Mehri xatun divan مهري خاتون ديوان baki 2011
Yüklə 0,77 Mb.
|
|
Min can ilə sevdim səni bir kərrə görüşdə. Gərçi ki müjən xəncər ilə sinəmi dəldi, Dil dəxi sənindir, dilər isən məh al iştə. Tərk eylədim, ey yar, sənin arı yolunda, Rüsvayi-cahanəm bu gün eşqinlə bil işdə. Kuyində gəda olalı, ey şahi-cahanım, Meyl eyləməzəm zərrəcə firdövsü behiştə. Dilbər dedi: bir busə verəm, can verir isən, Mehri dedi: bir cana nə minnət, məh al iştə. 148
Şə’mi-rüxsarına pərvanə qılam can bu gecə. Nagəhan girdi içəri bir neçə bədru, dedim: Bundamı saldı Süleyman devi yeksan bu gecə? Bir bölük asılası gəldi bir araya bu dəm, Handa buluna əcəb bunlara urğan bu gecə. Kimi kəldir, kimi kordur, kimi saqat buların, Kimlərə qıldı müsahib bizi dövran bu gecə. Şəbi-yelda gecəsi Mehriyə, gör, netdi fələk, Görməz idi gətirib, eylədi mehman bu gecə. 149
Can səfhəsində eylədim onu müsəvvədə. Yel kimi illər ilə havasında yelmişəm, Oldum əsir axır o zülfi-mücərrədə. Çoxdur cahanda cövrü cəfasilə mübtəzəl, Bulunmaya mənim kimi bir dəxi qəmzədə. Kuyində gözlərim yaşı ol dənli axdı kim, Qərq oldu hər hərəmləri dürrü zəbərcədə. Qanuni-eşq qamətimi eyləmişdi çəng, Ney etdi cismimi dəxi inlədə-inlədə. Qəmzəsi canımı çəkişir, çeşmi könlümü, Əskik deyil çü məstlər arasında ərbədə. Dana odur ki, xublara, zahid, könül verə, Nadan odur ki, sevmədi məhbubu dünyədə. Kimsə cahanda müddəiyə boynun əyməsin, Möhtac etmə Mehriyi, ya rəb, müxənnətə. Guya sipərdə ayinələrdır ziya verər, Tiri-xədəngi qəmzəsi, peykanı sinədə. 150 Məf’ūlü məfā’īlün məf’ūlü məfā’īlün Bu yari-cəfakarım məhbub idi vaxtında, Bu gözləri məkkarım xoş-xub idi vaxtında. Gülruxları idi xəndə, şahlardı buna bəndə, Şaftalısı türfəndə mərğub idi vaxtında. Əbrusu kəman idi, seyd etdiyi can idi, Bir qönçə dəhan idi, mətlub idi vaxtında. Canlardı buna qurban, baxmazdı üzə bir an, Aşiqlərı həp qurban, aşub idi vaxtında. İndi xəttini Mehri gördükcə xəddində der: Bu yari-cəfakarım, məhbub idi vaxtında. 151
Məfā’īlün məfā’īlün məfā’īlün məfā’īlün Bu gün bir hüsn şahının üz urdum asitanına, Ərişdi əndəlibi-dil cəmali-gülüstanına. Səfalar verdi üşşaqın yenə ruhi-rəvanına, «Gətirmiş ənbərin halın hümayun zülfü yanına, Necə şahbazdır, gör, kim, bəy əltər aşyanına».
Sən özün qoru, xəlqin günahın ağlama, zahid, Günahı kimsənin səndən sorulmaz, söyləmə, zahid, «Şərabi-lə’li-dilbərdən məni mən’ eyləmə, zahid, Sana nə, hər kişi hər nə edərsə kəndi canına».
Ki hər dəm narı nur etmək olur mahiyyəti şə’min, Dili kəsilmək olmuşdur onun çün adəti şə’min, «Üzünə bənzərəm dermiş, əcəbdır haləti şə’min, Baş ortaya qoyub söylər, nə kim gəlsə zəbanına».
Özü köyündü, dağ urdu özünə laleyi-nüman, Görüb əğyarı yanında gülərəm, zahirən hər an, «Yanaram bəzmi-şövqündə, gözüm ağlar, könül xəndan, Həman ol şə’mə döndüm kim, gülər daim ziyanına».
Dimağın ənbərin buyi-müəttər qıldı afaqın, Sürər üzünə-gözünə rəqibin səidü saqın, «Alır dildarı yanına, söyər ardınca üşşaqın, Öyünsün düşmən, öyünsün, əgər qalırsa yanına».
Olubdur bərgi-gül üstündə halın daneyi-fülfül, Haçan bu üz qarasıyla saçına öykünür sünbül, «Gülün bu arizi-rəngin görüb, aldanma, ey bülbül, Ki neçə ol sənin kimi qəribin girdi qanına».
Olar bu xubluğun labüd zavalı yaxın, aldanma, Görürsən gündə min kərrə onun əxlaqın, aldanma, «Üzünə gülsə, bir qaç gün, Nəcati, saqın, aldanma, Ki gerçəklər inanmadı bu dünyanın yalanına». 152
Bu hüsnü, bu məlahətü, bu xülqü huyla, Qıldın cahan dimağını tazə bu buyla. Cana, bu canı sidrə qəddin müntəhasına, Təslim çoxdan eyləmişiz üzü-suyla. Dil hər nə dənli çəksə, qəmindən bəla sənin, Döndərməz ol üzünü əgər pustu soyula. Zülfün qəmini dəsti-əzəl yazdı başıma, Sanma ki, ta ölüncə bu yazdığı pozula. Dövlət hüması olmuşkən ismin, ey pəri, Pərvaz urub, nədən ki, uçasan imdi tüklə? Həmdəm edinmə kəndinə əğyarı, sevdiyim, Sən mah sifətli, yürümə sən zəngi-ruyla. Zəncir tutmaz idi bu divanə Mehrini, Bənd etdi bənd zülfün onu şimdi muyla. 153
İşrət etdik sübhədək məhtaba qarşı saz ilə. Zöhrə çəngin çala çərx içrə yerə çar parəsin, Hər haçan ol mahrular ırladı avaz ilə. Qamətim çəng eyləyib, düzdü nəvada rastı, Çəkdi tənim qul qılıb, üşşaqı xoş şahnaz ilə. Ol Süleymani-zəmanın məclisi-xasında xoş, Zülfi-ənbər xubrular xidmət edər naz ilə. Gördüm ol qəsri-müəlləq kim, yapılmış binazir, Göy üzündə sandım uçradı hüma pərvaz ilə. Həmdülillah, imdi bugün söhbət etdik Mehriyə, Bu gecə bir qəsri-ali içrə bir şahbaz ilə. 154
Xəyali-dideyü dildən deyildir hali bir ləhzə. Dəhanın canımü zülfün mənim ömri-dirazımdır, Ölərəm, ah, görməz isəm o mimü dalı bir ləhzə. Cəfa xarında bülbül vəş könül fəryad edər hər dəm, Cəmalın gülşəni göstər, xoş olsun halı bir ləhzə. Rəhi-eşqində üşşaqın nəzər qıl halına, cana, Nə hal ilə keçər sənsiz görə ahvalı bir ləhzə. Cənan içində hər daim həbibim hüllə geymişdir, Qapında yey dürur geymək əba vü şalı bir ləhzə. Bu gün qorxutma sən, naseh, cəhimin ertə narından, Kərəm qıl, başım ağrıtma, qoy qilü qalı bir ləhzə. Cəmalın müshafın ərz et, bəyim, kim Sə’di Əkbərdir, Açılsın Mehri bədbəxtin mübarək falı bir ləhzə. 155
Təslimi-can edəm, sənəma, başım üstünə. Səhmi-bəlana sinəmi qılsam sipər nola, Ruzi-əzəldə yazdı çün haq qaşım üstünə. Meygün ləbin xəyalı ilə ruzü şəb müdam, Bağrım qanını nuş edərəm aşım üstünə. Canana can verib, qəm ilə olduğum həlak, Daği-dilimlə yazın onu daşım üstünə. Qəddin xəyalı dideyi-Mehridə, dostum, Bir sərvdir ki tutdu vətən yaşım üstünə. 156
Gəl, ey dil, seyr edəlim biz dəxi cananlar ilə. Götürüb pərdeyi-üşşaqı, sər ağaz edəlim, Bülbülü mat edəlim nalə vü əfğanlar ilə. İçəlim lə’li-şərabından o gül çöhrələrin, Müddəinin ürəyin dolduralım qanlar ilə. Yaşım irmağı kənarın dolunub hər dəmdə, Sallanıb seyr edəlim, sərvi-xuramanlar ilə. Yaxalım canü könül mumilə ən məcmərini, Sübhədək eyş edəlim şə’mi-şəbistanlar ilə. Oldu səhni-çəmənin guşələri bağü behişt, Bəzmi-xas eyləyəlim gəl bəri qılmanlar ilə. Ömür bir anda keçər, dövri-gül əyyamı dəxi, Baqi qalmaz bu zaman, varı keçər anlar ilə. Mehri həmdəm ola ver ömrü tə’vil istər isən, Zülfi sünbül, gözü nərgiz, xətti reyhanlar ilə. 157
Dostum, keçmədi bir gün sözümüz yanında, Mana etdiklərini bulasan imanında. Hə bu gün cövri-cəfan ilə məni öldürəsən, Yarın əlim olur a hələ giribanında. Sən ciyər zəxminə hər dəmdə durub ək nəməki, Mən deyəm: «Qoymaya, haqq, var isə nanında». Üzümə baxma rəqibin sözü ilə, qoy məni Öləyim, çəkməyəyəm minnətini anın da. Mehri dilxəstəyi öldürdü qəmin, sən sağ ol, Sevdiyim, var sana şimdən geri dərmanın da. 158
Aldı eşqin əlinə yaxamı, halıma baxa. Arı, namusu yolunda yelə vermişdi könül, Şimdi qərq etdi gözüm yaşı onu axa-axa. Müddəi gərçi bizim aramıza girdi vəli, Yenə bənzər ki, o ləin çatladısardır qırağa. Asitanından onu sürmək ilə getmədi, ah, Götürə bir gün ola biz qoyalım onu haqqa. Üzünü görməsə çıxsın, nedərəm, iki gözüm, Gündüzün günəşə, ta kim gecə bədr aya baxa. Buna daş çatlar, ey Mehri, nə təhəmmül dəmidir, Qeyriyi yar edə yarın, səni gözdən buraxa. 159
Bürqə götürüb, açdı üzün, dedi: «gör iştə». Gəh şanədədir zülfünü, gəh fikri dilimdə, Əlqissə, bu miskini qoydun dildə və dişdə. Göz gördü, könül bildi ki, mən küşteyi-eşqəm, Kimsə mana rəhm etmədi bilişdə, gör, eşdə. Çün aldın əlinə yaxamı, halıma bax, kim, Derlər: «gözün aşda olsun, olarkən əlin işdə». Ey qəmzə, ciyərdən gedəcək, can belə getmiş, Billah, bu Mehriyə gətir onu gəlişdə. 160
Çarəmi var ki, mənim gözümü könlün yanıla. Aldadı hali-könül mürğünü bir danə ilə, Dami-zülfünə könül düşdümü, kəndi dəg ilə. Ağlaram, yaş yerinə qan tökülür çeşmimdən, Yar rəhm eyləyibən, silmədi bir gün yenilə. Düşəli eşqi-həvəsinə onun leyü nəhar, Keçdi kuyində günüm dərd ilə, ah etməkilə. Ney kimi tiği-cəfasıyla dəlindi ciyərim, İmdi dil sən də fəğan eylə, dərdindən inlə. Bulmadıq yari-vəfadar, bə hey dariğ, Canımız çıxdı vəfasız gözəli sevməkilə. Bir nəfəs, Mehri, vücudundan iraq olmadı qəm, Xubların cövrü məgər kim, belə yoğruldu gilə. 161
Mən həsrət ilə verdiyim ol canı unutma. Qanlı yaşım ərdikcə rəvanlar edibən, ah, Çak etdiyim, ey dost, giribanı unutma. Dilbərlər ilə sən gələ-gəzdikcə, həbibim, Hicrində olan didəsi giryanı unutma. Lütfünlə imarət qılacaq müddəi könlün, Cövrünlə yıxılmış dili-viranı unutma. Qıldıqca həmayıl qolunu boynuna əğyar, Zülfün kimi mən könli pərişanı unutma. Bir kərrə qədəm basmağa, cana, üzüm üzrə, Əhd etmiş idin, gəl bəri, peymanı unutma. Min il ki fələk dövr edə aşiq sana, cana - Gətirməyə bir Mehri kimi, onu unutma. 162
Nitəkim, pərvanə titrər şə’mi-taban üstünə. Dərdlə can bülbülü billah necə can verməsin, Bir saçı sünbül, üzü gül, bərgi-xəndan üstünə. Zahidin aymazı eyn etdiyi məhbubu görüb, Bil şuna bənzər bu xar, gav mindi urğan üstünə. Qazı vü müfti, müdərris, zahidü, pirü cüvan, Hangisı can vermədi məhbub oğlan üstünə. Şə’mi-rüxsarına cananın, yürü, pərvanə vəş, Sən, ey Mehri, can verib hər dəmbədəm yan üstünə. 163
Bir dəm müsahib olmadım ol üzü mah ilə. Cürmüm nədir qatında sənin bir gün, ey fələk, Kim həmsər etmədin məni zülfisiyah ilə. Hicrin qəmində dil nə çəkər şimdi, dostum, Bir mən bilirəm ancaq onu bir Allah ilə. Sən bivəfa fəraqilə can ərdi hülquma, Cana, yolunda çıxsa gərək bir gün ah ilə. Sufi qatında xubları sevmək günah isə, Sən fariq ol, qoy mən yanayın ol günah ilə. Hey, qafil olma qəmzələrindən gözəllərin, Min şeyxi yoldan eylədilər bir nigah ilə. Mehri, Nəcati şeirinə dersən nəzirə, leyk Sən bir gəda vü müflis, o bir padişah ilə. 164
Baqi qalmaz çü cahan, xoş görəlim bu dəmi də. Nola çəkdisə gözüm yaşları dəryaya məni, Qərqə vermişdi gözüm zövrəyin əvvəl nəmi də. Ruzgarın ələmilə necə bir ağlayavuz, Ruzgarın əltə kənara bulavuz həmdəmi də. Açalım eşq həvəsiylə bu dil yelkənini, Çəkəlim ləngəri-hicranı, qoyalım qəmi də. Aşiqə derlər idi: «Səbr gərək, yaxud səfər», Bu kəlam haqqı budur, gerçək imiş adəmi də. Etdi gərçi ki fələk, Mehri, vətəndən səni dur, Qürbətin xoşca imiş xeyli dilə aləmi də. Dili-məcruhinə qəm çəkmə ki, bir gün dəm ola, Bulasan qürbət əlində ona sən mərhəmi də. 165
Xəddin kimi yox bərgi-gülüstanlar içində. Gətirməyəsən mah kimi, ruyi-cahana, Min il ki, fələk dövr edə dövranlar içində. Gördü çü gözüm qaməti-dilcuyunu, cana, Əlminnətilillah yenə bustanlar içində. Çün hoqqa dəhanın, sənəma, qılsa təbəssüm, Rövşən görünər lö’leyi-mərcanlar içində. Lə’lin nola gər təşnələrə versə həyatı, Min dürlü nihan çeşmeyi-heyvanlar içində. Xəddin kimi gül bitmədi bir baği-cənanda, Lə’lin kimi yox lə’li-bədəxşanlar içində. Üşşaqların cəm edəcək dəftəri-eşqə, Əvvəl yazılan Mehri ola divanlar içində. 166
Qıl nəsihət, dostum, çeşminə Allah eşqinə, Bigünah qan etməsin, hey-hey de billah eşqinə. Ol cəfacu yarıma, ya rəb, sən insaf ver, Aşiqü sadiq qədəmlər etdiyi ah eşqinə. Misri-hüsnün Yusifı diltəşnədir bir cür’ə sun, Lə’lin abından zənəxdanındakı çak eşqinə. Qalmışam hicrin müğilanında, yol ver aşiqə, Kə’beyi-vəslinə varan dostum, rah eşqinə. Dilbəra, çün hər gədaya asitanındır sənəd, Sürmə qapından məni, bu ali dərgah eşqinə. Mehriyi cövrünlə, cana, axır öldürsən gərək, Barı tez öldür, cəfadan qurtar, Allah eşqinə. 167
Usanmaz dilrübadan, Allah-Allah. Tünü gün dilbərin kuyinə vardım, Keçilməz mübtəladan, Allah-Allah. Yürürlər xublar biganələrlə, Qaçarlar aşinadan, Allah-Allah. Rəqibi yad edər lütfilə hər dəm, Bizi anmaz vəfadan, Allah-Allah. Dilü can aldı, bilməm dəxi nə istər, O şahım mən gədadan, Allah-Allah. Ya vasil et dilbərə, ya lütf et, öldür, Məni qurtar bəladan, Allah-Allah. Dəhanına gəlibdir cani-Mehri, Dəxi ölməz cəfadan, Allah-Allah. 168
Tərəhhüm qılmadın bir dəm də cana. Olaldan eşqin ilə can yoldaş, Ənisim qəm olubdur qüssəxana. Ayağın öpməyə sən sərvinazin, Gözümün yaşı olmuşdur rəvana. Rəqibə lə’li-nabın sun, qoy aşiq – Ciyər qanını içsin qana-qana. İçirər çərx əlindən, adətidır – Kimə şərbət, kimə zəhri zamana. Düşəldən eşqinin narına Mehri, Vücudun məhv qıldı yana-yana. 169
Qoydu min dərdi-qəmi hicr ilə sevdalar bizə. Xürrəm olsun hər qədəm basdıqca səhralar sizə, Xaneyi-qəmdə yetər bu ah ilə vahlar bizə. Çəkmişiz yüz min cəfasın hər cəhətdən gərçi ah, Etmədi bir dəm vəfa bu xubü rə’nalar bizə. Düşmüşuz ahü gözün sevdasına Məcnun vəş, Məskən olmuşdur qamu bu kuhü səhralar bizə. Para qılsa itlərin cana rəqibi-kafiri, Olmaz idi dəxi bir vəch ilə qovğalar bizə. Çarəsi səbr eyləməkdir, Mehri, qəssəmi-əzəl Böylə yazmış çünki hər vəch ilə inşalar bizə. 170
Edərsəm tanqmıdır hər dəmdə səd ah. Oldur dərdinlə dil avarə hər dəm, Dil aramım gələ gör halı gah-gah. Mükəddər halıma olmasa rəhmin, Ölərəm, sevdiyim, dərdinlə vallah. Doludur dudi-ahimlə səmalar, Edərəm ah hər dəm, hər səhərgah. Könüllə mehrinə kim verməsə dil, Olarsa tanqmıdır rahında gümrah. Duadır hər kəlamı sana Mehrin, Ki dərgahın ona sə’d oldu hər gah. 171
Muzduna verəlim salavatı Məhəmmədə. Etdi hərim kuyini üşşaq dili-məqam, Babi-salam oldu eşiyi müvəhhədə. İstər könül ki, kuyini hər dəm təvaf edə, Didara erər mücəvvir olanlar çü Məkkədə. Mərvə həqqi-səfasın onun ol bilər həman, Eşqi yolunda sidqlə qurbani-can edə. Ehram etdim əynimə eşq libasını, Yetər cahana cübbə də, cənnət də, hüllə də. Dil təşnəsinə zəmzəmi-lə’lin erərisə, Xari-cəfada olmuş idim mən buriyədə. Mehri, sürəli üzün eşiyinə, dostum, Qalmadı meyli dəxi cənani-müxəllədə. 172
Həsrət etdi bizi hər sevgili yaranımıza. Ruzgarın biz umardıq ki, vəfasın görəriz, Vardığınca o bizim diş bilədi qanımıza. Hanı ol eyşü işrət, hanı ol çəngü rübab, Ah hər dəmdə salam olsun o dövranımıza. Görmədən bir dəxi yaran üzünü, ah, əgər – Ərişə bir gün əcəl dəsti-giribanımıza. Karımız etdi fələk bülbül vəş zarü fəğan, Həsrət edəli bizi bu güli-xəndanımıza. Nə günah etdik ola, çərxi-sitəmkara əcəb Ki, bizi dur edər ol daima cananımıza. Əylər idi buların lütfü qərib könlümüzü, Şimdi kim verə səfa bu dili-viranmıza. Saldı küffar elinə Allah yaranlarımız, Neylədi, bu fələyi gör ki, müsəlmanımıza. Mehri, gər ömr vəfa eylər isə kəsmə ümid, Gələlər sağlıq ilə bir gün ola yanımıza. Unudarlarsa bizi dostlar unutsun, nedəlim, Hələ biz duralım ixlasla imanımıza. 173
Hiyleyi-cövrü sütəmkar ilə məkkar olmaya. Handa olar sünbüllərin mah üzrə dağıtdıqları, dost, Zülfünün bir qılına yüz min diləfkar olmaya. Qəmzənin canıma min-min zəxm qıldığın, şəha, Həzrəti-haq qatına varıcaq inkar olmaya. Himməti-vücudun xəyalımdan nə tanq olmasa dur, Lütfi-ehsanın umar, bir mən günahkar olmaya. Dostum, cəm etsələr aləmdə bitaleləri, Bir dəxi Mehri kimi bəxti-siyahkar olmaya. 174
Məhrəm olmasın cahanda zarü giryan kimsəyə. Dövri-hüsnündür bu gün sayəndə xoş gör aşiqi, Baqi qalmaz, dostum, bil kim, bu dövran kimsəyə. Tiği-qəhrilə dələr çün şərhə-şərhə sinəmi, Bir nəzər qılsa gözü ucilə canan kimsəyə. Qorxaram əğyar bir gün yar kuyindən məni Sürdürə cənnətdən, uymasın bu şeytan kimsəyə. «Mehrimi tərk eyləmiş Mehri» demişsən, dostum, Etməgil, billah, nahaq yerə böhtan kimsəyə. 175
Həsrətlə qılam neçəyədək zar, gedərsə. Bülbül kimi qurban olayın xari-cəfada, Sən ruxları gül, surəti-gülzar gedərsə. Əhdinə vəfa qılmadı ol yar, nedim, ah, Qanlar udalım dərdlə hər var gedərsə. Qoydum mən əlimlə mənim başıma xaki, Bağrıma basayın daşı, naçar gedərsə. Tərk eylə səni tərk edəni sən dəxi, Mehri, Əğyara qoyub səni o biar gedərsə. 176
Lütf edib, rəhm edəmi aşiqi-biçarəsinə. Əcəba, lə’li-ləbindən yenə əm-səm qılamı Ürəyimdə görünən qəmzələri yarəsinə. Yarı mən həmdəm edərdim mana, illa nedəyin, Müddəi girməsə gər ikimizin arasına. Eşqi-rahində bulurmu dilü can tərk edici, Bir mənim kimi cahan içrə dəxi arasına. Nə qədər cövr edər isən, sənəma, tərk etməz – Mehri mehrini sənin ta məgər ol varasına. 177
Ki günəş görsə üzün gedər qüruba geriyə. Gəlsə ol yar nola külbeyi-əhzanımıza, Üzüm üstünə qədəm basmağa bu kölgəliyə. Nola, ol ruhi-rəvanım qoysa ehsanlar edib, Xaki-payinə üzüm sürməyə bir kərrəliyə. Qəhri-əğyar ilə bıçaq sümüyə ərmişdi, Cövri-yar ilə bu gəz keçdi sümükdən iliyə. Yarı yanımda görüb, xəşm ilə çün baxdı rəqib, Ol çirpil şəklini döndərdü həmən sirkəliyə. Rahi-eşqində ömür keçdi mülazimlik ilə, Ya gəl öldür, ya qəbul eylə məni bəndəliyə. Bu cahandır, dəm ola, Mehriyə rəhm eyləyə yar, Dəxi yer qalmaya, əğyar, sana dilgiliyə. 178
Eyş eyləyəlim guşeyi-gülşəndə, gəl imdi. Sevda bəlirib başda, nola dil də dəlirsə, Bəs vəqti-bahar ərdi vü ənhar bulandı. Necə ağlayasan xarü cəfasıyla, ey dil, Bax qönçələrin hüsnünə, gül kimi gəl imdi. Gər vəqti-səfa, dövri-baharın günüdir, Ey dil, dəmidir sən dəxi şövq ilə dol imdi. Şol dənli fəğan eyləmişəm güllərə qarşı, Bülbüllərin uyğusu uçub, cümlə oyandı. Üz sürmək üçün payinə hər sərvi-rəvanın, Gözüm yaşı Ceyhuni-rəvan, bağı dolandı. Keçmiş ki, heyf, Mehri, Amasiyyədə ömrün, Kostantinədə, aqil isən, getmə, qal imdi. 179
Əgərçi yazammadım hüsnünün kitabətini, Vəleyk çox oxumuşam cəmalın ayətini.
Ləbin ibarətini, gör, haqqın hidayətini. Əgərçi müşkil idi, leyk canda hifz etdim, Saçın məsailıyilə üzün həvasətini. Cəmalın adına xütbə oxur könül hər dəm, Kim etdi imdi cahanda bunun xitabətini. Qoy zülfi-qissəsin, oxu cəmali-müshəfini, Götürmək istər isən canü dil zəlalətini. Miyəssər ola görməmmi həbibimin bir gün, Cəfası tərkiylə cövrünün nəhayətini. Məni «öş-öş» ilə əylər, rəqibi busə ilə, Ona inayətini, gör, mana nəzakətini. Kişiyə zülm, bəyim, padişahı eyləyəcək, Kimin qapısına varıb edər şikayətini. Cəfaların qəmiylə cövrünün risaləsini, Oxumayan nə bilər Mehrinin hekayətini. 180
Dil verib, eyləmişiz gərçi xiridarlığı. Niçün, ey dost, bu əfğanıma guş eyləmədin, Bülbülün xoşmu gələr, yoxsa gülə zarlığı. Bülbül ağlar gül üçün, xar miyanını quçar, Verməsin kimsələrə dünyada naçarlığı. Üzünə gəldiyi çün şişlərə sancar gülü xar, Nedəlim, ol hu qoymaz handasa əğyarlığı. Mehri-dilxəstədən, ey dost, çevirmə üzünü, Gəl unutma, sənəma, əski vəfadarlığı. 181
Tən bunda qalıb, ruhi-rəvanım belə getdi. Qəmxanələrində yenə mən ağlayu qaldım, Rəhm etmədi dilxəstəsinə o, gülə getdi. Kuyində, həbibim, şu qədər ağlamışam kim, Qanlı gözümün yaşilə aləm selə getdi. Ağlayın, gəlin ol aşiqi, ey hal bilənlər, Canani-həbibi onun iraq elə getdi. Ey taleyi yox Mehri, həman eylə təhəmmül, Anca bu həvalara əməyin yelə getdi. 182
Min ola mənciləyin aşiqi-şeyda dəlisi. Düşdü səhraya, yelər dərd ilə Məcnun könül, Olalıdan bəri ol saçları Leyla dəlisi. Gərçi çox o sənəmin eşqinin aşüftələri, Olmaya mənciləyin bir dəxi rüsva dəlisi. Gecə-gündüz başını sərv salar gülşəndə, Məgər olmuş o dəxi, ol qəddi-rə’na dəlisi. Ol mahın, Mehri, cahan xəlqi də divanəsidir, Sən səni sanma həman dünyada tənha dəlisi. 183
Göz görə mənim başımı qovğalara saldı. Qurdurdu həman gözlərinə qaşları yayın, Kirpikləri oxların atıb, bağrımı dəldi. Öldürməsə güc ilə məni varı ikəndə, Dərdinə düşəldən bəri mana olan oldu. Canımı mənim sevgisi odlara yaxaldan, Ahım tütünü yerlərə vü göylərə doldu. Könlüm alalı ol mana etdiklərini vah, Dostlar eşidib ağladı, düşmən qatı güldü. Ey Mehri, sana yar cəfa etsə, əcəbmi?! Köçünü çəkər dünyada ancaq səni buldu. 184
Güc ilə göyçəklik olmaz, neyləyəlim, var, hey. Əskik olmaz, bu, cahandır aşiqə bir yar, hey, Mən də səndən vaz gəldim, vaz gəldim, var hey. Bulunur hey bu cahanda tazə-tazə xublar, Nazəninlər, xublarü, məhbublarü mərğublar. Ruyi-aləmdə həman qət’ olmadı mərğublar, Mən də səndən vaz gəldim, vaz gəldim, var hey. Bivəfa məhbublara rişxəndə aşiqlər gərək, Sadiqül-qövl olana yarü müvafiqlər gərək, Gerçəyi tərk et, yürü, sana münafiqlər gərək, Mən də səndən vaz gəldim, vaz gəldim, var hey. Misri-dildə Yusifı candan əziz etdim səni, Cövr ilə pir eylədin axır Züleyxa vəş məni, Yar edinmək yox imiş, bildim ki, cilf oğlanı, Mən də səndən vaz gəldim, vaz gəldim, var hey. Üzünü görməyə gərçi kim, verərəm canı mən, Sən dəxi xublarda bir aşiqpərəst idin ikən, Gördüyüncə məni e’maz edib, iraqlanma sən, Mən də səndən vaz gəldim, vaz gəldim, var hey. Gərçi eşqin narına düşəldən etdim xeyli ah, Dudi-ahım axır etdi gün cəmalını siyah. Sən gədayi-xub oldun, Mehri eşqə padişah, Mən də səndən vaz gəldim, vaz gəldim, var hey. 185
Bu cahanə gəlməyib, mə’dum olaydım kaş ki. Keçdi ömrüm ruzgarın şiddətiylə hər zaman, Mən bu candan, ah, əzəl məhrum olaydım kaş ki. İllət ilə, zillət ilə anılıb hər babda, Sonra izzü naz ilə məddum olaydım kaş ki. Bülbül olub, kari-dildə hər dəm əfğan olmadan, Xubidi viranələrdə bum olaydım kaş ki. Müttəsil qəm xanəsində can əzab ilə keçər, Ermiyəydim bu günə məhrum olaydım kaş ki. Bunca mə’lumat ilə məşhur olunca aləmə, Dürlü məchulat ilə məzmum olaydım kaş ki. Şimdiki xəlqin qatında tərklikdir etibar, Keşli tərxanələrində sum olaydım kaş ki. Handasa naəhlə verirmiş muradını fələk, Mehri, mən də cəhl ilə mə’lum olaydım kaş ki. 186
Viranə könül təxtinə sultan yetişdi. Zin etməyə can gülşənin əlminnətülillah, Ol ruxları gül, saçları reyhan yetişdi. Dil bülbülü fəryadü fəğan etsə dəmidir, Bir qönçə dəhan, sərvi-xuraman yetişdi. Gətirdi səba peyki cila xaki-rəhindən, Ta gözlərimə kühli-Sifahan yetişdi. Can rəxtini yağmaladı ol dəmdə xəyalın, Dil xanəsinə gəldi çü mehman yetişdi. Şükranə ver, ey Mehri, rəvan yoluna canı, Şad ol ki, bu gün dövlət ilə xan yetişdi. 187
Xub etdi isə, demədi ol pür cəfa səni. Hüsnün baharı bulmuş ikən rövnəq, ey pəri, Ərgirmiyə xəzana saqın bəddua səni. Çoxdur cahanda gərçi sənin mübtəlaların, Mən bəndə kimi sevmədi bir mübtəla səni. Hey, kimə qaldı, de, bu gözəllik sana qala, Cəhd et, həman ki, olmayasan bivəfa səni. Az et cəfayı aşiqə, göstər vəfa üzün, Hər əhli-eşq xeyri-duadan ana səni. Qürrə olma hüsnə, xubluğun əyyamı tez keçər, Aşiqlər ahın alma, gərəksə sana səni. Demə bu gün ki hüsn elinin padişahıyam, Mehri kimi edər fələk ertə gəda səni. 188
Ey dil, həmişə böylədir eşqin əlaməti. Hangi dəruni ney kimi nalan etmədi, Hangi dimağı yaxmadı eşqin hərarəti.
Çəng kimi kimin olmadı xəm sərv qaməti. Bir gün ola ikən dəxi qəm çəkmə xəstə dil, Dilbər miyəssər ola, bulasan səlaməti. Hər cövrü, hər cəfayı sana taleyin edər, Etmə ikəndə, Mehri, fələkdən şikayəti. Təbilin avazı səmə iraqdan qaba gəlir, Etsən yey idi sən bu həvadən fərağəti. 189
Cahan içində bir xuba, Güvahi, Səni haq mübtəla qılsın ilahi.
Fəğanü nalə ilə eylə ahı. Taxıb boynuna zülfi-rismanın, Zənəxdanında qılsın sana çakı. Yaxıb canın fitilin qəm şəbində, Oyatsın aləmin bir mehrü mahı. Ləbi-camı meyindən yad qılsın Səni məclisdə bir boynu sürahi. Dəmadəm su yerinə qanın içsin, Kəmani-əbruların çeşmi-siyahı. Səri-zülfünə bərdar etsin axır, Səni bir hüsn elinin padişahı. Müəyyin uşbu şeiri gər sorarsan, Nədir dersin Güvahinin günahı. Ki bir qaç beytin ilə Mehriyi sən, Neçün yad eyləməzsən gahi-gahi. 190
Bir nazənin görmədim əlhəqq sənin kimi. Qoymam ölüncə əldən ətəyini, dostum, Buldum səadət isə yetər damənin kimi. Cana, qapında canla sərdən keçənləriz, Uyma rəqibə, sürmə bizi düşmənin kimi. «Dil zülfünə asıldı!» dedim. Dedi «Neyləyin», Hər bir qılında min asılıbdır onun kimi. Dil zülfünü vətən edəli der qamu ünas, Yoxdur cahanda, Mehri, sənin məskənin kimi. 191
Mübtəla qılsın ilahi yenə bir şaha səni. Qoymayalım hələ var, ahi-səhərgaha səni, Yürü, şahım, yürü, ismarladım Allaha səni. Bir zaman şəhri-Amasiyyədə İskəndər idin, Xızır vəş abi-həyat istəyənə rəhbər idin, Xublar içrə, sənəma, sən dəxi bir sərvər tək, Yürü, şahım, yürü, ismarladım Allaha səni. Varalım kuyinə hər dəmdə fəğanlar edəlim, Yaşım irmağını hər caya rəvanlar edəlim, Üzümüz sürüb eşiyində məkanlar edəlim, Yürü, şahım, yürü, ismarladım Allaha səni. Hanı ol dəm ki, bizimlə tünü gün həmdəm idin, Dili-məcruhimızın yarasına mərhəm idin, Ey mənim bəyciyəzim, sən dəxi bir adəm idin, Yürü, şahım, yürü, ismarladım Allaha səni. Səni heyhat ki bir dəxi görüncə gözümüz, Ahi-zar ilə keçisər gecəmiz-gündüzümüz, Canımız xülqə ərişincə bu olsun sözümüz, Yürü, şahım, yürü, ismarladım Allaha səni. Qaşların yayına hanı ki nişan idi sinə, Qəmzən oxların atardın dilü can potasına, Dili-aşüftə unutmaz səni var neçəsinə, Yürü, şahım, yürü, ismarladım Allaha səni. Aşina olmuş ikən çün bizi yad etdi fələk, Yaralar üstünə dağ urdu yenə dərdli ürək, Qıldı fikrinlə xəyalın bizə ey dost, bələk, Yürü, şahım, yürü, ismarladım Allaha səni. Baği-hüsnünə xəzan erməsin, ey laləüzar, Bulunur Mehri kimi sana, nə qəm, gündə həzar. Dostu yad etmək imiş adətiniz axır kar, Yürü, şahım, yürü, ismarladım Allaha səni. 192
Xəttin erəli sünbüli-reyhan unuduldu. Cana, bu cahan içrə gözəllikdə cəmalın, Məşhur olalı Yusifi-Kən’an unuduldu. Çəkdi ləbinin həsrətlə sinəsinə dağ, Dağlara düşüb laleyi-nüman unuduldu. Məxmuri-gözün gülşəni-hüsnündə görəldən, Hər guşədə bu nərgizi-məstan unuduldu. Əhd etmiş idin Mehriyi öldürməyə, cana, Bənzər, bəyim, ol əhdlə peyman unuduldu. 193
Olsun, bəyim, olsun. Tərk et der isən eşqim üçün iki cahanı, Olsun, bəyim, olsun. Qəddim var ikən qamətini baği-cahanda, Hər səhni-çəməndə, Zinhar, görüb anma, saqın, sərvi-rəvanı, Olsun, bəyim, olsun. Bülbül kimi sən zarlüq ü xari-cəfada, Gülzari-cahanda, Gördükcə bu mən xəddi-güli qönçə dəhanı, Olsun, bəyim, olsun. Sandığını daim sinənin, imdi nişan et, Bəstə ona can et, Atdıqca müjəm tirini əbrum kəmanı, Olsun, bəyim, olsun. Can lövhəsinə eylə cəmalımı müsəvvər, Bulsun dilin ənvər, Ta görsə həsəd edə onun nəqşinə Mani, Olsun, bəyim, olsun. Məta’ına gər eşqinin oldunsa xiridar, Candır baha, al, var, Issı eylə bu bazarda, heç anma ziyanı, Olsun, bəyim, olsun. Əqlü, dilü canın mana vermişdin əzəldə, Neylər dəxi sən də, Tez ver bəri onları, gərəkdir mana onu, Olsun, bəyim, olsun. Ol dərdimlə olma dəxi xublara mail, Ol cövrümə qail, Məhbubi-cahan gər ola, etmə nigaranı, Olsun, bəyim, olsun. Nagah girər isə əlinə daməni-vəslim, Bir vəqti-şərəfdə, Sür üzünü vü gözün ayağıma rəvanı, Olsun, bəyim, olsun. Gərçi bu cahanda bulunar talibə mətlub, Sevdiyi ola bir xub, Yad eyləmə eşqimdə dəxi sən o zamanı, Olsun, bəyim, olsun. Tükətmiş imiş ömrünü, ey Mehri, gözəllər, Cövrüylə cahanda, Şimdən geri eşqimlə mənim gəl ola fani, Olsun, bəyim, olsun. 194
Qarşıda gördüm durur bir mahru dilbəri. Taleyimə sə’d oldu, yaxud qədrə ərdim, qaliba, Kim məhəllim içrə gördüm gecə doğmuş Müştəri. Nur axar gördüm cəmalından əgərçi zahirən, Kəndisi bənzər müsəlmana, libası kafiri. Gözümü açıb yumunca oldu çeşmimdən nihan, Şöylə təşhis etdim onu: ya mələkdir, ya pəri. Ərdi çün abi-həyata, Mehri ölməz həşrədək, Gördü çün zülmət şəbində ol əyan İskəndəri. 195
İlla, nedəlim, vardır onun dəxi fənası. Bir qönçeyi-tər səhni-çəməndə açılınca, Onunla belə bitməsə min xarü cəfası. Bülbül necə fəryadü fəğan eyləməsin kim, Bir həftəliyə həmdəmidir qönçə səfası. Qürrə olman ikən hüsnünüzə, ey xub sənəmlər, Gül ömrü kimi tez keçər hüsni-bəqası. Bu günü bahar isə vü yarını xəzandır, Kəndinə qalır hər kişinin üzü qarası. Bu dövr idi sərdəftəri-xuban idi, Mehri, Şimdi görün uş hər gözəlin oldu gədası. 196
Xidmətində aqibət məxdum olaydım kaş ki. Vəsli-cananı müyəssər qılmaz imiş çün fələk, Bu bəlakəş candan məhrum olaydım kaş ki. Gülüstanında çün əzhar olmadım mən dostun, Bustanında piyazü sum olaydım kaş ki. Ol sənəm yazdıqda üşşaqın vəfa məktubuna, Mən siyahkar dəxi mərqum olaydım kaş ki. Kə’bə kuyində həbibimin təvaf edənlərin, Ayağı altında topraq-qum olaydım kaş ki. Köyününcə qəhri-əğyar ilə dil məcmər kimi, Cövri-yar ilə yanaydım, mum olaydım kaş ki. Min əzab ilə keçincə bir nəfəs, cana yenə Canı təslim eyləyib, mərhum olaydım kaş ki. Tə’ni-nadandan sən, ey zahid, yürü qıl e’tiraz, Həşrədək mən eşq ilə məzmum olaydım kaş ki. İtlər ilə həmdəm olaydım, ey Mehri daima, Dərgahində ol şahın mə’lum olaydım kaş ki. 197 Fā’ilātün fā’ilātün fā’ilātün fā’ilün Dostlar, sanman ki bir lalə’üzar əylər məni, Xaneyi-qəm içrə hər dəm ahü zar əylər məni. Gah xəyali-yar həmdəm eylərəm, gahi qəmin, Möhnətü, dərdü bəla ilə bu kar əylər məni. Vəsli əylərkən məni dildarımın hər ruzi-şəb, Şimdi gör halım, xəyali-ruyi-yar əylər məni. Əylənərmiydi bu canım təndə bir an yarsız, «Vüslətinə ərgirəm» der, ruzgar əylər məni. Sineyi-pürsuzuma çeşmim axıdır çeşməsin, Təşnə dil bulur həyatı, bu pınar əylər məni. İntizar ilə ərişdi işdə ömrüm axıra, Və’deyi-vəsli ilə dəxi nigar əylər məni. Dedilər: lazım dürur üşşaqa səbrü ya səfər, İmdi, ey Mehri, həman tərki-diyar əylər məni. Qərqə versəm bəhri-eşqində derəm dil zövrəqin: Ha sürər məni kənara, ruzgar əylər məni. 198
Dost, nazik yar imişsən, böylə bilməzdim səni, Dil yaxıcı nar imişsən, böylə bilməzdim səni. Cövr ilə aşiqlərın od yağdırarsan başına, Xeyli xoş səhhar imişsən, böylə bilməzdim səni. Gül kimi üzə gülər dediklərincə, dostum, Şimdi bildim var imişsən, böylə bilməzdim səni. «Könlün aldım al ilə» derdin xoş, inkar eylədin, Hey, nə biiqrar imişsən, böylə bilməzdim səni. Könlü iraqlara vermişsən, dil ilə xoş məni, Ah, kim, aldar imişsən, böylə bilməzdim səni. Cümlə aləm xəlqini əğyar edindim, səni yar, Sən dəxi əğyar imişsən, böylə bilməzdim səni. Ey ki düşdün, Mehri, hər bir bivəfanın payinə, Sən dəxi biar imişsən, böylə bilməzdim səni. 199
Xidmətinə sidqlə təndə miyanın bağladı. Baği-hüsnündə görüb, dil bülbülünün naləsin, Əndəliban səhni-gülşəndə zəbanın bağladı. Satdı eşqin taciri mən bəndəsin hicri-qəmə, Müddəiyə xoş fərəhlər, ərməğanın bağladı. Gördülər Leyli saçın bəndində Məcnun könlümü, Əhli-dillər Leylü vü Məcnun divanın bağladı. Xununu aşiqlərın çeşmin məgər tökmək dilər, Nəştəri-müjganına qaşın kəmanın bağladı. Almadan bir bərg güli-xəddindən ərdi xəttin, ah, Xarlar ol gül’üzarın çevrə yanın bağladı. Mehri, şövqi-eşqin içrə ləblərin yad edəcək, Bu şirin güftarı şəkkərlər dükanın bağladı. 200
Gəlib edər dərdimə dərmanı bayram ertəsi. Lə’li-nabından şəkərsən busəsinə dilbərin, Urmaz isəm mən əcəb dəndanı bayram ertəsi. Arif oldur nazəninləri tərpənincə seyr edib, Hər kənara eyləyə seyranı bayram ertəsi. Xubların zülfi-sallancağında canlar sallanır, Zin olacaq hüsnünün meydanı bayram ertəsi. Ummasın kim, sallana ol yar ilə eydin rəqib, Sallanar, hazırdı uş urğanı bayram ertəsi. Gərçi eydi-vəslinə qurban idi Mehri onun, Leyk təslim etdi yara canı bayram ertəsi. Çox mübarək dəmlərə ermişdin, əmma rastı, Olmaya ol dəm kimi, ah, hanı bayram ertəsi. 201
Hail olmasa qürub etməzdi zülfün şəbrovu. Qaşların qövsi-qüzeh kimi kəman almış ələ, Canlara pərtab atar, cana hilalın pərtovu. Zində ola eşqin şəhidi həşrədək İlyas vəş, Buyi-zülfündən səba yaysa nəsimi-İsəvi. Zərbəti-şəmşirinə taqət gətirməz kimsənə, Həzrəti-şahzadəyə cəm olsa aləm xosrovu. Zöhrə çəngin çala çərx içrə yerə çar parəsin, Məclisi-xas içrə rəqs urarsa, şəha, mövləvi. Qıl imarət könlümün viranın, ey kani-kərəm, Möhnətü dərdü bəla ilə yıxılmışdır evi. Tale, ol şairlərin ki, əş’arının mə’nası var, Sən aralıqda, ey Mehri, qoy quru sözü-savı. 202
Ta həşr olunca istəyə, bulammaya yarını. Aşiqmi derəm ona ki, canan yolunda ol Canü dil ilə verməyə ta ömrü, varını. Dil əndəlibi, de necə fəryad qılmasın, Hər xar ilə görür gözü sən gül’üzarını. Lütfün rəqibə qılar vü üşşaqa cövrünü, Gör, bu zəmanə xublarının etibarını. Dövri-ruxunda satmağa tiryək ləblərin, Dilbər əlinə almış iki zülfi-marını. Cana verirsə şövqi-ruhunla cahanda can, Pürnur qıla həşrədək onun məzarını. Mehri havayi-eşqini əldən qoymaz əgər, Meydani-eşq içində tikərlərsə darını. 203
Başıma bəlayü, qəmü hicrin belə yazdı. Sən qönçədəhan gül kimi üzümə gülüncə, Can bülbülü bu xari-cəfadan ölə yazdı. Xəddini görüb, qorxaram «ah» etməyə, cana, Zira bu havadan neçə güllər sola, yazdı. Hicrində, həbibim, şu qədər ağlamışam kim, Dil zövrəyi qanlı yaşıma qərq ola yazdı. «Bir busə ver, öldüm» dedi, Mehri, ona yarı – Çeşmiylə xəşm etdi, əgərçi gələ yazdı. 204
Təmkin gözümdə dərdlə giryan tükənmədi. Tənnuri-qəmdə atəşi-hicran ilə ciyər – Büryan olalı, dünyada büryan tükənmədi. Dərdə dariğ keçdi, günüm intizar ilə, Ömrüm tükəndi, və’deyi-canan tükənmədi. Xublar qatında hancaru baxsan rəqibdır, Aləmdə cövri-var ilə şeytan tükənmədi. Bir kərrə mübtəlalarıma rəhm edəm desən, Dünyada, sevdiyim, nola, yalan tükənmədi. Ən’am eyləsə sailə hüsnün zəkatını, Şahlar qatında lütf ilə ehsan tükənmədi. Mehri olalı gülşəni-kuyində əndəlib Qəmgin dilində naleyü əfğan tükənmədi. 205
Tərəhhüm qıl ki, üşşaqın qatı yasdıqdadır başı. Qənimət gör, bu dəm ömrü, sarıl bir nazənin ilə, Cahan əğyardan hali olunca, duymasın naşı. Keçərkən bəndə oldu dil, həbibim asitanında, Könül dərban, gözüm səqqa, müjəmdir imdi fərraşı. Həvayi-lə’li-Şirinin üçün can verdiyim Fərhad, Görəydi, dostum, hər dəm edəydi əhsənü şabaşı. Həvayi-eşqə yoldaş ol dilərsən, bulasan vəhdət, Edinmə kəndinə məhrəm dili-bieşq yoldaşı. Sənin eşqin həvəsində budur təhsili Mehrinin, Ciyər büryan vü dil xəstə, axıdar gözləri yaşı. 206
Bir nəfəs təndə qərar etmədi can, sən gedəli. Çünki sən sərvirəvan getdi, həman oldu rəvan, Əqəbincə gözümün yaşı rəvan, sən gedəli. Mehrini saxlar idim dildə, gözüm yaşı vəli, Eylədi sirrimi gün kimi əyan, sən gedəli. Zikrü təsbehi qoydum şamü səhər əlimdən, Adını yad edirəm şamü səhər, sən gedəli. Yalnız şəhr deyildir mana zindan görünən, Mehrinin gözünə dar oldu cahan, sən gedəli. 207
Yar, nələr vardır içində, görə dərdli ürəyi. Həmdülillah ki, müjən tiri ciyərdən keçicək, Hələ peykanları qaldı, dilə yetər yeləyi. Rayeqan versələr almam bu cahan xublarını, Sana can verib alaram, mənə sənsən gərəyi. Yar ilə xoşdəm idik, ərdi bizə bəd nəzərin, Çatlaya, [in]şallah, rəqibə iki gözün bəbəyi. Hərgah yarımdan ayırar məni, ya rəb, dilərəm, Ömrü az olsunü dünyada tükənsin kəpəyi. Baş qoşub, zülfünə, Mehri, quru sevdalar ilə, Yel kimi yeldi yolunda, yelə verdi əməyi. 208
Kim öpər ləblərini sağəri-zərdən qeyri. Canı yox tərpədə min il ki havasında yelə, Zülfünün bir qılını badi-səhərdən qeyri. Yalnız mənmi xiridarınam, ey Zöhrə cəbin, Gün dəxi müştəridir sana qəmərdən qeyri. Mehrini can qəfəsində verirəm ruha qida, Tutuya varmı qida dəxi şəkərdən qeyri. Cami-lə’lin meyin içirdi rəqibə, nedəlim, Bizə sunmadı fələk xuni-ciyərdən qeyri. Ləbi-cananı görüb, diş bilədim, gəldi dedi, Nəsnə yox, Mehri, ona, umma həcərdən qeyri. 209
Bülbüli-şuridədir ta sübh olunca daməni. Gülşəni-hüsnünsüz, ey dilbər, gərəkməz cənnəti, Gərçi var hər guşəsində neçə min gül xərməni. Canıma qəmzən xədəngin keçdiyin, mən’ eyləmə, Rahat olsun, dostum, oh, xoşca bulmuş məskəni. Qılca canilə üz üstünə sürünüb xəstə dil, Töhfə can əltər tabuna görməyə canım səni. Dünyayü üqbadə bu izzət yetərdi Mehriyə, Girsə bir gəz dəstinə onun həbibi-daməni. 210
Olmadın bir gün bu mən biçarə ilə yar, hey, Eylədin cövrünlə aləmdə məni bizar, hey, Ey cəfacu yar, səndən vaz gəldim, var, hey. Varmıdır bir dəm məni hicrinlə bimar etmədin, Rəhm edib bir gün mana lütfünlə tumar etmədin, Müddəinin sözünə uydun, məni yar etmədin, Ey cəfacu yar, səndən vaz gəldim, var, hey. Gülşəni-hüsnündə bülbül kimi nalan eylədim, Dəymədim bir qönçənə, bunca ki əfğan eylədim, Aqibət xari-cəfada bağrımı qan eylədim, Ey cəfacu yar, səndən vaz gəldim, var, hey. Uydun əğyara, mənimlə bir nəfəs yar olmadın, Yoluna bunca zamandır canı verdim, bilmədin, Daməni-vəslinlə bir gün qanlı yaşım silmədin, Ey cəfacu yar, səndən vaz gəldim, var, hey. Can içində saxladım mehrin əlif kimi sənin, Getmədi, bilməm nədir cürmüm, sənin məndə kinin, Yox idi dinin, bilirdim, imdi getmiş ayinin, Ey cəfacu yar, səndən vaz gəldim, var, hey. Yalvarıb min üzr ilə «canım» dedikcə mən sana, Xəşmlə üzün çevrirdin həman məndən yana, Lütfünü əğyara eylərdin rəvan, cövrün mana, Ey cəfacu yar, səndən vaz gəldim, var, hey. Qoymuş idim eşqinin yoluna mən canü səri, Olmuş idim asitanan bəndəsinin çakəri, Bulasan, var, imdi sən də Mehri kimi müştəri, Ey cəfacu yar, səndən vaz gəldim, var, hey. 211
Verdi yoluna min dil ilə ömri-sərsəri. Tən yandı, dil köyündü, ürək dəldi firqətin, Qəmzən xədəngi xəşmlə çün çəkdi xəncəri. Çeşminmi qıldı qəmzənə tə’lim, dostum, Bir tir ilə xoş dağıdar yüz min əsgəri. Nərgiz sarardı, gördü vü qönçə qızardı həm, Səhni-çəməndə sən üzü gül, eyni əbhəri. Heybətdədir görən Əli, qüvvətdə Həmzədir, Rəzminə düşmənin yürüyüb, sürsə ləşkəri. Doxsan bir ilə yüzü ədəddə ləqəb çıxar, Əqlin yetərsə, kimliyin bil bu sərvəri. Mədhində çox qəzəl deyici xubü binazir, Mə’zur tut, ayıblama bu Mehri kəmtəri. 212
Nə həddi var, bilə aqil ləbin ibarətini. Fəraqın odunu dildən visalın etmədi qət’, Məgər ki lə’li-nəbatın kəsə hərarətini. Qəminlə xaneyi-dil hər cəhətdən oldu xarab, Kərəmlər eyləsən, etsən nola imarətini. «Səvabi-həcci bulam» dersən, eylə gəl, cana, Şikəstə xatirinin könlünün ziyarətini. Visali-dilbəri Mehri cahanda fəth edəmi, Səadəti çalamı bəxtinin bəşarətini. 213
Necə bir pünhan edəm sinəmdə dilbər razını. Veribən əqlü dil, aldım qüsseyi-yarı satın, Qəm məta’ından dolubdur imdi canım həzini. Necə ölməsin bir adəm sufinin tə’nindən, ah, Kəndi sevməzmi görüb, bir xublar şahbazını? Rismani-zülfündə bir gün, dost, qəmzən tiğinə, Düşübən can verəyin, gör aşiqin canbazını. Bir nəfəs Mehri varar kuyində seyran etməyə, Tez qaçar, çün səg rəqibin eşidib avazını. 214
Necə bir öldürəsən cövr ilə hər var məni. Gözlərin qanım içər ləhzədə bir su yerinə, Handa buldu, əcəba, bu iki xunxar məni. Əqlü dil yoluna getdi, dilü can qalmış idi, Firqətin eylədi, ondan dəxi bizar məni. Eşidib dərdlə inilədimi dolab dəxi, Giryeyü zar ilə hər dəm dönüb ağlar məni. Firqətindən necə bir Mehri sənin can çəkişə, Dostum, başın üçün, öldürə qurtara məni. 215
Ya rəb, ol ayəti-can handa dürür, handayəki. Gözlərim ruyi-lütfündən iraq olalı can, Der edib ahü fəğan: handa dürur, handayəki. Afitabı götürüb gülşəni-hüsnü gətirən, Ya rəb, ol muyi-miyan handa dürur, handayəki. Qaşların yayına qurban olayın, qəmzəsinə Etdiyim canı nişan, handa dürur, handayəki. Xari-qəmdə dili-giryanım edər nalələri, Əcəb ol qönçədəhan handa dürur, handayəki. Üzüm üzrə sürünüb, əltə idim xəstədili, Mehriya, namü nişan handa dürur, handayəki? 216
Olmasın mənciləyin heç müsəlman əhli. Küfri-zülfünə əsir oldum o kafir becənin, Məni qurtarmağa yoxmu ki, bir iman əhli? Baği-hüsnün sularam göz yaşilə şamü səhər, Dəxi şaftalı yeməsinmi bu bustan əhli. Müshafi-hüsnünü əzbər oxuram şeyillah, Qapına gəldi, ver ehsanını, Qur’an əhli. Məni ağlar görüb, ey dost, niyə gülməyəsən, Nə bilər ağlayanın halını xəndan əhli? Dövri-hüsnün keçər, ey yar, qalar bir eyi ad, Unudulmaz, anlılar xeyr ilə ehsan əhli. Xubların dərdinə düşdünsə, yapış daməninə, Mehri, bu dərdə bulur dərdinə dərman əhli. 217
Cövr ilə məni şul qədər ağlatdı fələk, kim, Sürxab gözüm yaşı ilə qana boyandı.
Xəttin, xəddin üzünü tutdu, nitəkim, ey can, Zin etdi gülüstanı, ərişdi tazə reyhan.
Mur üşüşdü sanki şəkəri-pəludə üstünə, Xəttin ki tutdu lə’li-nabatın kənarın.
Gördüyümcə xəddü qəddü ləbi-yarı sanaram, Biri güldür, biri qönçə, birisi sərvi-rəvan.
Xəttin üzünü xəddin tutdu, nitəkim, ey can, Zin etdi gülüstanı, ərişdi tazə reyhan.
Yaxasuz səni qovdu sanma gözəllər, Mehri, Necə sənin kimi bunda, illər onmaz bulunar.
Adəti munluların məhbub sevməkdir, xatib, Aqil isən məzhəbin itirmə, ariflərdən ol.
Söz yerinə axıdıbdır dəhanı abü həyat. Dərdi-eşq ilə kimin kim, dili qəmnak olsa, Bu kitaba nəzər etsin, əgər istərsə nicat. Əvvəlü övsətü həm axırını seyr etdim, Vüsətində dilədim ki, onu edəm tədqiqat. Sanki ümmanda girdaba düşürdüm özümü, Bikəran bəhrə nəhayət olunarmı heyhat. Baydaği-halı ilə nətəgi-məhəbbət içrə, Neçəsi «kiş» deyəyin ki, məni qıldı şah mat. Afərin, təb’i-şəkərbar ki hər ləhzədə kim, Axıdar handa isə söz yerinə abü həyat. Sözlərin lütfünə qayət olunarmı, yox, yox, Lütfi-təb’inə nəhayət olunarmı heyhat. Əcəb olmaya ki, kuyində sənin can verdi, Gər məqamı qulunun yeri olarsa cənnət. Gərçi kim, abi-həyat idi ləbin əvvəldə, Vermədin onu o bimarına, ərişdi məmat. Gərçi sər dəftəri-xubandan əvvəllərdə, Keçdi vaxtın, sənəma, imdi yürü, var, suya at. Hicr ilə keçdi məqamı, ona bir kəz demədin, «Gəl veri itlərim ilə eşiyim bəklə, onat». Baği-hüsnündəkı şəftalıların oldu ərik, Demədimmi «Onu vaxtında ikən, saxlama, sat». Bir zaman idi ki, sən canı dər ağuş edənin, Gündüzü eyd olar idi, gecəsi qədrü bərat. İmdi bir haldasan kim, aylanan düşməninə, Der ki: «Mehri kimi hüsnünə ərişsin afət». Xuni-hüsnünlə sənin mütənəm illərlə olub, Quru yerlərdə məqalı çalar idi nəğəmat. Yay kimi səni kənarına gətirdikdə rəqib, Hədəf etmişdi miskinini tiri-nəqəbat. Zəhri, qəhri içirərdi fələk ol miskinə, Ləbin əğyara içirdikdə, şəha, əzbi-Fərat. Üzün ayinə nəzər eylər idi əğyarın, Künci-qəm içrə onu öldürər idi hüsrat. Handağını ləbinin qəndinə əğyarı görüb, Doymayın, axır o biçərayə ərişdi məmat. Gər məzarına güzər eyləyəsən, eşidəsən, «Mehri, Mehri» deyü çağırdığını onda nəbat. Böylə bərk etdi sənin Mehrini könlündə kim, ol Qoyusar eşqin ilə, mehrin ilə dər ərəsat. 219 Yazdı can lövhəsində bismillah, Qüdrəti lailahəilləllah. Göstərər doğru yol bihəmdillah, Hümməti lailahəilləllah. Dü cahanə doludur laşəkk, Şöhrəti lailahəilləllah. Əhli-eşq dillərin müşərrif edər, Söhbəti lailahəilləllah. Ərgirər xəstə dillərə sihhət, Şərbəti lailahəilləllah. Yetirər səni haqqa bir dəmdə, Qürbəti lailahəilləllah. Çevrilər ta olunca yövmi-qiyam, Növbəti lailahəilləllah. Dağıdar ləşkərini iblisin, Nüsrəti lailahəilləllah. Zülmətini dilin münəvvər edər, Təl’əti lailahəilləllah. Yeddi qüdrətlə səngi xara verər, Hömrəti lailahəilləllah. Verdi müftahı qeybi-canü dilə, Qüvvətı lailahəilləllah. Qəlbini qeylü qaşdan eylər pak, Taəti lailahəilləllah. Görkəzər əhli-eşqə əsrarı, Hikməti lailahəilləllah. Hər dəm əndama lərzələr düşürər, Heybəti lailahəilləllah. Doyurar xəlqi qəni rəhmətlə, Ne’məti lailahəilləllah. Can dimağın dolu mükərrər edər, Ləzzəti lailahəilləllah. Əhli-tövhidə taci-dövlətdir, Kisvəti lailahəilləllah. Mehri, mücrimləri duzəxdə qoymaz, Şəfqəti lailahəilləllah. Gecə-gündüz dilində zikr eylə, Adəti lailahəilləllah. Əylədər bigüman behiştdə səni, Midhəti lailahəilləllah. 220
Vey qədimü, sane’ü, fərdü səməd. Bivəzirü, binazirü bimisal, Biməlalü, bizavalü zülcəlal. Raziqü, rəzzaqü, həyyü layəmud, Cümlə əşyaya verən hər dəmdə qüvvət. Qaziyül-hacət sənsən, ey kərim, Sən ki, rəbbül-aləminsən, ey rəhim. Cümlə xəlqin xaliqi, mə’budusan, Cümlə əbdin canla məqsudusan. Sən əhədsən, bir dəxi yoxdur ilah, Birliyinə cümlə əşyadır güvah. Xakdan xəlq eylədin Adəmi əyan, Sən yaratdın insü cini bigüman. Həm əzəlsən, həm əbədsən, həm səməd, Ey sifəti «qul hüvə Allahü əhəd». Birliyinə şəkkimiz yox, ey rəhim, «İki» deyən dil sana olsun rəmim. Cümlə aləm xəlqi açıb gözlərin, Tabuna tutub, durarlar üzlərin. Səndən umarlar qamusu rəhməti, Natəvanlar səndən istər nüsrəti. Rəhmətin dəryasına yoxdur kənar, Ey kərimü, ey rəhmü kirdigar. Dildə ismin xəlqi-aləm zikr edər, Mömin olan birliyinə şükr edər. Hikmətinlə axıdar abi-həcər, Qüdrətin verər quru neydən şəkər. Əmrin ilə bu fələk etməz qərar, Hikmətin ilə gələr leylü nəhar. İbtidana yox dürur heç intəha, Sənsən əvvəl, sənsən axır, ey xuda. On səkiz min aləmin sübhanısan, Yaradılmışın qamu sultanısan. Cümlə məxluqun bilərsən halını, Hər nə vəch ilə keçər, əhvalını. Sən yaratdın bitəkəllüf aləmi, Sən yaratdın bitərəddüd Adəmi. Hər nə dənli kim, cahanda var ünas, Qamu səndən rəhmət eylər iltimas. Qüdrətinə xəlqi-aləm «la» deməz, Dərgahına kim durar, ə’la deməz. Qamuya sənsən verən cünbüşləri, Qamusu səndən umar bəxşişlərı. Aqil küll cəhd edib, ola biməcal, Etməyə keyfiyyətindən qeylü qal. Kimsə bilməz, kim nədir mahiyyətin, Sən alimsən, sən bilirsən hikmətin. Bir şəcərdə bitirərsən külli düyün, Xəlq edərsən xakdan vəchi-hüsn. Hikmətin ilə gələr bu salü mah, Qüdrətin ilə durar bu barigah. Hikmətinlə oldu çərxü asiman, Qüdrətinlə oldu keyvani-pasiban. Dərgahın dərd əhlinin dərmanıdır, Baqi sənsən, cümlə aləm fanidır. [Kəmə qalə Allahü təala: küllü mən aleyhə fənin və yəbka vəchü rəbbikə zülcəlal vəl ikram]. Padişahsan, bişərikü bivəzir, Əmrin ilə seyr edər şəmsü münir. Qamusu bəndən dürur, sən padişah, Kim sənin hökmündədir bu barigah. Qüdrətin sirrinə idrak erəməz, Hikmətin fikr edən əqlin dirəməz. Hər nə kim, bu aləmi-əşyada var, Der ki: səndən qeyri yox pərvərdigar. Bu mühəqqəq sabit oldu, haqdır, Tanrı birdir, ondan artıq yoxdur. Gər şəriki olsa, ta yövmül-qiyam, Olımazdı uşbu aləm heç nizam. [Ləv kanə fihimə əlihatün iləllahü ləfəsədəta] İndi necə padişahdır, gör onu, Cümlə gözlər göz açıb, gözlər onu. Cümlə əbdin şahıdır ol padişah, Cümlənin məqsududur o bir ilah. Cümləsi elmində nadandır onun, Cümləsi əmrində heyrandır onun. Birliyinə küllüsi iqrar edər, Kafir olar, hər kim onu inkar edər. Çün edər hər şeyə bir ayət dəlil, Kim, gümansız birdir ol rəbbi cəlil. [Fə-fi külli şeyin ayətün Tədullü alə ənnəhu vahidun]. Qamu aləm doludır Allah ilə, Sən də pak et qəlbin illəllah ilə. Gər dilərsən bulasan məqsudini, Mehri, yad et hər nəfəs mə’budini. 221 Cümlə əşyan qamu tövhidi illəllah de, Cümlə məxluqun qamu məqsudi illəllah de, Cümlə mövcudun qamu məscudi illəllah de, Nə’reyi-yahu ilə hər dəmdə iləllah de.
Qeydi-haqdan qeyrisindən nəfsini azad edər, Cürm yıxmış qəlbini tövhid ilə abad edər, Nə’reyi-yahu ilə hər dəmdə illəllah de. Hər arada haqqı yad et, yad qılma bir nəfəs, Qeyri söz hacət deyildir, arif isən, sözü kəs, Qamu dillərdə həman «hu, uv» ola təsbeh bəs, Nə’reyi-yahu ilə hər dəmdə illəllah de. Pərtovi-tövhid şəm’ilə dilini ənvər et, Kəndinə hər dəmdə «illa hu» durma mənzər et, Canü dildən imdi bu zikri dilində əzbər et, Nə’reyi-yahu ilə hər dəmdə illəllah de. Qəlbini ə’vaya vermə, nəfsinin vəsvəslə, Qoyma dil ayinəsini kim, qala ol pasla, Bu kəlamı dildə yad et hər nəfəs ixlasla, Nə’reyi-yahu ilə hər dəmdə illəllah de. Mehri gər a’ma deyilsən haqqı tanı, aç gözün, Daim «illa huvlə» qəflətdən oyat kəndüzün, Hər səhər min üzr ilə, dərgaha tutduqca üzün, Nə’reyi-yahu ilə hər dəmdə illəllah de. 222 Ey kərimü, məzharü nuri-xuda, Şahi-iqlim, risaləti-Mustafa. Ey risalət kəşvərinə padişah, Vey şəriət taxtinə sahib-küllah. Ey həbibulla, vey taci-rüsul, Qamudan ön haq səni etdi qəbul. Sən qamu mürsəllərin sultanısan, Sən qamu mö’minlərin cananısan. Ruhi-pakin xəlq edənmişdir həbib, Cürmi bimarına sənsən çün təbib. Aləmi mövcud etmədən ilah, Aləmi-ərvaha qıldı səni şah. Bu, bəşərdir gərçi Adəm, ya rəsul, Sənin ilə oldu mövcudat üsul. Sən əbül-ərvah idin, ey pak din, Olmadan bu aləmi-əşya yəqin. Abi-lütfünün ərişdi qətrəsi, Zahir oldu abi-Xızrın çeşməsi. Badi-xülqün şəmməsindən bu cahan, Oldu hər ətrafı səhra, gülüstan. Mö’cizən bürci-şərəfdə aftab, Də’vətin övci-səmada məhtab. Sidreyi-rövzən dürur hər sübhü şam, Hər həvas ərvahına darüs-səlam. Beyti mə’murundur ayi-bədri düca, Hər zünub əmrazına darüş-şəfa. Ənbiyalar sərvəri sənsən həmin, Ey kərimü rəhmətən lilaləmin. Haq səni qıldı gəzini-ənbiya, Oldu haq dinin qamu dərdə şəfa. 223 Dedilər haqqında çün «Xeyrül-rəsul», Sidq ilə əhli-üqul etdi qəbul. Olmasan, olmazdı hərgiz karı var, Gəlməsən, gəlməzdi bu leylü nəhar. Hədeyi-şər’in əgər olmasa sədd, Küfr ilə qalmışdı aləm ta əbəd. Hər ülul-əlbaba əmrin pişva, Hər ülul-əbsara şər’in rahnüma. Kim sana qıldı cəfa, qıldın vəfa, Kim sana qıldı cəza, qıldın səza. Sana layiq olduğu çün hər ata, Adət olmuşdur, eya, kani-vəfa. Şövkətini görcək ay, afitab, Sayəvan idi sana hər dəm səhab. Yazdı əvvəl ismini lövhə qələm, Olmasan, olardı bu aləm adəm. Olmasan sən, olmaz idi kainat, Xardan gül, həm dəxi neydən nabat. Çün vücuda gəldinü oldun zühur, Dinlə qıldın cahan ruyini nur. Ərməsə səndən inayət hər qula, Dolmuş idi uşbu aləm küfr ilə. Asi olsa, cümlə aləm biadət, Səndən ərsə kəm deyil zərrə mədəd. Ümmətin mücrimlərinin, ya rəsul, Sən şafiqisən, neçün olar mə’lul. Sana verildi nübüvvət ibtida, Zatın ilə yenə oldu intəha. Hər nəbiyə gərçi endi bir kitab, Qamuya Fürqandan ərdi fəthi-bab. Gəldin, etdin dinlə dünyanı nur, Bildi, haqsan insü cin, vəhşü tüyur. Gəldi dinin mehri ənvər eylədi, Dağıdıb küfrü, münəvvər eylədi. Kim ki, etdi səni candan ixtiyar, Olacaq iki cahanda bəxtiyar. Kim ki, səninçün cahanda içdi səm, Ona tiryək olar ol səm, bəs nə qəm. Çəkməyələr səni sevənlər cəfa, Görməyələr sana uyanlar bəla. Ta əbəd oldu, səadət ol kişi, Nəqdi-pakının mədhidir hər dəm işi. Kimə kim, olsan cahanda dəstgir, İki aləmdə bulur izzətlə yer. Cürm ilə bimaram, ey kani-kərəm, Şəfqətindən umaram dərdimə əm. Sidqlə hər kim ki, sana tutdu üz, Şəfqətindən axır olmaz naümiz. Çünki sən xətmi-rüsulsan, pürkərəm, Qovma məni, mən günah ilə gələm. Cürmümü bildim, şəfaət qıl mana, Ya rəsulüllah, sığındım uş sana. Ərz olacaq həzrətinə cümlə hal, Eyləmə məhşər günündə payimal. Uşbu asi Mehriyə ol dəstgir, Taəti yox cürmü üsyani-kəsir. Gərçi kim, etmiş dürur min-min günah, Qıl qapında külli eybini fəna. Onu utandırma, haqdan qıl mədəd, Cürmilə qapına düşdü, etmə rədd. 224
Vey rəsuli-kibriya məhbubi, mətlubi-xuda. Adil binyadını məqam etdi, əmrin nitəkim, Zülmi-mə’dum etdi, şər’in şəms göstərdi ziya. Çün vücudun nurdur, ey surəti-bədri-qəmər, Düşməsə sayən əcəbmidir zəminə cabəca. Gərçi axır zahir oldu zati-pakin aləmə, Qamudan mə’nidə sən gəldin cahanə ibtida. Olmuşdun sən, hərimi-sirri-məhrəm, ey rəsul, Yoxkən insan, mövcud olmadan ərzü səma. İrəli xülqün nəsimi-aləmə hər dəmbədəm, Xürrəm olmuşdur ellər şamü səhər badi-səba. İzzət içrə kimi qıldı sana həmta ol kərim?! Kimi bənzətdi nəbilərdə dü aləmdə sana?! Ruzi-məhşərdə şəfıqi olmağa cürm əhlinə, Eylədi səni şəfaət mə’dəni, kani-əta. Ol qədər əzm eylədin fövqül-ə’laya hər nəfəs, Ərşi-ə’la ilə bir oldu sana təxtüs-səra. Çün qədəm basdın fələk fərqinə, ey məhbub-haqq, «Leylətil-israda» haqq hər hacətin qıldı rəva. Şər’inin şə’mindən olmuşdur münəvvər bu cahan, Şəfqətin xanından ərmişdir qamu ruha qida. Dü cahanda rövşən oldu çeşmi onun ta əbəd, Xaki-payin cövhərin hər kim ki, qıldı tutiya. Əhli-cürmün dərdinə sənsən du aləmdə təbib, Cürm ilə dərməndə qaldım, umaram səndən dəva. Canü dildən səd həzaran alinə, ətba’ına, Eylərəm hər dəm salamü mədhlə zikrü səna. Tabunu çün məsnəd etdi rəhməti-rəhman sənin, Şəfqətini rusiyah Mehri edər səndən rica. 225
Neylədin, nə etdin cahanda, al bəri. Neylədin, netdin, nə təhsil eylədin, Haqqa layiq necə tədbir eylədin? Varmıdır qəlbində haqqın qorxusu, Getdi, fövt oldumu nəfsin iblisi? Elm ilə hər dəmbədəm əməlmisən? Yoxsa nadan əbtərü cahilmisən?! Nəfsi əmmarəyəmi uydun müdam, Gəlmədimi qəlbinə yovmül-qiyam. Özünü hər dəmdə verdin qəflətə, Necə verəsən cavabı həzrətə. Ruzü şəb etdin günah, usanmadın, Ol xudadan bir nəfəs utanmadın. 226
Nəfsi-əmmarəyə uydun, gəlmədi qorxu sana. Elmi-tövhidi dilindən əskik etmə bir nəfəs, Çün bilirsən axır, ey qafil, gərəkdir bu sana. Gəldin uş fani cahanə irtihal etsən gərək, Son nəfəsdə vay, əgər rəhm etməz isə hu sana. Haqdan utanmadın, oldun hər günahə mürtəkib, Ölcəyin sanmadın, ey rusiyahım, tu sana. Keçdi ömrün bu cahan darında, Mehri, cürm ilə, İstəmədin, nitəkim verdim nəsihət şu sana: Olmaq isləsən cənana dəstrəs, Tövbəni dildən düşürmə hər nəfəs. Rəhmətindən, Mehri, qate’ etmə rica, Ərhəm lilaləmindir ol Xuda. [Kəmə qalə izzi və cəllə la taqnatü min rəhmətillah innallahə yəğfiruz zünubə cəmian] Eybini sətr edə səttarül-üyub, Cürmünü əfv edə qəffarüz-zünub. 227
Ey rəhm, qədirü vey vəl-kəmal. Sənsən ol biməsəl, adil padişah, Cümlə məhkumundadır bu barigah. Çərxü, əflakü, zəminü asiman, On səkiz min aləmü uşbu cahan. Qamu məxluqatü bu uçmaq, tamu, Hər nə kim vardır bu aləmdə qamu. Bəhri-lütfün qətrəsidir bigüman, Qamusunun padişahısan əyan. Sənsən ey xəllaqi-rəbbülaləmin, Cümlə bir bilər səni elmül-yəqin. Birsən, əmma yerdə-göydə dolusan, Səndən artıq ulu yox, sən ulusan. Dideyi-qəlbində olan nurü fərr, Səndən özgə dahiyə qılmaz nəzər. Guşinə əfsanə tə’sir eyləməz, Dil dəxi inkari-tə’bir eyləməz. Qamusına sənsən, ey haq, rahnüma, Doğru varmayan olar səndən cüda. Gərçi kim, zahirdəsən, gözdən nihan, Leyk batində əyansan hər zaman. Hər nə qılsa, qüdrətin var ey qadir, Cümlə əşya halına sənsən xabir. Yoxkən diyarü həm çərxü zəmin, Var idin sən, ey xudavəndə, həmin. Çünki sən məqsud edindin, ey vədud, Oldu əmrinlə adəm külli-vücud. Çün bu ali çətri qurdun aşikar, Xoş müzəyyin oldu hər səhnü diyar. Hər doqquz tağı yaratdın, yədi-fərş, Kimini fərş eylədin, kimini ərş. Eylədin hər bir diyarı laləzar, Kuhü səhralarda etdin çeşməsar. Hər tərəfdə abi-ənhar eylədin, Hər həcər üstündə əşcar eylədin. Qamu əlvan eylədin hər ki, gərək, Yerdə insan eylədin, göydə mələk. Kimini hər dəm gətirərsən əyan, Kimini hər dəm keçirərsən rəvan. Rənci-fəqrin dərdinə sənsən əlac, Heç qoymazsan birini bir ləhzə ac. Sən yaratdın insü cin, uçmaq, tamu, Birliyinə cümlə şahiddir qamu. Yaradarsan xakdən sim ilə zər, Bitirərsən bir quru neydən şəkər. Çox əcaiblər düzüb əflakda, Qönçələr izhar edərsən xakda. Göstərərsən ki, səmada afitab, Bərq edərsən ki, zəminə məhtab. Axıdarsan qətrədən dəryaları, Göstərərsən zərrələrdən xavəri. Ərz edərsən gah münəvvər afitab, Gah eylərsən, hicab ona səhab. Hər tərəfdə axıdarsan ablar, Xəlq edərsən abdan cüllablar. Gah zəmistan gətirərsən, gah bahar, Gah xəzan eylərsənü, gah laləzar. Gah gül ilə zin edərsən hər diyar, Gah edərsən qönçəyə həmsayə xar. Gah gülü həmdəm edərsən bülbülə, Gah verərsən cümlə övraqın yelə. Gah edərsən nərgizə zərrin küllah, Gah urarsan laləyə dəxi siyah. Gah verərsən xənda gülşəndə gülə, Etdirərsən gahi əfğan bülbülə. Bildirərsən gah bənövşəyə vücud, Xidmətin payinə ta bula sücud. Qüdrətin zərrindən etdin ərğüvan, Həmdin üçün süsənə verdin zəban. Gah edərsən bu zəmini səbzəpuş, Gah riyahına verərsən buyi-xoş. Gah bəsat etdin zəmin üzrə çəmən, Gah bitirdin sünbülü sərvü səmən. Gah mürğanı edərsən xub lisan, Həmd edərlər birliyinə hər zaman. Cümləsi əmrinlə oldu hər ki var, Cümləsi sənindır, ey pərvərdigar. Cümlənin həllakı sənsən, ya ilah, Mülki-İskəndər qul sənin, ey padişah. Mehri, tərpətdikcə ağzında lisan, Öy haqqın qüdrətlərini hər zaman. Səni yoxdan ol dürur var eyləyən, Bir ovuc topraqdan izhar eyləyən. Sən bu gün baxma fəna gülzarına, Tez keçər mövsümü, qalmaz yarına. 228 Gər öyürsən, bülbülün gülşəndə ahi-zarın öy, Gəl bəri uşbu cahanın bibəha gülzarın öy. Aqil isən sən, bu dünya dostlarından çək əlin, Dünya kimi bivəfadır, barı bir yararın öy. Bu fəna aləmdə xəttü xala qılma e’tibar, Ol bəha mülkündə baqi xubların didarın öy. Çünki xəlq etdi xuda çar ənasirdən səni, Heç vücudun şəhrin öymə, sən onun me’marın öy. Bir ovuc topraqdan etdi, dəstü, payü verdi can, Mədh edərsən qüdrətin hər dəmdə karü varın öy. Öy haqqın görkli həbibin kim, dedi: «Lövlak» ona, Ənbiyalar sərvəridir, Əhmədi-Muxtarın öy. Gər şəfiq olmaq dilərsən axirətdə Mustafa, Əlini, əshabını hər dəmdə çariyarın öy. Kafirın inkarına guş etmə ki, əhli-nardır, Möminin «qalu bəladə» sidqilə iqrarın öy. Çünki doymaz cifeyi-murdara nəfsin kərkəsi, Tut dilin, imdi yetər, bu dünyanın murdarın öy. Ver xəbər, üsyandan özgə sən nə təhsil eylədin, İmdi, ey Mehri, bizə xəlqin yetər asarın öy. 229 Münacat Ey xudayü xalıqü pərvərdigar, Alimü, daneyü bina bərqərar.
Hər nihanı sən qılarsan aşikar. Yoxkən insan yaratdın biədəd, Qüdrətinə yox dürur pəyanü hədd. Eylədin hər birini bir işə tuş, Onun ilə eylədin könlünü xoş. Kimini qıldın rəsuli-kibriya, Kimini qıldın vəliyyi-övliya. Kiminə verdin vəlayət bişümar, Kiminə qıldın hidayət biqərar. Kimini qıldın müəzzəm padişah, Kimini bəndə etdin ona, ya ilah. Kimini alim yaratdın, ey xuda, Kimini zahid yaratdın birıya. Kiminə ərzanı qıldın dövləti, Kiminə qıldın müqəddər möhnəti. Kimsinin eylədin hökmün rəvan, Kimini məhkum qıldın hər zaman. Kiminin virdin münacat eylədin, Kiminin yerin xərabat eylədin. Kimə verdin xub cəmalü xətti-xal, Kimisini eylədin aşüftə hal. Kimsini aşiqi-zar eylədin, Kimi mə’şuqi-cəfakar eylədin. Kimini firqətdə nalan eylədin, Kimini vüslətdə şadan eylədin. Kiminə ac eylədin, hər dəm sərir, Kimi bulmaz künci-möhnətdə həsir. Kimisi təhsil edər, bicəhd gənc, Kimisi gənc istəyərək oldu rənc. Kimisi şakir dürur hər varda, Kimisi mö’min, kimi inkarda. Ya ilahi, insü cin, vəhşü tüyur, Hər nə kim aləmdə qıldın sən zühur, Qamusu bəndən dürur iyi, yavuz, Sığınıb fəzlinə, tutar sana üz. Sən’əti dürur xəta dərbanların, Adəti olar əta sultanların. Hər nə dənli qulların etsə xəta, Varacaq yeri tabundur, ey xuda. Bir ovuc topraq dürur çünkim olar, Buların mövlasilə nə bəhsi var. Bir ovuc topraq ikən bular, ey haq, Göz, qulaq verdin, dəxi həm əl-ayaq. Qullarının gərçi kim nöqsanı çox, Rəhmətinin həddiyü pəyanı yox. Lütf edib, qılma nəzər üsyanına, Qalma bu asilərin nöqsanına. Rəhmətin çoxdur, rəhmsən, ey xuda, Asi qulların edər səndən rica. Qulların asiləridir gərçi kəm, Sən kərimsən, olara eylə kərəm. Qovma, bular kim, edə daim günah, Min bir adın hörməti çün, ya ilah. 230
Lütfün ilə verməsən, ya rəb, həyat. Olmasan hər düşmüşə sən dəstgir, Nardan cürm əhli bulmazdı nicat. Yazmasan dil səfhəsinə sən səfaq, Həll olunmaz idi hərgiz müşkilat. Qamunun fe’li deyil səndən nihan, Şərri əgər heyrətü ehsan seyyiat. Sana sığındıq məlamət eyləmə, Sunula şol dəm ki, əlimizə bərat. Cümlə iman əhli eylə, ya ilah, Rəhmət eylə, Mehri etdikdə vəfat. 231
İndi, ey daneyi, bineyi ilah, Qamusunun halına sənsən güväh. Baqi sənsən, cümləsi mə’dumdır, Cümlənin halı sana mə’lumdır. Bir siyahruyam, işim cürmü günah. Mənciləyin yox dürur bəxtı-siyah, Qullarının gərçi vardır cürmü çox, Mənciləyin cürmü çox aləmdə yox, Etmədim dərgahına layiq amal, Daima etdim fəsadü həm halal. Bir eyi amalı adət etmədim, Fərzinə bir dəm itaət etmədim. Hər nəfəsdə işlədim cürmü xəta, Hər fəsadı kəndimə gördüm rəva. Etmişimdir mən cahanda çox zünub, Sən fəna etdin, ey səttarül-üyub. İşlədim mən mana layiq hər ki var, Üz qaralığı cahanda səd həzar. Mən mana layiqinə verdim riza, Sən sana layiqin işlə, ey xuda. İxtiyarımla deyildir bu qəza, Nəfsi-şumum eyləmişdir iqtıza. İmdi uş biçarəyü dərməndəyəm, Bilməzəm kim, nə qılam, ya neyləyəm. Fikr edəcək etdiyim üsyanları, Axıdaram yaş yerinə qanları. Batinimi bu fikr qurd kimi yer, Qorxaram məni qəbul etməyə yer. Qopacaq yerdən xəlayiq sərbəsər, Məni bilməm hangisindən edisər. Həşr olacaq, ey dariğa, vay mana, Məskənim eylərsə gər təxtüs-səra. Haqqı daim zikr edib, şükr etmədim, Uşbu ömrüm axırın fikr etmədim. Şadiyi-dünya mana verdi qürur, Axirətdən axır etdi məni dur. Pəndi-və’z etmədi mana əsər, Gəlmədi qəlbimə bir zərrə həzər. İmdi, ey xəllaqi-aləm, lütfü çox, Xəlq içində mənciləyin asi yox. Bu neçə cürm ilə sana döndüm, mədəd, Asiyəm mən, sən rəhimsən, etmə rədd. Gərçi eylər asilər min-min günah, Yenə sənsən bunlara puşti-pənah. Qamunun sübhanı sən, sultanı sən, Kimə yelərsən, olarsan xanı sən. Qərqə verdi məni dəryayi-məas, Lütfün ilə dəstgir ol, ver xilas. Rusiyahü pür günahü biməcal, Dərgahına axır olar ittisal. Qoyma məni mənliyimdə, ya qəni, Qıl inayət, daima göstər səni. Bu dilimdən zəmm ilə təlbisi-kəs, Tövbəyü tövfiqə ərgür hər nəfəs. Olmasın dil lövhi-cürm ilə nihas, Gəlməsin ayineyi-qəlbimə pas. Daima xeyir işi mana eylə hu, Deyəyim hər dəmbədəm illa hu. Zikrini hər dəm dedir Qur’an ilə, Son nəfəsdə yoldaş et iman ilə. Dilimi qəte’ etmə istiğfardan, Könlümü döndər qamu murdardan. Gər suali-qəbrə çəksəm iztirab, Dilimi şaşırma, asan et cəvab. Məni xəsmimə məlamət eyləmə, Eybimi sətr et, nədamət eyləmə. Açılacaq hər tərəf yazıqlı baş, Etmə sirrim həşr olunca xəlqə faş. Həzrətinə varacaq xəsmim-dilim, Qamusun xoşnud eylə, ya kərim. Dəftərimi sun əlimə sirr ilə, Sən bilərsən, halı yenə sən bilə. Kimsəyə faş eyləmə əsrarımı, Yoxsa sən ilə yıxarlar darımı. Bu xəcalət mana yetər hər zaman, Kim, qamu gizlinlərim sana əyan. Varacaq mizana bu mən rusiyah, Ağır etmə kəffəmi sən, ya ilah. Keçəyim həm siratı bixəbər, Düşürüb etmə məni zirü zəbər. Nari-duzəxdən məni sən qıl əmin, Sən rəhimsən, sana sığındım həmin. Mehrini əfv eylə, ey rəbbil-ən’am, Etmə fahiş cürmümü yövmül-qiyam. Mücrümü əskiklərim, mən mübtəzəl, Sana layiq yox əlimdə bir əməl. Dərgahında qaradır uşbu üzüm, Qamu əmrinə mütiyəm, yox sözüm. Gərək et məqbulu, gərək eylə rədd, Nə sözü var deyə mövlasına əbd. 232
Yanacaq nari-cəhimə ta əbəd canım, mədəd.
