II. Dars tahlili tuzilish elementlariga ko‘ra quyidagilarni aniqlaydi Dolzarblikni sifat jihatdan aniqlash, harakat qilishning yangi tushuncha va usullarini shakllantirish, ko‘nikma va malakalarni shakllantirish, darsning qaysi elementlari o‘quvchilarga tarbiyaviy ta’sir ko‘rsatishini belgilash. SHularning barchasi dars sifatini belgilaydi.
5. Tarbiyachi mahoratining mohiyati. Oliy o‘quv yurti bitiruvchilari ko‘pgina o‘quv jarayonini tashkil etishga yetarli darajada tayyor bo‘lganlari holda, maktabda tarbiyaviy ishlarni olib borishga tayyor emasliklarini aytadilar. Haqiqatan ham ko‘pchilik o‘qituvchilar uchun tarbiyachilik mahorati o‘qituvchilik mahoratining shakllanishi jarayoniga nisbatan murakkab hisoblanadi. Buning ob’ektiv sababi aniq, chunki tarbiya tushunchasi ta’lim tushunchasiga qaraganda ancha keng va ta’limning tugal maqsadi tarbiya maqsadining biron bir tomonini: yo o‘quvchi intellektual qobiliyatini, yo estetik, yo ahloqiy sifatlarni tarbiyalashga yo‘naltirilgan. Tarbiya jarayonining shaxs mahorati asoslarining shakllanishidagi murakkablik shaxs xususiyatlaridagi kasbiy shakllanishda tarbiya jarayonining zarur bo‘lgan yaxlit tizimini egallashi bilan ham bog‘liq.
Bu yerda nimani nazarda tutyapmiz?
Boshlovchi pedagog ziddiyatli holatlarda o‘qyguvchining turli-tuman xulq usullarini tanlashida uning topqirligi bilan tarbiya mahoratish bog‘lashga o‘zida moyillik sezadi. Albatta, bu narsa muhim, lekin mohir tarbiyachi usullarni tanlashi bilan kuchli emas.
A.S. Makarenko tarbiyachi ipsharini ko‘rib chiqib aytadiki, tarbiyachi faoliyati, aslida, mohiyati bilan tashkilotchilik faoliyati ham hisoblanadi. Demak, tarbiyachi mahorati, boshqa narsa emas, balki bolalar hayotini tashkil etuvchi mahoratdir. Tarbiyachi mahorati - o‘quvchining samarali rivojlanishiga ta’sir etuvchi pedagogik holatlarni yarata bilishda ko‘rinadi. Mahoratda nazariya va amaliyot uzviyligi.
Hech qachon biron bir muvaffaqiyatli harakat tushunilmagan yoki stixiyali bo‘lmaydi. Har qanday samarali usullarning asosiy va yetarli sharti shu maqsadga erishish vazifalarini, yo‘l va vositalarini, ya’ni tarbiya jarayonining qonuniyatlarini bilish demakdir.
Tarbiya mahorati - bu faqat yetarli nazariy byushmyaarni egallashgina emas, balki tarbiya qonuniyatlari, bolalar jamoalari hayotini tashkil etish qonuniyatlaridan kelib chiqadigan barcha vosita, usul va metodlarsh hayotta, ijodiy tatbiq eta bilish hamdir.
