protrombin aktivatori deyiladigan kompleksni hosil qiladi.
!!! tashqi va ichki yoʻl birgalikda, bir vaqtda, amalga oshadi. Tashqi yoʻl qisqa boʻlganligi sababli erta tugallanib umumiy yoʻlga oʻtadi. Ichki yoʻl Ichki yoʻldan
protrombin aktivatorining hosil boʻlishi travmalangan qon tomir devori kollagenlariga qonning
taʼsiri natijasida boshlanadi. Ichki yoʻl quyidagicha amalga oshadi:
1. XII faktor aktivlanishi Qon travmasi yoki endoteliyning jarohatlanishi va qon hujayralarining endoteliy ostidagi kollagenga taʼsiri
natijasida XII faktor aktivlanib XIIa faktorga aylanadi, shundan soʻng ichki yoʻl boshlanadi. Shuningdek,
trombotsitlar ham aktivlanadi.
2. XI faktorning aktivlanishi XIIa faktor XI faktorga taʼsir qilib, uning XIa shaklga oʻtishini taʼminlaydi. Kininogen va prekallekrin bu
reaksiyani tezlashtiradi.
3. IX faktor aktivlanishi IXa ning hosil boʻlishi Ca ishtirokida XIa faktor orqali amalga oshadi.
4. X faktorning aktivlanishi Aktivlangan VIII faktor, Ca va fosfolipidlar (aktivlangan trombotsitlardan ajralgan) X faktorni aktivlab Xa
koʻrinishiga keltiradi. Trombotsitopeniya va VIII faktor yetishmasligi (klassik gemofiliya) da bu reaksiyada
nuqson boʻladi.
Protrombin aktivatori nima? Xa faktor, aktivlangan trombotsitlardan ajralgan fosfolipid, Va faktor va Ca
2+
birgalikda
protrombin aktivatori deb nomlanuvchi kompleksni hosil qiladi.
!!! Tashqi yoʻl qon tomir devori yoki qon tomir tashqarisidagi toʻqima travmasi natijasida boshlanadi. Ichki yoʻl qonning oʻzi zararlashi bilan boshlanadi. Tashqi yoʻl portlovchi xususiyatga ega, toʻqima travmasi natijasida 15 sekundda, ichki yoʻl esa ancha sekin sodir boʻladi, odatda ivish 2-6 minutda sodir boʻladi.
Zebo Iskandarova. Aziza Zaynutdinova. Mirmuhsin Axtamov . | MEDIATOR team Tashqi va ichki yoʻllar turli faktorlar orqali boshlansada, ikkala yoʻl ham X faktorda birlashadi, soʻngra
