Mavzu: Matematika fanini о‘qitishning metodlari va ularning klassifikatsiyasi

Tajriba va kuzatish metodlari. 

---

Matematika obyektdagi narsalarning xossalari va ularning о‘zaro 
munosabatlarini belgilovchi metod kuzatish deyiladi. Matematika о‘qitishning va 
matematika о‘qituvchisining vazifasi о‘quvchida mustaqil xulosalar chiqarishga 
intilish tuyg‘usini о‘yg‘otishdir. 
Misol. V–VI sinf о‘quvchilarga ega bо‘lgan nechta figurani kо‘rsatib, bu 
figuralar ichidan о‘q simmetriyasiga ega bо‘lgan geometrik figuralarni ajrating deb 
buyursak, о‘quvchilar barcha figuralarni kо‘rib chiqib quyidagicha xulosaga kelish 
mumkin. Figuralar ichida о‘zidagi biror о‘qqa nisbatan ikki qismga ajragan 
figuralar bо‘lsa, hamda ularni shu о‘q bо‘yicha buklaganda qismlari ustma – ust 
tushsa, bunday figuralar simmetrik figuralar deyiladi. Ammo boshqa figuralardan 
о‘zlarini teng ikkiga bо‘luvchi tо‘g‘ri chiziqlar bо‘lmasligi mumkin. U holda 
bunday figuralar nosimmetrik figuralar deyiladi. Biz bu figuralarni simmetrik va 
nosimmetrikligini kuzatish orqali ajratdik. 
Matematik obyektdagi narsalarning xossalari va ular orasidagi miqdoriy 
munosabatlarni sun’iy ravishda bо‘laklar (qismlar) ga ajratish yoki ularni 
birlashtirish tajriba metodi deyiladi.
Misol. О‘quvchilarga natural sonlarni tub kо‘paytuvchilarga ajratishni 
о‘rgatiladi. 
1

1 2 

2

1 3

3

1.... 
О‘quvchilarda ixtiyoriy natural sonlarni misolda kо‘rsatiladigan keyin, tub 
kо‘paytuvchilarga ajratish jarayonida tajriba hosil bо‘ladi. Murakkab natural 
sonlarni ham tub kо‘paytuvchilarga ajratishini, ammo ularni kо‘paytuvchilari 
kamida uchta va undan ortiq bо‘lishini tajriba orqali tekshirib kо‘radilar.
25 

5

5

1 36 

3

3

2

2

1