Mavzu: O‘zbekistonda kredit turlarining tavsifi va rivojlanish istiqbollari kirish


O’zbekiston Respublikasi tijorat banklari kreditlari holati tahlili



Yüklə 58,94 Kb.
səhifə4/8
tarix17.05.2023
ölçüsü58,94 Kb.
#115559
1   2   3   4   5   6   7   8
O’zbekistonda kredit turlarining tavsifi va rivojlanish istiqbollari

O’zbekiston Respublikasi tijorat banklari kreditlari holati tahlili

Iqtisodiyotning real sektorini kreditlash bank faoliyatining eng muhim yo‘nalishi bo‘lib sanaladi. Bu borada harbir tijorat banklari o’zlarining kridit siyosatlarini ishlab chiqishlari zarur.
1-jadval
Tijorat banklari kredit qo‘yilmalarining tarmoqlar bo‘yicha ulushi4

Ko‘rsatkichlar nomi

1/1/2022

1/1/2023

O‘zgarishi, foizda

mlrd. so‘m

ulushi, foizda

mlrd. so‘m

ulushi, foizda

Jami kreditlar

326 386

100%

390 049

100%

19,5%

Sanoat

117 639

36,0%

126 647

32,5%

7,7%

Qishloq xo‘jaligi

35 022

10,7%

42 096

10,8%

20,2%

Qurilish sohasi

9 282

2,8%

10 400

2,7%

12,0%

Savdo va umumiy xizmat

27 406

8,4%

28 911

7,4%

5,5%

Transport va kommunikatsiya

28 708

8,8%

29 673

7,6%

3,4%

Moddiy va texnik ta’minotni rivojlantirish

3 814

1,2%

3 856

1,0%

1,1%

Uy-joy kommunal xizmati

2 284

0,7%

1 888

0,5%

-17,3%

Jismoniy shaxslar

69 496

21,3%

100 949

25,9%

45,3%

Boshqa sohalar

32 734

10,0%

45 630

11,7%

39,4%

Tijorat banklarning iqtisodiyotning real sektoriga yo‘naltirilgan kredit qo‘yilmalarining hajmi ortishi banklarning kredit salohiyatining oshishiga va natijada bank resurslari samaradorligi oshishiga xizmat qilmoqda. Tijorat banklarimizda jami kreditning miqdori ortib 390 049 mlrd. so‘mga yetgan bo’lib o’tgan yilning shu davriga nisbatan 19,5 % ga ortganligining guvohi bo’lmoqdamiz. Jami kredit ichida asosiy ulushni sanoat sohasiga ajratilgan kredit ya’ni: 2023 yilda 32,5 foizni egallagan, bu esa o’tgan davrga nisbatan 7,7 % ga oshgan. Undan so’ng jismoniy shaxslarga ajratilgan kredit bizning bank tizimimizda 100 949 mlrd. so’mni shu davr ichida jami kreditning 25,9 % ni tashkil etmoqda o’tgan davrga nisbatan 45,3% ga oshgan. Jami kreditdan eng ko’p o’sish jismoniy shaxslarga ajratilgan kredit tashkil etayotgan bo’lsa eng past darajani uy-joy kommunal xizmatlariga ajratilgan kreditlar tashkil etmoqda yani o’tgan yilning shu davriga nisbatan -17,3 %ga kamaygan.


2-jadval
Jismoniy va yuridik shaxslarga ajratilgan kredit qoldig`i to`g`risida kreditlar turlari bo`yicha ma'lumot5, (mlrd. so`m).

