rib chiqamiz. Aytaylik, 
dastlab iqtisodiyotga investitsiyalar miqdori 5 mlrd. so„mga ko„paysin. Bu, o„z 
navbatida ish haqi, renta, foyda ko„rinishda uy xo„jaliklari daromadiga aylanadi. Agar 
iste‟molga chegaralangan moyillikni 0,75 ga yoki 75 %ga teng deb olsak. Uy 
xo„jaliklari bu daromadning 75 foizini, ya‟ni 3,75 mlrd. so„mni iste‟mol xarajatlariga 
sarflaydi, qolgan 1,25 mlrd. so„mni jamg„aradi. Sarflangan 3,75 mlrd. so„m boshqalar 
uchun daromad hisoblanadi. O„z navbatida ular ham 3,75 mlrd. so„mning 75 foizini 
iste‟mol uchun sarflaydilar va 25 foizini jamg„aradilar. Bu jarayon oxirgi so„m 
jamg„arilmaguncha davom etadi. 
Bunda: m = ΔY / ΔA = 20 / 5 = 4 va m = 1 / (1-0,75) = 4
va bundan : ΔY 1

Yüklə 388,26 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin