Tirik vaksinalar olishning ikkinchi usuli - patogen bakteriya va virus larni noqulay sharoitlarda o‘stirish. Noqulay sharoitlarga tushgan mikroorganzmlardan spontan mutatsiyalar boshlanadi. Populatsiyadagi mutantlar ichidan virulentligi pasaygan (avirulent) turlari ajratib olinib, alohida ko’paytiriladi, lekin shu shtammlarning antigenlik va immunogenlik xossalari saqlanib qolishi shart. Bu usul bilan L.Paster quturish, A.Kalmet va K.Jeren sil, A. A.Smorodinsev va M.G. Chumakov shol(poliomiyeiit) kasalliklariga qarshi tirik vaksinalar tayyorlashdi.
Tirik vaksinalar olishning ikkinchi usuli - patogen bakteriya va virus larni noqulay sharoitlarda o‘stirish. Noqulay sharoitlarga tushgan mikroorganzmlardan spontan mutatsiyalar boshlanadi. Populatsiyadagi mutantlar ichidan virulentligi pasaygan (avirulent) turlari ajratib olinib, alohida ko’paytiriladi, lekin shu shtammlarning antigenlik va immunogenlik xossalari saqlanib qolishi shart. Bu usul bilan L.Paster quturish, A.Kalmet va K.Jeren sil, A. A.Smorodinsev va M.G. Chumakov shol(poliomiyeiit) kasalliklariga qarshi tirik vaksinalar tayyorlashdi.
Tirik vaksinalarning ijobiy tomonlari:
Tirik vaksinalarning ijobiy tomonlari:
organizmga kiritilgan vaksina bakteriyalari ko‘payib, tabiiy jarayonda rivojlanadigan bakteriyalar kabi kuchli immunitet hosil qiladi. Tirik vaksinalarni tabiiy kirish yo’lidan bir marta immunizatsiya qilinsa kifoya, ularga qarshi kuchli, uzoq vaqt davom etadigan immunitet yuzaga keladi.
Tirik vaksinalarning kamchiliklari:
organizmga irsiy jihatdan begona bo’lgan nuklein kislota kiritiladi; organizmdagi avirulent shtammalar patogenlik tomonga reversiya qilishi va vaksina shtammlari, o‘stirilayotgan ekmalardagi begona mikroorganizmlar bilan kontaminatsiya qilishi mumkin; vaksina saqlash muddatining qisqaligi; immuntanqislik bor odam organizmida har xil asoratlar beradi.
О’dirilgan vaksinalar.
О’dirilgan vaksinalar.
Yuqori immunogen, ammo past virulentli xususiyatga ega bo’lgan shtammlar tanlab olinib, fiziologik eritmada suspenziya tayyorlanadi va fizik yoki kimyoviy omillar yordamida oidirilib, undan vaksina tayyorlanadi. Agar suspenziya yuqori harorat ta’sirida olinsa, uni qizdirilgan vaksina, spirt ta’sirida spirtli, fenol ta’sirida fenolli vaksina deyiladi.