Mehnat iqtisodiyoti

Komplekslik (hodimlar faoliyatini tashkil etishni uning barcha yo’nalishlari bo’yicha va barcha hodimlarga nisbatan kompleks holda takomillashtirish)
Uzluksizlik (hodimlar faoliyatini tashkil etish texnikaviy taraqqiyotga ergashishi va ishlab chiqarishning o’zgaruvchan sharoitlariga mos kelishi lozim)
Me’yoriylik (hodimlar faoliyatini tashkil etish ishlari ularning ayrim tomonlarini tartibga soladigan muayyan me’yoriy negiz asosida amalga oshirilishi kerak)
Tejamlilik (kamroq sarf-xarajat qilib, ko’proq natijalarga erishish)
Mehnat faoliyatining asoslari
Huquqiy
Ma’naviy-psixologik
Iqtisodiy
Ijtimoiy
MEHNAT TAQSIMOTI
Umumiy
Xususiy
Ayrim(qisman)
Korxonalarda mehnat taqsimoti
Kasb-malaka mehnat taqsimoti
Bosqichli mehnat taqsimoti
Operatsion mehnat taqsimoti
Funksional mehnat taqsimoti
Ish o‘rni — ishlab chiqarish makonining bir qismi bo‘lib, unda barcha asosiy va yordamchi texnologik usqunalar, moslamalar, asboblar, ish mebellari va maxsus qurilmalar joylashgan bo‘ladi va ular muayyan turdagi ishlarni bajarish uchun mo‘ljallangan bo‘ladi. Ish o‘rni ichida ish zonasi ajratiladi, bu uch o‘lchovli makon bo‘lib, uning doirasida xodimning barcha asosiy mehnat harakatlari amalga oshiriladi.
Rivojlangan yirik va yaxshi tashkil etilgan ishlab chiqarishda xizmat ko‘rsatishning 10 ta funktsiyasi mavjuddir:

• Ishlab chiqarish funktsiyasi
• Asboblar funktsiyasi
• Energetik funktsiya
• Ta’mirlash funktsiyasi
• Nazorat funktsiyasi
• Transport funktsiyasi
• Ta’mirlash-qurilish funktsiyasi
• Xo’jalik-maishiy funktsiyasi
• Ombor funktsiyasi

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 28.04.2021 yildagi PQ-5094-sonli qarorida aholi bandligi va daromadlarini oshirishga har tomonlama ko‘maklashish, ishsizlar, ayniqsa, yoshlar va xotin-qizlar, mehnat bozoriga ilk bor kirib kelayotgan bitiruvchilar bandligini ta’minlash bo‘yicha yangi ta’sirchan mexanizmlarni joriy etish, ehtiyojmand aholini mehnat faoliyatiga jalb qilishda qulay shart-sharoitlar yaratish, shuningdek, yangi ish o‘rinlarini tashkil etgan tadbirkorlik subyektlari faoliyatini yanada rag‘batlantirish maqsadida:
2021-yilda 457 127 ta doimiy yangi ish o‘rinlarini tashkil etish va2021-yilda mehnat organlari tomonidan 513 575 nafar fuqaro bandligiga ko‘maklashish va ish beruvchilarni rag‘batlantirish bo‘yicha ko‘rsatiladigan xizmatlarning prognoz ko‘rsatkichlari tasdiqlash ko’zda tutilgan
Shuningdek qaror doirasida bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan 2021-yilda aholi bandligiga ko‘maklashish uchun quyidagi miqdorlarda subsidiya, nafaqalar va mikrokreditlar ajratish bo’yicha me’yorlar belgilab berildi. Unga ko’ra:

• subsidiyalar ajratish uchun — 92,3 mlrd so‘m;
• ishsizlik nafaqalari to‘lab berish uchun — 65,1 mlrd so‘m;
• kasbga tayyorlash, qayta tayyorlash va malaka oshirish xarajatlarini qoplash uchun — 40,6 mlrd so‘m;
• yangi ish o‘rinlari tashkil etishni nazarda tutuvchi kichik loyihalarni amalga oshirish uchun tijorat banklariga ajratiladigan resurslar uchun — 125 mlrd so‘m.

Ish o‘rni va ish zonasini tashkil etishga qo‘yiladigan talablarni fanning maxsus tarmog‘i — ergonomika tomonidan ishlab chiqiladi
Ergonomika „Inson — mashina — muhit" tizimini o‘rganadigan, insonning tanasi antropometrik mezonlarini fiziologik va psixo-fiziologik xususiyatlarini, shuningdek ishlab chiqarishga qo‘yiladigan sanitariya-gigiena talablarini belgilab beradi.
Xulosa 
Mehnatni tashkil etishning zarurligi ob’ektiv ravishda mavjud bo‘lgan va doimiy ravishda rivojlanib boruvchi kategoriyalar: mehnat taqsimoti va kooperatsiyasi bilan bog‘liqdir. Mehnat taqsimotining chegaralari muhim ahamiyatga ega bo‘lib, ularning buzilishi odatda mehnat unumdorligining, mahsulot tan-narxi va shu kabilarnint o‘zgarishiga olib keladi.
E’tiboringiz uchun rahmat