Ko`rsatkich nomi

1/1/2021

1/1/2022

O`zgarish, foizda

Jami kredit qoldig`i

276 975

326 386

17,8%

Jismoniy shaxslarga ajratilgan kredit qoldig`i

54 888

69 496

26,6%

Ipoteka kreditlari

28 301

35 946

27,0%

Mikroqarzlar

5 737

9 429

64,3%

Iste'mol kreditlari

12 237

12 795

4,6%

Tadbirkorlikni rivojlantirish uchun ajratilgan kreditlar

8 613

11 326

31,5%

Yuridik shaxslarga ajratilgan kredit qoldig`i

222 087

256 889

15,7%

Kredit tashkilotlari bo'lmagan yuridik shaxslarga ajratilgan kreditlar

203 386

237 594

16,8%

Lizing va faktoring

2 434

2 351

-3,4%

Banklararo kreditlar

1 770

1 704

-3,7%

Mikrokreditlar

10 647

10 645

-0,0%

Sindisiyalashtirilgan kreditlar

3 851

4 595

19,3%

Xalqaro amaliyotda tijorat banklari kredit portfelining mijozlarning tarmoq xususiyatiga ko’ra diversifikatsiya qilish bo’yicha me’yoriy mezon qilib 25% olingan. Ya’ni, tijorat banki kreditlarining 25 foizdan ortiq qismini bitta tarmoqda to’planib qolishi mumkin emas. Respublikamizning ayrim yirik banklarida ushbu ko’rsatkichning darajasi 50 foizdan yuqoridir. 2022 yilda jami kredit o’tgan davrga nisbatan 17,8 % ga oshgan va 326 386 mlrd so’mga yetgan. Asosiy kreditning miqdori oshishi jismoniy shaxslarga ajratilgan kreditlardan mikroqarzlar o’tgan davrga nisbatan 64,3% ga oshgan bo’lsa. Jami kredit tarkibidagi asosiy ulushga ega bo’lgan Kredit tashkilotlari bo'lmagan yuridik shaxslarga ajratilgan kreditlar 16,8% ga ya’ni 237 594 mlrd so’ga yetgan. Lizing va faktoring hamda banklararo kreditlar o’tgan davrga nisbatan ulushi kamayganligining guvohi bo’lishimiz mumkin bunga esa covid-19 ta’sirini ko’rsatishimiz mumkin bo’ladi.
Kredit portfelini diversifikatsiyalash qarzni to’lamaslik riskini eng oddiy va arzon usul bilan xedjirlashga yordam beradi va bankning ssuda va depozitlari keng mijozlar ko’lamiga bo’lib chiqishni anglatadi.
3-jadval

Tijorat banklarining muammoli kreditlari (NPL) to`g`risida 2023-yil 1-yanvar holatiga ma'lumot6, (mlrd so’mda)




Bank nomi

Kreditlar

Muammoli kreditlar (NPL)

Muammoli kreditlarning jami kreditlardagi ulushi

Jami

390 049

13 992

3,6%

Davlat ulushi mavjud banklar

324 681

12 643

3,9%

1

O‘zmilliybank

89 410

2 638

3,0%

2

O‘zsanoatqurilishbank

48 076

1 359

2,8%

3

Agrobank

43 846

1 685

3,8%

4

Asaka bank

36 742

1 707

4,6%

5

Ipoteka-bank

32 658

810

2,5%

6

Xalq banki

21 666

2 584

11,9%

7

Qishloq qurilish bank

20 292

790

3,9%

8

Mikrokreditbank

13 319

635

4,8%

9

Turon bank

9 431

242

2,6%

10

Aloqa bank

9 162

186

2,0%

11

Poytaxt bank

74

0,7

1,0%

12

O`zagroeksportbank

6,2

6,0

96,3%

Boshqa banklar

65 368

1 349

2,1%

13

Kapital bank

15 408

181

1,2%

14

Hamkorbank

11 423

67

0,6%

15

Ipak yo‘li bank

8 065

151

1,9%

16

Orient Finans bank

5 140

33

0,6%

17

Invest Finance bank

4 777

26

0,6%

18

Trastbank

3 496

132

3,8%

19

Davr bank

3 092

48

1,6%

20

Tenge bank

2 474

181

7,3%

21

Asia Alliance bank

2 174

31

1,4%

22

Anor bank

2 146

53

2,5%

23

KDB bank O‘zbekiston

2 032

0,0

0,0%

24

Tibisi bank

1 507

31

2,1%

25

Garant bank

1 132

87

7,7%

26

Ziraat Bank Uzbekistan

1 098

32

2,9%

27

Universal bank

870

16

1,9%

28

Ravnaq-bank

341

244

71,6%

29

Madad Invest bank

173

34

19,9%

30

Eron Soderot bankining ShB

21

0,8

3,7%

31

Uzum bank

0,0

0,0

0,0%

2023 yi yanvar holatiga jami 31 ta bank statistic ma’lumotlarini keltirgan holda O’zbekiston Respublikasi tijorat banklari muammoli kreditlarining miqdori 3,6 % nitashkil etgan bo’lsa shundan davlat ulishi bor banklar 3,9 % ni ya’ni: 12 643 mlrd so’mni tashkil etgan. Jami banklar ichida yomon natijani O`zagroeksportbank 96,3 % ni 6,2 mlrd so’mdan 6,0 mlrd so’m mablag’ qaytmagan. Eng yaxshi matijani esa KDB bank O‘zbekiston ko’rsatmoqda 2032 mlrd so’m bergan kreditidan muammoli kredit 0 qiymatni tashkil etmoqda. Davlat ishtirokidagi banklar ichidan esa Poytaxt bank 1 %li muammoli kreditni tashkil etmoqda.
Biz kreditlarni ta’minlanganligi bo’yicha diversifikatsiya qilishda ta’minlash asos qilib olingan ob’ektning likvidlik darajasiga e’tibor berish zarur. Kredit ta’minotining likvidlilik darajasi qancha yuqori bo’lsa, kredit va u bo’yicha foizning ham o’z vaqtida qaytishi oson va tez bo’ladi. Shu jihatdan amaliyotda banklar bergan kreditlari bo’yicha ularning ta’minlanganligiga qarab diversifikatsiya qilish usulini qo’llash kredit risklarning kamayishiga va bank foydasining oshishiga olib kelishi mumkin.
Diversifikatsiya yordamida kredit portfelining umumiy risk darajasini kamaytirishga erishish mumkin. Ba’zida alohida olingan kredit bo’yicha risk o’zgarmagan xolda haqiqiy olinadigan daromad kutilayotgan daromadga tenglashishi mumkin.



  1. Yüklə 58,94 Kb.

    Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin