Мцяллифдян

1.  Yaloven  Elm  İstehsalat  Birliyində  (Moldova)  E.M.ġpris-

man  və  b.  tərəfindən  ordinar  portveyn  və  madera    tipli  Ģərablar 

hazırlamaq  üçün  yeni  üsul  təklif  olunmuĢdur  (Ģəkil  16.2).  Bu 

üsulun  əsas  xüsusiyyəti,  palıd  taxtasının  komponentləri  ilə 

zənginləĢdirilmiĢ 

Ģərab  materialı  ilə  oksigenin 

yüksək 

temperaturda, kütlə mübadiləsini kəskin intensivləĢdirməkdir. 

 

 

  Şəkil 16.2.  Şərabın maderalaşması üçün «Yaloven» EİB-nin  

                    (Moldova) qurğusu  

I-istilikdəyişdirici;  O-soyutma;  P-rekupirasiya  (bərpa  olun-

ma);  H-qızdırma;  2-nasos;    3-paylayıcı;  4-termometr;  5-

sistern-reaktor;  6-tozlandırıcı  blok;  7-oksigen  dozalaşdırıcı 

yaxud  qaz  sayğacı;  8-qoruyucu  klapan;  9-manovakuumetr; 

10-şərabın səviyyəsini göstərən şüşə; 11-oksigen balonu 

 

AĢı  maddələrin  miqdarını  yüksəltmək  üçün,  Ģərab  materialına, 

palıd  taxtasından  xüsusi  iĢlənməklə  alınmıĢ  Ģərab-spirt  ekstraktı 

 

---

 

~ 371 ~ 

 

əlavə olunur. 

MaderalaĢma  və  portveyləĢmə  prosesinin  optimal  rejimini 

müəyyən  etmək  üçün,  tünd  Ģərab  materialının  isti  ilə  iĢlənməsi 

laboratoriya qurğusunda tədqiq edilmiĢdir. 

Qurğunun  reaktoru  həcminin  1/3-i  qədər  Ģərabla,  qalan  hissəsi 

isə  oksigen,  yaxud  hava  ilə  doldurulur.  ġərab,  nasosun  köməkliyi 

ilə reaktorun aĢağısından götürülür, qıcdırıcıdan keçirilərək, yuxarı 

hissədən  reaktora  daxil  edilir,  baĢqa  sözlə,  dövr  etdirilir.  Müxtəlif 

temperaturlarda  aparılan  təcrübələr  göstərir  ki,  temperaturun 

yüksəlməsi,  portveyn  və  maderanın  xassələrinin  formalaĢmasını 

sürətləndirir.  Optimal  temperatur  80

0

C-yə  yaxın  olduqda,  port-

veynlər üçün isti ilə iĢlənmə müddəti 4-6 saat, madera üçün 50-60 

saat  təĢkil  edir.  ĠĢləmə  temperaturu  azaldıqda,  proses  ləngiyir  və 

məhsuldarlıq  azalır.  ġərab  materialına  fasiləsiz  sürətdə  saatda  10 

mq/dm

3

,  baĢqa  sözlə,  onun  birləĢə  biləcəyi  miqdarda  oksigen 

vurulur. 

Ġsti  iĢlənmənin  ilk  saatlarından  Ģərab  materialının  kimyəvi 

tərkibində  dəyi-Ģiklik  müĢahidə  olunur.  80

0

C  temperaturda  alınan 

madera  nümunəsində  ümumi  spirtlərin  ümumi  efirlərə  nisbəti 

Portuqaliya  maderasındakına  yaxınlaĢır.  Ona  görə  də  müəlliflər, 

maderanın  keyfiyyətinin  öbyektiv  göstəriciləri  kimi,  oksimetil-

furfurol, diasetil və ümumi spirtlərin ümumi efirlərə nisbətini əsas 

götürürlər.