Mavzu: Tovar va pul munosabatlari rivojlanishi bozor iqtisodiyotining shakllanishi va amal qilishining asosidir


Ratsionalistik konsepsiya pulning kelib chiqishini kishilar o‘rtasidagi



Yüklə 252,5 Kb.
səhifə4/7
tarix02.12.2023
ölçüsü252,5 Kb.
#171617
1   2   3   4   5   6   7
Tovar va pul munosabatlari rivojlanishi bozor iqtisodiyotining shakllanishi va amal kilishining asosidir

Ratsionalistik konsepsiya pulning kelib chiqishini kishilar o‘rtasidagi
bitim, kelishuv natijasi sifatida izohlaydi. Bu holat ularning tovarlarni
ayirboshlash chog‘ida qiymatlarning harakatlanishi uchun maxsus vositalar
zarurligiga amin bo‘lishiga asoslanadi. Pulning o‘zaro kelishuv sifatida amal
qilishi to‘g‘risidagi mazkur g‘oya XVIII asrning oxirlarigacha hukm surdi. Pulning
kelib chiqishiga subyektiv psixologik yondashuv ko‘plab hozirgi zamon xorijiy
iqtisodchilarning qarashlarida ham uchrab turadi. Ularning fikricha, pul
kategoriyasi obyektiv iqtisodiy kategoriya bo‘lmay, kishilar kelishuviga yoki
davlatning xohishiga bog‘liq bo‘lgan yuzaki, subyektiv kategoriyadir. Ularning bu
konsepsiyasiga ishonib bo‘lmaydi.
Pul kelib chiqishining evolyusion konsepsiyasiga ko‘ra ular ijtimoiy
mehnat taqsimoti, tovar ishlab chiqarish va ayirboshlashning rivojlanishi
natijasida vujudga kelgan. Qiymat shakllari va ayirboshlash rivojlanishining
tarixiy jarayonini tadqiq qilish orqali tovarlar umumiy olami ichidan pul rolini
bajaruvchi alohida tovarning ajralib chiqishini tushunish mumkin. Bir tovarning
qiymati uni boshqa bir tovarga ayirboshlash orqali aniqlanadi (T-T). Bir qarashda ayirboshlash bitimida har ikkala tovar ham bir xil rol o‘ynaydigandek ko‘rinadi.
Aslida esa ularning roli turlichadir. Bir tovar o‘z qiymatini boshqa tovarga nisbatan
ifodalaydi. Ikkinchi tovar esa birinchi tovarning qiymatini o‘zida ifodalab,
ekvivalent rolini bajaradi, ya’ni qiymatning ekvivalent shaklini tashkil etadi. Xuddi
mana shu yerda pulning dastlabki kurtagi paydo bo‘ladi. Pulning paydo bo‘lishi va
rivojlanishida qiymat shakllarining rivojlanish bosqichlarini bilish muhim o‘rin
tutadi. Umuman olganda, qiymatning
Yüklə 252,5 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin