Mavzu: Vallarning turli kanstruksiyasi va imkoniyatlari. Reja

Sirpanish podshipnigiga o’rnatilgan valning egilishi.
Egilgan vallarning tayanchlarga nisbatan qiyalik burchagi sirpanish podshipniklari uchun (148-shakl) [ ]=0,001 radian; dumalash radial podshipniklari uchun esa [ ]=0,01 radian deb qabul qilinadi.
Vallarning egilishidan xosil bo’ladigan salqilikni kamaytirish uchun vallarga o’rnatilgan detallar tayanchlarga iloji boricha yaqin qilib joylashtirilishiga hamda mumikn qadar yengil bo’lishiga harakat qilish lozim.
Vallarning vibrabardoshligini hisoblash
Bunday hisoblashdan asosiy maqsad vallarning sinishiga sabab bo’ladigan rezonans xodisasiga yo’l qo’ymaslikdir. Vallarda rezonans xodisasi boshlanadigan aylanish tezligi aylanish chastotasining kritik qiymati bilan belgilanadi. Har bir valning tuzilishi hamda ishlash sharoitiga qarab, aylanishlar chastotasining kritik qiymati har xil bo’ladi.
Vallarning haqiqiy aylanish chastotasi kritik qiymatiga yetganda tashqi kuchlarning ta`sir etish chastotasi xususiy tebranish chastotasiga mos kelib qoladi. Bunday xollarda tebranish amplitudasi keskin kattalashadi va, oqibatda val sinadi. Demak, rezonans sodir bo’lmasligi uchun vallarning mazkur sharoitdagi aylanish tezligi qiymati aylanishlar chastotasining kritik qiymatiga teng bo’lib qolmasligi kerak. Aylanish chastotasining kritik qiymati quyidagicha topiladi:

bu yerda tashqi kuch ta`sir etish chastotasining (burchagiy tezlining ) kritik qiymati; q=9,81, yer tortish kuchidan xosil bo’ladigan tezlanish; y<sub>st</sub> - valda xosil bo’ladigan statik salqilik.
Demak, statikaviy usul bilan aniqlangan salqilik qiymatidan foydalanilsa, kritik aylanish chastotasi juda oson topiladi. Shuni nazarda tutish kerakki, aylanish chastotasi kritik qiymatga yetgan vallar to’satdan sinib ketmaydi. Shu sababli, talab qilingan xollarda vallarning (masalan, tish davolashda ishlatiladigan mashinalar egiluvchan vallarning) haqiqiy aylanish chastotasi kritik qiymatidan katta bo’lishi ham mumkin. Bunday xollarda kritik aylanish chastotasi bilan ishlash xolatidan tez o’tishni ta`minlash lozim. Bundan tashqari, rezonans hodisasi kritik

aylanish chastotasining karrali qiymatlarida (2n_kr, 3n_kr va x.k.) takrorlanib turadi, buni esa esdan chiqarmaslik kerak.

Odatda, rezonans xodisasi ro’y bermasligi uchun bikr vallarda egiluvchan vallarda esa bo’lishini ta`minlash darkor
2.Val konstruksiyasini chizib, uning taxminiy o’lchamlarini belgilaymiz: podshipnik o’rnatiladigan joyning diametri d_P=60 mm; shesternya o’rnatiladigan joyning diametri d_sh=65 mm; mufta o’rnatiladigan joyning diametri d=55 mm; l=180 mm; a=b=90 mm; s=180 mm.
3. Ta`sir etuvchi aylana va radial kuchlarni topamiz:

4. ning ta`siridan tayanchlarda xosil bo’ladigan reaksiyalar:

5.Shesternya o’rnatilgan joyda vertikal yo’nalishda ta`sir etuvchi eguvchi moment:

6.F_tM va F_t ta`siridan tayanchlarda gorizontal tekislikda xosil bo’ladigan reaksiya:

bu yerdan
bundan
7.Shesternya o’rnatilgan gorizontal yo’nalishda ta`sir etuvchi moment:

chap tomondagi podshipnikda ish yo’nalishida ta`sir etuvchi eguvchi moment

8.Shesternya o’rnatilgan joy xavfli kesim bo’lgani uchun shu yerdagi eguvchi momentlarning teng ta`sir etuvchisini topamiz:

Eguvchi xamda burovchi moment epyuralarini chizamiz .

9.Xavfli kesimdagi normal kuchlanish bu yerda val kesimining qarshilik momenti shponka o’rnatilishi e`tiborga olingani xolda

bo’ladi.d=65 mm bo’lgan val uchun ST SЭV 189-75 dan yoki GOST 8788-68 dan valdagi shponka uchun mo’ljallangan uyiqning eni b=20 mm va chuqurligi t=7,5 mm buladi. U holda

Burovchi moment ta`siridan xosil bo’lgan urinma kuchlanish

ifodaga ko’ra,

tengliklardan chidamlilik chegarasini topamiz:


tenglikka binoan extiyot koeffisienti topiladi. Buning uchun avvalo larni topamiz.

ekanini aniqlaymiz.
bo’ladi.
U xolda

Shunday qilib,

Demak, valning mustaxkamligi yetarlidir.

bu yerda E=2,1*10⁵ MPa=2,1*10⁵ N/mm²

Shu joyning vertikal yo’nalishdagi salqiligi

bo’ladi. Demak:

Umumiy salkilik:

Ma`lumki, Demak, masalada ko’rsatilgan shesternya tishlarining moduli qanday bo’lishidan qat`i nazar, valning bikrlik sharti bajariladi.