Mavzu: Milliy dinlar reja: Yahudiylikning vujudga kelishi va uning ta’limoti. Veda va veda dinlari

Yahudiylik dinining 
muqaddas kitoblari
Тavrot
(“КЕТУБИМ”)
Тalmud

---

Хristianlar va yahudiylar Bibliya so’zini turli tushunadilar. Yahudiylar 
uchun Ibriy Bibliyasi (Hebrew Bible) xristianlarning Qadimiy 
Ahdi (Old Testament). Yahudiylar Bibliya
so’zi ostida ko’pincha 
o’zlarining Тanaxlarini (Tanakh) tushunadilar. Musoga tegishli 
bo’lgan besh kitob «Тavrot» deb ataladi va quyidagi kitoblarga 
bo’linadi: 
1) «Borliq» yoki «Ibtido»; 
2) «Chiqish»; 
3) «Levit»; 
4) «Sonlar»;
5) «Ikkinchi qonun».

---

IBTIDO (BORLIQ)
MUSONING BESH 
KITOBI
CHIQISH
LOVIY
SONLAR
IKKINCHI QONUN
TARIXIY KITOBLAR
ILOHIY YOZUVLAR
(“KETUBIM”)
PAYG’AMBARLAR KITOBLARI
(“NEVIIM”)
BUYUK PAYG’AMBARLAR
KICHIK PAYG’AMBARLAR
QADIMGI AHD

---

Yahudiylar
falastindan
Assuriya
quvg’inlari
paytida
– mil. avv. VIII-VI asrlarda Eronga ko’chib
kela boshlaganlar. Erondan
O’rta Osiyoga esa
taxminan mil. avv. V-III asrlarida
ko’chib kelgan.
Samarqand va Buxoroda yahudiylik diniga
e’tiqod
qiluvchi yahudiylar yashay boshlaganlar.
Markaziy Osiyoda yashayotgan (hozirgi kunda
kam qolgan) yahudiy dindorlari orasida asosan
ortodoksal shakldagi iudizm mavjud va ular shartli
ravishda etnik
ko’rinishlar tartibiga muvofiqto’rt xil:
yevropalik,
buxoro,
gruzin,
tog’li
yoki
tat
yahudiylariga
bo’linadi.

---

Mil. av. ikkinchi ming yillik
o’rtalarida Hindistonning
shimoli-
g’arbiy qismiga, hozirgi Panjob hududiga g’arbdan
Hindikush dovoni orqali
o’zlarini oriylar deb atalgan jangari
xalqlar bostirib kela boshladilar. Bu xalqlar Eronga
ko’chib
kelgan
qo’shni qabila tillariga juda yaqin bo’lgan, hind-
yevropa tillaridan kelib chiqqan tilda gaplashar edilar.
Harbiy jihatdan katta mahoratga ega
bo’lishlari bilan birga
she’riyatga ham usta edilar. Shu yo’l bilan ular bu
mintaqada mavjud dunyoqarashni
o’zlari xohlagan tarafga
o’zgartira oldilar. Ular o’zlari bilan muqaddas yozuvlari –