Mavzu: Shisha ishlab chiqarishda ishlatiladigan kimyoviy birikmalar Reja

Karbonat kislota H⁺ + HCO₃^- HCO₃^- karbonatlar va nordon tuzlar HCO₃^- + OH^-

CaCO₃ + CO₂ + H₂O = Ca(HCO₃)₂

Ca(HCO₃)₂ + H₂O + CO₂

K₂CO₃silikatlar holida uchraydi. Kremniy birikmalari o`simlik va hayvonlar organizmida bo`ladi.

Olinishi. Sanoatda kremniy elektr pechlarda SiO₂ ni koks bilan qaytarish orqali olinadi: SiO₂ + 2C = Si + 2CO

Laboratoriyalarda qaytaruvchilar sifatida Mg yoki Al lardan foydalaniladi:

SiO₂ + 2Mg = Si + 2MgO 3SiO₂ + 4Al = 3Si + 2Al₂O₃

Eng toza kremniy kremniy tetraxloridni rux bug`lari bilan qaytarish orqali olinadi: SiCl₄ + 2Zn = Si + 2ZnCl₂

Fizikshishadek yaltiroq, to`q kulrang modda. Kremniy juda mo`rt, zichligi 2,33 g/sm³. Ko`mir kabi qiyin suyuqlanadi. Kremniy uchta barqaror izotopdan

Elektr pechda yuqori haroratda qum bilan koks aralashmasidan kremniy karbid SiC (karborund) olinadi: SiO₂ + 2C = SiC + CO₂

Kremniyning metallar bilan hosil qilgan birikmalari silitsidlar deyiladi. Silitsidga HCl ta`sir ettirilganda kremniyning vodorodli birikmasiqo`lansa hidli zaharli gaz, havoda o`z-o`zidan alangalanib ketadi.

Si + 2Mg = Mg₂Si Mg₂Si + 4HCl = 2MgCl₂ + SiH₄oksid hosil qiladi: Si + O₂ = SiO₂

Yuqori haroratlarda kremniy ko`pcilik metallarni ularning oksidlaridan qaytaradi.

Kremniy (IV)kvars minerali va uning har xil turlari (tog` billuri, xalsedon, agat, yashma, kremen) holida bo`ladi; kvars qurilishda va silikat sanoatida keng ko`lamda foydalaniladigan kvarsli qumlarning asosini tashkil etadi;

2) amorf qumtuproq tarkibi SiO₂oksid bilan faqat ftorid kislotagina reaksiyaga kirishadi, shu reaksiya yordamida shishaga ishlov beriladi:

SiO₂ + 4HF = SiF₄ + 2H₂O

Suvda SiO₂ erimaydi va suv bilan reaksiyaga kirishmaydi. Shining uchun silikat kislota silikat kislota tuzlariga kislotalar ta`sir ettirib olinadi:

Na₂SiO₃ + 2HCl = H₂SiO₃ + 2NaCl K₂SiO₃ + H₂SO₄ = H₂SiO₃ + K₂SO₄

H₂SiO₃ H⁺ + HSiO₃^- HSiO₃^- SiO₂SiO₂SiO₂ tarkibli silikatlar (bunda R₂OAl₂O₃2SiO₂3Al₂O₃2H₂O, kaolinit Al₂O₃2H₂O

Tarkibida Al₂O₃ ham bo`ladigan silikatlar