Mavzu. Shaxs ijtimoiylashuvi va ijtimoiy xulq-atvor (1 ma’ruza) Reja

Ijtimoiylashuv
-avlodlar tajribasi va inson zotiga xos bo‘lgan xulq-atvor 
shakllarini o‘zlashtirish jarayoni
Shaxsga taalluqli bo‗lgan fazilatlardan eng muhimi shuki, u shu tashqi, ijtimoiy 
ta‘sirlarni o‗z ongi va idroki bilan qabul qilib(Obyektni), so‗ngra shu ta‘sirlarning 
subyekti sifatida faoliyat ko‗rsatadi. Oddiy qilib aytganda, inson bolasi ilk 
yoshlikdanoq «mening hayotim», «bizning dunyo» degan ijtimoiy muhitga 
tushadi. Bu muhit o‗sha biz bilgan va har kuni his qiladigan siyosat, xuquq, axloq 
olamidir. Bu muhit-kelishuvlar, tortishuvlar, hamkorliklar, an‘analar, udumlar, turli 
xil tillar olami bo‗lib, undagi ko‗plab qoidalarga ko‗pchilik mutlok qo‗shiladi, 
ba‘zilar qisman qo‗shiladi. Bu shunday qoidalar va normalar olamiki, ularga 
bo‗ysunmaslik jamiyat tomonidan koralanadi, ta‘kiblanadi. Shulardan kelib 
chiqadigan xulosa o‗qi, shaxs jamiyatga nisbatan barcha tartib-qoidalarni qabul 
kiluvchi subyekt bo‗lsa, 
jamiyat-ijtimoiy intizom va tartibning, madaniyatning 
mufassal ko‘rinishidir.
Shaxs ijtimoiy xulqiga turli tashqi kuchlar ta‘sir qiladi: siyosiy, mafkuraviy, 
iqtisodiy, ma‘naviy, axloqiy va boshqalar. Bu ta‘sirotlar mohiyatan aslida jamiyat 

---

a‘zolari bo‗lmish shaxslar o‗rtasidagi o‗zaro munosabatlarning ayrim alohida 
yo‗nalishlarini belgilab beradi. 
Shunday qilib, shaxs turli ijtimoiy munosabatlar tizimi ta‘sirida bo‗ladi va 
ko‗plab ijtimoiy institutlar(oila, mahalla, o‗quv maskanlari, mehnat jamoalari, 
norasmiy tashkilotlar, din, san‘at, madaniyat va boshq.) bilan bog‗liq bo‗ladi. 
Masalan, shaxsdagi turli g‗oyalar, fikrlar va mafkura mafkuraviy munosabatlar 
tizimi ta‘sirida shakllanib, ular bevosita oila, bog‗cha, maktab va boshqa o‗quv va 
tarbiya muassasalari orqali ongga singdiriladi. Agar bu ta‘sir uning e‘tiqodi 
darajasida kutarilsa, va unda yana yangidan-yangi fikrlar va g‗oyalarning paydo 
bo‗lishi va o‗sishiga olib kelsa, shaxs taraqqiyoti jarayonida shunday faoliyat 
sohasini tanlaydiki, u o‗z qobiliyatlari, malaka va ko‗nikmalarini rivojlantira 
borib, ziyoli sifatida yo o‗qituvchi, yoki vrach, yoki olim, kashfiyotchi, muhandis 
bo‗lib, elu-yurtiga hizmat qiladi. 
Demak,