Mavzu: O‘zaro almashinuvchanlikni yo‘l xo‘jaligiga joriy etish
Reja:
O‘zaro almashinuvchanlik asoslari va turlari. Mos keluvchanlik, birxillashtirish.
To‘liq o‘zaro almashinuvchanlik. Cheklangan o‘zaro almashinuvchalik. Tashqi va ichki o‘zaro almashinuvchanlik.
O‘zaro almashinuvchanlik prinsipi.
Buyumlarning, ular qismlarining o‘zaro almashinuvchanligi. Mashinalar asboblar boshqalar buyumlarning belgilangan aniqliklarda bir-biridan mustaqil ravishda tayyorlangan detallari va tarkibiy qismlarining, qo‘yilgan texnikaviy shartlari bajarilgan holda qo‘shimcha ishlov beriladigan detallardan tarkibiy qismlar, tarkibiy qismlardan esa buyumlar yig‘ini ta’minlaydigan xossasi.
O‘zaroalmashinuvchanlik mashinalardan foydalanishni soddalashtiradi. Mashinalarning ta’miri amalda singan va yeyilgan detallarni almashtirish bilan cheklanadi. Bu esa mashinalar yig‘ish va ta’mirlash jarayoniga yuqori malakali ishchilar talab etilmaydi.
Uzel va detal konstruksiyasiga o‘zaroalmashinuvchanlik quyidagi asosiy talablarni qo‘yadi:
uzel va detallarning shaklini soddalashtirish ularni tayyorlashni arzonlashtiradi va kerakli aniqlikda ishlov bcrishni ta’minlaydi;
chizmada o‘lchamlarni to‘rg‘i qo‘yish va ularning aniqligiga asoslangan talablarni yozish.
Detalni tayyorlash uchun asoslangan material tanlash.
Tashqi o‘zaroalmashinuvchanlik. Boshqa, yanada murakkabroq buyumlarga o‘rnatiladigan tayyor buyumlarning va yig‘ma qismlarningfoydalanish ko‘rsatkichlari bo‘yicha, shuningdek birlashtiriladigan yuzalarning o‘lchamlari hamda shakli bo‘yicha o‘zaroalmashuvchanligi.
Ichki o‘zaroalmashinuvchanlik. qismlar tarkibiga kirgan alohida detallarning yoki buyum tarkibiga kiruvchi qismlar va mexanizmlarning o‘zaro almashuvchan ligi.
