Mavzu. Pеdаgоgik fikr tаrixi vа mаktаb аmаliyotidа o‘qituvchi mаhоrаti mаsаlаlаri. Pedagogik mahoratning asosiy komponentlari. Reja

Alisher Navoiy (1441-1501) ijodida muallimlarga munosabat alohida berilgan. Uning fikricha, har bir inson o`ziga ta'lim va tarbiya bergan ustazini, o`qituvchisini umrbod hurmat qilishi va uni e'zozlashi kerak. O'qituvchi mehnatini har qanday xazina bilan o'lchab bo'lmaydi:
Haq yo'linda kim senga,
bir harf o'qitmish ranj ila,
Aylamak bolmas ado,
oning haqqin yuz ganj ila.
Alisher Navoiy yosh avlod tarbiyasini har^,qanday tasodifiy murabbiyga ishonib topshirib bo`lmasligini 'aytib, o'qituvchiga -yuksak talablarni qo'yadi. Bolani tarbiyalash va unga bilim berish, uning qobiliyatini o'stirish uchun nihoyatda savodli o'qituvchi va mahoratli tarbiyachi bo'lish kerak. Alisher Navoiy o'qituvchini faqat dars beruvchi, bilim beruvchi deb bilmaydi, balki mahoratli tarbiyachi bo'lishi lozim deb ilm va odobni birga olib borilishini, bu ikki jarayon hech qachon ajra(masligini ta'kidlab o`tadi.
Buyuk alloma o'zining "Mahbub-ul qulub " didaktik asarida o'qituvchi xalq oldida obro'ga, hiuma.t va izzatga sazovor bo'lishi kerakligini, u xalq g`ami bilan yashashini, xalqqa yordam beruvchi, xalq bilan birga bo`lishi lozimligini aytadi. Nodon, mutaasib, johil mudarrislami tanqid qilib, mudarris olimlar orasidagi eng sara "malak qiyofali" kishi bo`lishi, ya'ni sof ko`ngilli, pok qalbli, insofli, karam-muruvvatli, odobli, vafoli, kishilikning eng yaxshi va oliyjanob hislatlarini o'zida aks ettiruvchi bo`lishi kerak deydi. Ayniqsa, madrasalarda ta'lim-tarbiya bilan shug'ullanuvchi mudarrislarga jiddiy talablami qo'yadi: ((Mudarris kerakki, g`arazi mansab bo'Imasa va bilmas ilmni aytishga urinmasa, manmanlik uchun dars berishga havas ko‘rgazmasa va olg’irlik uchun gap-so 'z va g'avg`o yurgizmasa, nodonlikdan sallasi katta va pechi uzun bo‘Imasa, gerdayish uchun madrasa ayvoni unga bosh o‘rin bo‘Imasa, yaramasliklardan go'rgsa va nopoklikdan qochsa... nainki, o iini ohm bilib, necha nodonga turli xil fisq ishlarni qilish mzrmkin, balki halol desa, qilmas ishlarni qilmoq undan sodir bo‘Isa va gilar ishlarni gtlmaslik unga qoida va odat bo‘lib golsa, bu mudarris emas, yomon odatni tm'gatguvchidir». Demak, mudarris bilimli, fozil va donishmand bo'lishi, kishilikning eng yaxshi fazilatlarini o'zida mujassamlashtirgan oliyjanob va kamtarin bo'lishi, har qanday yaramas ishlardan holi va pok bo'lishi, o'z xulqi va odobi bilan boshqalarga namuna bo`lishi lozim.
Ayni o`rinda o'qituvchi mehnatini eng murakkab va mashaggatli ish ekanligini xolisona baholaydi: "Uning ishi odam go'lidan kelmas, odam emas, bald dev ham qua bilmas. Bir kuchli kishi bir yosh bolani saglashdan ojizlik qilardi. U esa bir to'da bolaga ilm va adab o‘rgatadi, ko‘rkim bunga nima etsin. Shunisi ham borkim, u to‘dada fahm farosati ozlar ham bo‘lath, unday kishiga yuzlarcha : nashaggat gilsa qanday bo‘lath. Har qanday bo‘Isa ham, yosh bolalarda uning haqqi ko pdir. Agar shogird podshohlikka erishsa unga (muallimga) qulluq gilsa arziydir ".