3. Doimiy gemostatik laxta shakllanishi
Tromb shakllanishi (
koagulatsion gemostaz
) orqali vaqtinchalik trombotsitar laxta barqaror gemostatik laxtaga
aylanadi. Bu bir qancha jarayonlarni oʻz ichiga oladi. Trombotsitlar
ichki protrombin aktivator faktor
(IPAF)
shakllanishi uchun muhim rol oʻynaydi, IPAF esa tromb shakllanishini boshlovchi faktor hisoblanadi. Jarohat
natijasida shakllangan tromb qalin mustahkam "muhir"ga ega boʻladi va barqaror gemostatik laxta deb
nomlanadi.
Qon koagulatsiyasi
Qon – hayot davomida, tomirlar ichida suyuq holatda boʻladi, ammo, qon tomirlardan toʻkiladigan holatlar
yuzaga kelsa, maʼlum daqiqalarda suyuq holatini oʻzgartirib, jelesimon massaga, trombga aylanadi. Bu
fenomen –
koagulatsiya
yoki qonning tromblanishi (ivishi) deyiladi. Ikkala holat ham inson hayoti uchun zarur:
□■
Suyuq holat qon aylanishi uchun muhim
□■
Tromb holati jarohatlangan tomirlardan qon ketishini oldini oladi
Qon koagulatsiyasi kaskad kompleks reaksiyalaridan iborat boʻlib, nihoyada fibrinogen fibringa aylanishi bilan
yakunlanadi. Fibrin esa qon hujayralarini oʻzda saqlab qoladi. Quyida qon ivish faktorlari va mexanizmlarini
koʻramiz:
Qon ivish faktorlari
Toʻqima suyuqligi va qon tarkibida oqsil tabiatli moddalar boʻlib, ularning ketma-ket aktivlanishi koagulatsiya
protsesini tashkil qiladi. Bu moddalar qon ivish faktorlari deyiladi va rim raqamlari bilan belgilanadi:
□■
Faktor I (fibrinogen)
□■
Faktor II (protrombin)
□■
Faktor III (toʻqima tromboplastini) –
toʻqima faktori
□■
Faktor IV (kalsiy-Ca)
Dostları ilə paylaş: |
