3Dvigatelning parametrlari
Zamonaviy transport vositalariga asosan, porshenli ichki yonuv dvigatellari o’rnatiladi. Bug’ va elektr toki bilan ishlaydigan avtomobillar ba’za kamchiliklarga ko’ra xozirgi kunda deyarli qo’llanilmaydi. Bug’ bilan ishlaydigan dvigatellarning asosiy kamchiligi – foydali ish koeffitsientining kichikligi (0, 16, …0, 18) da dvigatel bug’ qurilmalarining o’lcham va vaznlarini kattaligidir. Elektr bilan ishlaydigan dvigatellarning keng tarqalmaganligiga sabab, ularning uzoq masofalarga qatnay olmasligi, chunki ularga o’rnatilgan qo’rg’oshin akkumulyatorlarining elektr sig’imi avtomobilning 40…60 km masofagacha harakatlanishiga mo’ljallangan. Avtomobillarga o’rnatiladigan porshenli ichki yonuv dvigatellari quyidagi belgilari bilan tasniflanadi:
Ishlatiladigan yonilg’ining turiga qarab:yengil suyuq yonilg’i – benzinda ishlaydigan va suyultirilgan yoki siqilgan suyuq gaz bilan ishlaydigan karbyuratorli dvigatellar, og’ir suyuq dizel yonilg’isida ishlaydigan dizel dvigatellari.
Yonuvchi aralashmaqilish uslubiga qarab, silindr tashqarisida aralashmaqiluvchi karbyuratorli dvigatellar va silindr ichida aralashmaqiluvchi dizel dvigatellari.
Ish aralashmasining alangalanishi bo’yicha, elektr uchquni bilan alangalanadigan karbyuratorli dvigatellar va siqish natijasida o’z-o’zidan alangalanuvchi dizel dvigatellari.
Ish jarayoniniqilish uslubiga qarab: to’rt taktli va ikki taktli dvigatellar.
Konstruktiv belgilari bo’yicha: silindrlar soni va ularning joylashuv tartibiga qarab (tik qatorli, yotiq qatorli yoki V – simon), gaz taqsimlash mexanizmining joylashuvi bo’yicha – klapanlar yuqoriga yoki pastga joylashgan.
Porshenli ichki yonuv dvigatellarining umumiy tuzilishi va asosiy ko’rsatkichlari:Porshenli ichki yonuv dvigatellari quyidagi mexanizm va tarmoqlardan tashkil topgan: krivoship-shatunli mexanizm, gaz taqsimlash mexanizmi da sovutish, moylash va ta’minlashtarmoqlari. Bundan tashqari, karbyuratorli dvigatellarda majburan o’t oldirish, dizel dvigatellarida esa yuritish tarmog’i bor.
Krivoship-shatunli mexanizm gazning kengayishidagi bosimini o’ziga qabul qiladi da porshenning to’g’ri chiziqli ilgarilama va qaytma harakatini tirsakli valning aylanma harakatiga aylantirib beradi. Uni tashkil qiluvchi detallar
Silindr 13, xalqalari bo’lgan porshen 15, porshen barmog’i 16, shatun 17, tirsakli val 19, va maxovik 18. Silindrning ustki qismi silindr kallagi 12 bilan berkitilganGaz taqsimlash mexanizmi yonilg’i aralashmasi yoki xavoning silindrga kirishini da ishlatilgan gazlarni chiqarib yuborishini boshqarish uchun xizmat qiladi. Bu mexanizm tarkibiga gaz taqsimlash vali 2, gaz taqsimlash valini yuritgich shesternyasi 1, turtkichlar 3, klapanlar 8, va 11 da prujina 4 kiradi
