Mavzu: tcp/ip pog’onasi, vazifalari, qo’llaniladigan asosiy protokollar

POP3 va SMTP 
Ma’lumotlar bilan almashishning elektron pochta usulidan foydalanish anchadan 
beri oddiy pochta xizmatiga alternativ bo‘lib xizmat qiladi. Elektron pochta ancha 
samarali va tezdir. Bu xizmatni amalga oshirish POP3 (Post Office Protocol Ver-
sion3) va SMTP(Simple Mail Transfer Protocol) sharofati evaziga amalga 
oshiriladi. POP3 protokoli amaliy bosqichda ishlaydi va pochta serveridagi pochta 
qutisidan elektron ma’lumotlarni olish uchun ishlatiladi. POP3 protokoli faqat 
elektron xabarlarni qabul qilishi mumkin, ularni jo‘natish uchun esa boshqa 

---

protokoldan foydalanishga 
to‘g‘ri keladi, ko‘pincha bu vazifa uchun 
SMTP qo‘llaniladi. 
Aniqrog‘i 
u 
protokolning 
takomillashtirilgan 
ver- 
siyasi – ESMTP(Extended SMTP)/POP3 kabi SMTP protokoli ham amaliy 
bosqichda ishlaydi, shuning uchun transport protokol xizmati zarurdir, bu vazifani 
esa TCP protokoli bajaradi.
IMAP 
IMAP (Interactive Mail Access Protocol) – yana bitta pochta protokoli bo‘lib, u 
POP3 asosida yaratilgandir. Natijada POP3 protokolidagi hamma kamchiliklar 
hisobga olinib va yangi ko‘p sonli kerakli vazifalar qo‘shilgan. 
SLIP 
SLIP (Serial Line Internet Protocol) axborotlarni uzatish protokoli doimiy 
Internetga ulanishni telefon kanali va oddiy modemdan foydalanib tashkil qilish 
uchun yaratilgan. Narxining yuqoriligi tufayli bu turdagi ulanishdan kam 
abonentlar foydalanadilar. Bu protokol TCP/IP protokoli bilan birgalikda ishlatiladi 
va u ancha past pog‘onada turadi. 
PPP 
PPP (Point – to – Point Protocol) protokoli yuqorida bayon etilgan SLIP 
protokolining bajaradigan vazifasining biridir. Lekin u bu vazifalarni yaxshi 
bajaradi, chunki qo‘shimcha imkoniyatlari mavjuddir. Undan tashqari, SLIP farqli 
o‘laroq PPP nafaqat TCP/IP bilan bog‘lana oladi, balki IPX/SPX, NetBIOS,DHCP 
mahalliy tarmoqlarda ko‘p ishlatiladigan protokollar bilan ham birgalikda ishlay 
oladi. PPPning ko‘p tarqalishiga yana bir sabab u Windows NT oilasiga mansub
operatsion tizim o‘rnatilgan Internet – serverlarda foydalanilgani tufaylidir. 
X.25 
X.25 protokoli 1976-yili yaratilgan va 1984-yili mukammallashtirilgan, u 
jismoniy, kanal va tarmoq bosqichlarida ISO/OSI modeli bilan bog‘lanishda 
ishlaydi. 
Bu 
protokol mavjud 
telefon tarmog‘ida foydalanish uchun 
loyihalashtirilgan. X.25 protokolini loyihalashtirilayotgan davrda raqamli telefon 
tarmog‘i noyob edi, u analog kanallarda ishlatilar edi. Shu sabab u protokolda 

---

xatoliklarni topish va tuzatish tizimi mavjud, bu esa aloqani ishonchliligini sezilarli 
darajada oshiradi. Ayni vaqtda bu tizim axborot uzatishni sekinlashtiradi (64 Kbit/s). 
Lekin bu holat yuqori ishonchlilik talab etilgan joylarda ishlatishga xalaqit 
bermaydi. Masalan, bank tizimida va boshqalarida.