Bolalar hayotida tabiatni va tarbiyani tan olish Bolalar bilan yaqindan ishlaydigan har bir kishi irsiyatning kuchini tushunishi kerak. Shu bilan birga atrof-muhitning kuchli ekologik isboti kattalarning bolalarda ijobiy ta'sir ko'rsatish qobiliyatiga nisbatan optimizmini uyg'otishi kerak. Biz quyidagi tavsiyalarni taklif qilamiz:
• Shaxsiy tafovutlarni kuting va ularga yordam bering. Ko'plab jismoniy xususiyatlar, shaxsiyat turlari va iste'dodlarni qadrlaydigan o'qituvchilar va boshqa amaliyotchilar yoshlarni tinchlantirishga qodir. Uzun va past bo'yli, ingichka va qo'pol, uyatchan va beandisha, vazmin va g'azabnok bolalar ularni tarbiyalaydigan kattalar qalbidan munosib o'rin egallaydi.
• Atrof-muhit omillari rivojlanishning deyarli barcha jabhalarida mavjud ekanligini unutmang. Bolalarning rivojlanishi shunchaki biologik o'sish emas. Bolalar ma'lum iste'dodlar, temperamentlar va xulq-atvor qobiliyatlarini meros qilib olgan taqdirda ham, ularning yo'llarini atrof-muhit omillari - jismoniy tajribalar, ijtimoiy aloqalar, maktabda o'qitish va boshqalar u yoki boshqa yo'llar bilan boshqarishi mumkin.
• Bolalarga qiynalganda yordam berish.Asosiy intellektual, ijtimoiy va hissiy qobiliyatlar hayotning ko'p jihatlariga ta'sir qiladi, shuning uchun bolalarning o'sishi g'ayrioddiy sekinlashganda qo'shimcha ko'rsatmalar berish muhimdir. Ko'pgina maktablarda sinf o'qituvchilari, maxsus ta'lim o'qituvchilari, maslahatchilar va maktab psixologlari o'quvchilarga yaxshi taraqqiyotga yordam beradigan ko'rsatmalarni ishlab chiqishda ularning oilalari bilan ishlashadi.
Kuzatish qobiliyatlarini oshirish
• Bolalardagi qiyin temperamentlarga o'z munosabatingizni bildiring. Dalillar shuni ko'rsatadiki, ota-onalar asosan bolalarning temperamentiga qarab har bir farzandiga g'amxo'rlik qilish va ularni tarbiyalashda o'z uslublarini muvofiqlashtiradilar. O'qituvchilar va boshqa mutaxassislar esa qiyin temperamentdagi bolalar bilan ishlashda xotirjam bo'lishlari va bu bolalarga umidsizlik, g'azab bilan qanday kurashishni o'rgatishlari kerak.
• Bolalarni o'sishni qo'llab-quvvatlaydigan tanlov qilishga undash. Kattalar yoshlarning iste'dodlarini rivojlantirish va har qanday zaif tomonlarini bartaraf etishda turli variantlarni taqdim etishi mumkin. Masalan, haddan tashqari ko'p energiyaga ega va o'zini tuta olmaydigan, ijtimoiy jihatdan ochiq va faol bo'lgan bola kattalar va tengdoshlarini to'xtatishga qodir bo'ladi. O'qituvchilar, shuningdek, bolani drama to'garagiga, sport jamoasiga yoki boshqa o`zidagi yetakchilik qobiliyatini oshirishi mumkin bo'lgan boshqa guruhlarga qo'shilishga undashi mumkin.
4.2. Prenatal rivojlanish Tug'ruqdan oldingi rivojlanish davrida konsepsiya va tug'ilish o'rtasidagi o'sish davri, oddiy, bitta hujayra murakkab insonga aylanadi. Ushbu ajoyib rivojlanish davrida yangi mavjudot bir qator o'zgarishlarni boshdan kechiradi, onadan oziq oladi va uning nozik qobiliyatlariga mos muhitda o'sadi.
