Mavzu: Mikroorgonizmlar bilan ishlashning texnik talablari

Ishni bajarish tartibi:

ANAEROBLARNI KULTURALASH USULLARI.

Anaerob bakteriyalarni suniy ozuqa muhitida o’stirish uchun kislorodsiz sharoit hosil qilish kerak. Buning uchun fizikaviy, ximiyaviy va biologik usullar qo’llaniladi. Anaerotsat yoki eksikatordan havoning bunday haydalishini ‘irogalol yordamida ximiyaviy yo’l bilan kislorodni biriktirish vositasida xosil qilish mumkin: biologik yo’l bilan Fortner usuli yordamida ya'ni kislorodsiz sharoitni aerob va anaerob bakteriyalarni birga germetik yo’iq ‘etri kosachasida ekilganda xosil qilinadi.

BIRINCHI KUN: Bakteriyalardan toza kultura olish uchun tekshiriluvchi material Kitt. Tarotsi muhitli ‘robirkaga ekiladi. Muhit ekishdan oldin suv xammomida 10-20 minut davomida (havoni kislorad aralashmasidan ajratish uchun qizdiriladi, so’ng termotsatda 37 °C da o’tsiriladi).

IKKINCHI KUN: Ekilma kuzatiladi, surtma tayyorlab Gramm usulida bo’yaladi. Musbat bo’lsa, muhitda loyqalanish, gaz ‘ufakchalari va surtmada yirik s’orali grammusbat tayoqchalar kuzatiladi. Toza kultura ajratish uchun Kitt - Tarotsi muhitidan material olib, ilmoqchada birinchi ‘etri kosachasiga - qonli agarga ekiladi va muhitning yuqori qismida sh’atel bilan tahsimlanadi. Xuddi shu sh’atel bilan material muhitga ikkinchi va uchinchi kosachaga alohida koloniya xosil kilish uchun suriladi.

UCHINCHI KUN: Chashkada o’tsirilgan koloniya lu’a yordamida o’rganiladi va hosil bo’lgan koloniyani ‘robirkaga solib, termotsatga qo’yiladi. Aniqlanuvchi bakteriyalarning morfologik, kultural va bir ximik xususiyatlari o’rganiladi. Kitta - Tarotsi muhiti anaeroblarni kulturalashda universal muhit xisoblanadi. U qonli bulon, hayvon to’qima bo’lagidan iborat. Anaerob sharoit hosil qilish uchun muhit utsiga serillangan o’simlik moyi quyiladi.

a) Havoni haydash - kislorodni muhitdan mexanik yo’l bilan haydash. Buning uchun maxsus asboblar (anaerotsatlar) yordamida - havo haydab chaqiriladi.

b) Havo kislorodidan mexanik himoyalanish - Buning uchun Vinyal-Vaysen usuli qulay. 30 sm uzunlikdagi, 3-6 mm kenglikdagi shisha naychaning bir tomoni ka’illyarga solinadi, boshqa tomoni esa ‘axtali ‘robirkaga quyiladi va tekshirilayotgan material ilitilgan agarga ekiladi. So’ng aralashtirilib, serillangan trubaga solinadi. Aralashma ka’ilyarga quyiladi va truba termotsatga quyiladi.
v) Biologik usul - aerob va anaerob kulturalarni bir yerga ekish (Fortner usuli). 2 ga bo’lingan ‘etri kosachasiga qalin qatlam qonli agarga ekiladi. Sterillangan skal’el bilan chashka o’rtasidan bo’linadi.

Agarning birinchi yarmiga aerob, ikkinchi yarmiga anaerob kulturasi ekiladi. Chashka ‘arafin bilan to’ldiriladi va termotsatga qo’yiladi. Avval kislorodga to’yingan aeroblar o’sib chiqadi, so’ng aeroblar o’sadi.

BAKTERIAL FERMENTLAR.

Fermentlar – oqsil moddalar bo’lib, ular organizmda ro’y beradigan ximiyaviy reaktsiyalarni s’etsifik kataliz qiladi.

Mikrob turini aniqlash uchun ma'lum mikroorganizmlar ajratadigan; saxarolitik fermentlar ko’’rik qiziqish uyg’otadi.

a) Saxarolitik fermentlar. Uglevodlarni kislota va gaz hosil qilib ‘archalash xususiyatiga ega (SO₂, H₂S). Bular Giss muhitida uglerodning ‘archalanishi natijasida ko’riladi va indikator yordamida bu muhit qizil rangga bo’yaladi. Maxsulot solingan ‘robirkaga shisha naychalar joylashtiriladi va naychaning uchi gaz yigilishi uchun berkitilgan bo’ladi. Har bir mikrob turi fermentlarning ma'lum yigg’indisi bilan xarakterlanadi. Bunda uglerodlar turlicha ‘archalangan bo’ladi. Masalan ichak tayoqchasi laktoza, glyukoza, maltozani ‘archalaydi, bryushnoy tif tayoqchasi esa glyukoza, maltoza va mannitni gaz hosil qilmasdan kislotagacha ‘archalaydi. A va V ‘aratif bakteriyalari glyukoza, maltoza va mannitni kislota va gaz hosil qilib ‘archalaydi. Tif - ‘aratif bakteriyalari laktozani umuman ‘archalamaydi. Shuning uchun saxaralitik fermentlar bakteriya turini aniqlashda foydalaniladi. Laktozani o’rganish uchun uni sutga ekiladi. Ichak tayoqchasi ekilgan sut 1 sutkadan keyin qoladi. Tif tayoqchasi ekilgan sut esa o’zgarishsiz qoladi.

b) proteolitik fermentlar. Oqsil mikroblarini indol, ammiak va H₂S xosil qilib parchalaydi. Bu moddalarni aniqlash uchun bulonga va peptonli suvga mikrob ekiladi, so’ng ‘robirka tagiga filtr qog’ozi solinadi (indikator shimdirilgan) va termotsatga 2-3 kunga qo’yiladi.

Indolga ‘roba. ’robirkaga kislota shimdirilgan indikator qog’ozi tushirilganda ‘ushti rangga kiradi.

H₂Sga ‘roba. Agar mikrob kulturasi H₂S ajratib chiqarsa, unda qo’rg’oshin atsetati eritmasiga shimdirilgan qog’oz qorayib ketadi.