Mavzu: O'zbekistonda davlat mulkini xususiylashtirish va boshqarish -iqtisodiyotni tartibga solish vositasi

2. O'zbekistonda davlat mulkini xususiylashtirishning maqsadi va bosqichlari
Davlat tasarrufidan chiqarish

• –davlat korxonalarini va tashkilotlarini jamoa, ijara korxonalariga, aksiyali jamiyatlarga, mas'uliyati cheklangan jamiyatlarga, davlatga qarashli mulk bo`lmaydigan boshqa korxonalar va tashkilotlarga aylantirishdir.

Xususiylashtirish

• – fuqarolarning va davlatga taalluqli bo`lmagan yuridik shaxslarning davlat mulki ob'ektlarini yoki davlat aksiyali jamiyatlarining aksiyalarini davlatdan sotib olishidir.

Xususiylashtirishning usullari ham turli-tuman bo`lib, ularni 3 guruhga ajratish mumkin:
1

• davlat mulkini bepul bo`lib berish orqali xususiylashtirish

2

• davlat mulkini sotish orqali xususiylashtirish

3

• davlat mulkini bepul bo`lib berish hamda sotishni uyg`unlashtirish orqali xususiylashtirish

Davlat mulkini xususiylashtirish usullari
Aholining ayrim ijtimoiy qatlamlariga bepul berish
Barcha jamiyat a'zolariga sotish
Barcha jamiyat a'zolariga bepul bo`lib berish
Mehnat jamoalariga sotish
Mehnat jamoalariga bepul topshirish
Kim oshdi savdosida fuqarolarga yoki yuridik shaxslarga sotish
Har bir jamiyat a'zosining davlat mulkini hosil qilishdagi ishtiroki, ya'ni qo`shgan hissasiga qarab
bo`lib berish
Foyda keltirmayotgan korxonani mehnat jamoasiga bo`lib berish
Korxonalarni keyinchalik mehnat jamoalari tomonidan sotib olinishi sharti bilan ijaraga berish
Chet el firmalari va fuqarolariga tashqi qarzni uzish evaziga berish yoki sotish
Mulkni bepul bo`lib berish orqali xususiylashtirish
Mulkni sotish orqali xususiylashtirish
Mulkni bepul bo`lib berish hamda sotish usullarini uyg`unlashtirish orqali xususiylashtirish
3. Mulkni davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirishning hozirgi bosqichining xususiyatlari
Davlat mulk qo'mitasi tomonidan 2010-yilda 3888 ta ilgari xususiylashtirilgan korxonalar faoliyati o'rganilgan bo'lsa, 2011-yilda 1224 ta korxona faoliyati tahlil qilindi. Davlat obyektlarining davlat reestrini yuritish ishlari amalga oshirilmoqda. 2011-yil 1-yanvar holatiga ko'ra 31085 ta davlat korxona (tashkilot)si davlat ro'yxatidan o'tkazildi va Davlat mulk qo'mitasi axborot bazasiga kiritildi.
O'zbekiston Respublikasi xususiylashtirish, monopoliyadan chiqarish va raqobatni rivojlantirish davlat qo'mitasining ma'lumotlariga ko'ra 2012-yilda 83 ta davlat korxonalari va obyektlari xusu-siylashtirildi. Eng ko'p obyektlar Toshkent shahri hissasiga to'g'ri keladi (48 ta obyekt). Xususiylashtirilgan davlat mulki tarkibida mahalliy hokimiyat organlari hissasiga to'g'ri keldi (71 ta obyekt). Davlat mulkini xusiylashtirish hamda uning tasarrufidan chiqarish natijasida 32,1 milliard so'm kelib tushdi.

• Davlat mulkidan foydalanishni yaxshilash, foydalanalmayotgan obyektlarni aniqlash uchun Davlat mulk qo'mitasi hududiy boshqarmalari tomonidan davlat obyektiarini xatlovdan o'tkazish ishlari amalga oshirilmoqda. 2012-yil 1-yanvar holatiga ko'ra respublika bo'yicha 29487 ta davlat korxona (tashkilot)larida xatlovdan o'tkazish amalga oshirilib, maydoni 246791,7 ming kv metr bo'lgan 1738 ta bo'sh turgan joylar aniqlandi.