Yox dürur bir zərrə xeyrim, çox üsyanım, mədəd. Dərgahına gəldim, uş bimari-cürməm, ya həkim, Rəhmətindən qıl dəva dərdimə dərmanım, mədəd. Rəhmətin möhacıyam, gəldim tabuna, ya qəni, Rəhmətindən Mehrini rədd etmə, rəhmanım, mədəd. Qurtar, ey kani-kərəm, dəsti-zəbanidən yaxam, Yövmi-məhşərdə qoyma əldə giribanım, mədəd. 233
Gecə-gündüz dikmişəm qapına göz. Acizü, biçarəyü məhzunü xor, Düşdüm uş tabuna, etmə məni dur. Dönmədi qapında məhrum bir əhəd, Məni dəxi eyləmə, ya rəb, rədd. Paki-zatin haqqı üçün, ya ilah, Ədlü dadın haqqı üçün, ya ilah. Ənbiyanın niyazı haqqı, ya ilah, Övliyanın razı haqqı, ya ilah. 234
Onu mövcud eylədin əvvəl qədəm. Ol mübarək cisminə verdin çü ruh, Həmd ilə açdı gözün, oldu fütuh. Bağlayıb səf-səf mələklər gəldilər, Əmrin ilə ona səcdə qıldılar. Həzrəti Nuha Haqqı çün onun ki ona verdin nicat, Həm ona göstərmədin min il məmat. Sən inayət qıldın, ərdikdə tufan, Qərqə verdin cümlə ədasın rəvan. Həzrəti İdrisə Haqqı çün onun ki tərk etdikdə can, Onu gördü qamudan əvvəl cənan. Hurü qulmana oldu hüllə kar, Oldu əhli-cənnət içrə etibar. Həzrəti İbrahimə Haqqı çün onun ki atdılar rəvan, Oldu atəş ona ol dəm gülüstan. Nari-Nəmrud etmədi ona zərər, Oldu ol məlun görüb zirü zəbər. Həzrəti İsmayıla Haqqı çün onun ki əmrini rəvan Tutub, etdi yoluna qurban can. Faili-muxtarsan çün kim, ey haq, Kəsmədi onun boğazını bıçaq. Həzrəti Yaquba Haqqı çün onun ki neçə-neçə il, Axdırdı gözlərindən qanlı sel. Künci-möhnətdə qəmdi həmdəmi, Min bəla ilə keçirdi bir dəmi. Həzrəti Yusifə Haqqı çün onun ki mərğub eylədin, Qamudan hüsn içrə məhbub eylədin. Gahi bəndə, gahi azad eylədin, Gahi hakimi Misrü Bağdad eylədin. Həzrəti Əyyuba Haqqı çün onun ki ona hər sübhü şam, Olmuş idi dərd ilə uyğu həram. Şükr edərdi hər nəfəs, hər halına, Baxmaz idi dünyanın əhvalına. Həzrəti Davuda Haqqı çün onun haçan ki əlhan edər, İnsü cinin qamusun heyran edər. Eşidənlər ol bülənd avazını, İtirər ağlını, bulmaz özünü. Həzrəti Süleymana Haqqı çün onun ki ona eynül-yəqin, Ram olmuşdu cəm’i insü cin. Əmrinə fərman idi hər sübhü şam, Bəndəsi idi qamusu xasü am. Həzrəti Musa Haqqı çün onun ki ona qıldın əta, Eylədin onun əsasın əjdərha. Turu qıldın daima ona məqam, Eylədin onun ilə min bir kəlam. Həzrəti İsa Haqqı çün onun ki ona verdin riza, Eylədin ona səma üstündə ca. Həm nəbidir, həm mücərrədi-pakdır, Məskəni imdi onun əflakdır. Mühəmməd Mustafa Haqqı çün onun ki odur taci-rüsul, Kim Kəlamülla ona oldu nüzul. Həm həbib edindin onu, həm nəbi, Oldu qatında qamudan əfzəli. İmdi onun nurdan Buraqı haqqı çün, Dərgahına iştiyaqı haqqı çün. İmdi ona göndərdiyin Qur’an haqqı, İmdi ona bildirdiyin iman haqqı. İmdi onun me’racı haqqı, ey xuda, İmdi onun əzvacı haqqı, ey xuda. İmdi onun övladı haqqı, ey xuda, İmdi onun ətba’ı haqqı, ey xuda. Həzrəti Siddiqə Haqqı çün onun ki ol sadiq dürur, Hər işi dərgahına layiq dürur. Zöhdü təqvasıdır onun birıya, Oldur əvvəl çariyari-Mustafa. Həzrəti Ömərə Haqqı çün onun ki adıl idi işi, Din yolunda ol qoymuş idi başı. Hangi yerdə kim, onu görsə həmin, Durmaz idi onda iblisi-lə’in. Həzrəti Osmana Haqqı çün onun ki ona ibtida, Adət olmuş idi helm ilə həya. Sinəsi Qur’an ilə pürnur idi, Mə’rıfətlə daima mə’mur idi. Həzrəti Şiri-Yəzdana Haqqı çün onun ki ona ol pak din, «Ləhmükə ləhmi» dedi eynül-yəqin. Mənbeyi-kanü səxadır ol vəli, Ol dürur cümlə vəlilər əvvəli. Həzrəti Həsənə Haqqı çün onun ki xasmü biaman, İçirib zəhri həlak etdi rəvan.
Cənnətül-məvada oldu məskəni. Həzrəti Hüseynə Haqqı çün onun ki çəkdi çox cəfa, Oldu axır ol şəhidi-Kərbəla.
Kərbəlada tökülən qanlar haqqı. Qazilər haqqı, şəhidlər canı çün, Həsənin zəhri, Hüseynin qanı çün. Yoluna can tərk edənlər haqqı çün, Doğru yoluna gedənlər haqqı çün. Həm həqiqət əhlinin təqvası çün, Həm təriqət əhlinin üqbası çün. Həm münəvvər K’əbeyi-ə’zəm haqqı, Həm müsəffa Mərveyi-zəmzəm haqqı. Həm mübarək Beyti-mə’murin haqqı, Həm mübərra rövzeyü nurun haqqı. Həm hərəm içrə olan dəmlər haqqı, Rövzayə üz sürən adəmlər haqqı. Qübbeyi-səhrada olan daş üçün, Məscidi-Əqsaya qonan baş üçün. Ol nəbiyulla, xəlili-rəhman üçün, Süfreyi-xanında yeyilən nan çün. Həzrətini bir bilən qullar haqqı, Ruzü şəb həmdin qılan dillər haqqı. Mehri-asiyəm qamu fe’lim günah, Cümlə fe’lim sana mə’lum, ya ilah. Sən bilənsən qamu halım, mən kiməm, Əhli-cürmün qamusundan mən kəməm. Sənsən ol sultan, qamu biz qullarız, Sən qənisən, biz qamu yoxsullarız. Biz xəta qıldıq qamu, lütf işlə sən, Asilərin cürmünü bağışla sən. 235
Eyləmişiz çox fəsadü çox xəta. Rusiyahız, pür günahız, külli eyb, Yenə səndən umarız əfvü əta. Zülmətində qoyma üsyanın bizi, Ey qamuya dəstgirü rahnüma. Müflisü xorü həqirü mübtəzəl, Tabuna gəldik, sığındıq biz gəda. Cümlə üsyan əhlinə sən qıl mədəd, Ol həbibin hörməti çün, ey xuda. Boynumuzu bağlamışdır nəfsi-şum, Eyləmişdir bizi dərdə mübtəla. Cümlə islam əhli ilə Mehriyə, Sən rəhimsən, duzəxi görmə rəva. 236
Qəflətə vermək ikəndə özünüz. Mövt yaxındır sizə, sanmayın iraq, Qəbrinizə varmadan görün yaraq. Aqibət çün kim, ərər hər nəfsə mövt, Qıl yarağı olmadan nagah fövt. Yol ərinə çünki vacibdir yaraq, Dedilər: «Bir gün gərək, min il yaraq». Mə’siyyətdən durunuz, olun bəri, Çün bilirsiz var cahanın axırı. Gəldik uş fani cahanə, neylədik, İssimız verdik ziyanə, neylədik. Biz bizə iş eylədik üz qarasın, İstəmədik heç günahın çarəsin. Öləcəyik, ölümümüz anmadıq, Nə olacaqdır iş, sonunu sanmadıq. Tutmadıq bir gün xudanın əmrini, Anmadıq bir dəm həbibi-şər’ini. Nahaq işlər işlədik, pəyanı yox, Çox xətalar söylədik, övranı yox. Bu fəna aləm dürur, gələr, keçər, Bir müsafirxanədir qonan, köçər. Sən gərəksə, bu cahanda min yaşa, İki qapılı bir evdir, ey pəşə. Gələn axır qafil ikən, bixəbər, Birinə girərü birindən çıxar. Neçələr «Mənim der ikən bu cahan», Səltənət fikrində ikən verdi can. Neçələr «tutdum» der ikən aləmi, Dəymədi şadılığına bir qəmi. Olunar hər dərd üçün gərçi tələb, Leyk yox ömri-bəqaya bir səbəb. Bulsa gər sultan olan mövtə mədəd, Baqi qalaydı Süleyman ta əbəd. Hikmət ilə bulsa, Loğman gər zəfər, Heyrət ilə canı qılmazdı səfər. Baqi qalsa ömr ilə aləmdə ruh, Baqi qalardı cahan mülkündə Nuh. Çün tükətdi hər birisi danəsin, Gəlmədi bular cahanə, sanasın. Bu cahanə çün gələn labüd gedər, Gər əmirü gər gədayı xak edər. Kişi olsa gər yeddi iqlimə şah, Olacaqdır aqibət xaki-siyah. Ol deyənlər kim: «Mənəm ibnü filan», Qalmadı aləmdə bunlardan nişan. Sürsə aləmdə kişi min il səfa, Dağıdar axır onun xakin hava. Kimə vermədi cahanda təxtü bəxt, Ki etmədi axır ona bir təxtə təxt. Kimi etmədi cahanda tacüdar, Ki etmədi axır ona dünyanı dar. Kimi qıldı Sam suarü pəhlivan, Sonra miskinliklə vermədi can?! Kimi qıldı bu cahanda padişah, Ki etmədi təxtin onun axır təbah?! Dövlət ilə kimsə tutmaz aləmi, Dəfi-mövtə çarə bulmaz adəmi. Tutammaz kimsə cahanı mehr ilə, Neçə ənqalar uçurdu qəhr ilə. Səltənət təxtində ikən nagəhan, Düşürər başları ayağa cahan. Çünki heç imiş bu dünya bibəha, Kamil isən umma sən ondan vəfa. 237
Ol səni tərk etmədən, tərk et sən onu, heç imiş.
İmdi aldanma, yalançı şadimanı heç imiş. Haq rizasında onu sərf etməz isən hasili, Xari-möhnətdə bu ömrün cavidanı heç imiş. Gəl bu məkkarın məta’ına xiridar olma kim, Bu məta’ın axır issisi-ziyanı heç imiş. Çün yaxındır çeşminin ağü qarasından əcəl, İmdi qoy bu rəxtü bəxti, kamiranı heç imiş. Eyşini niş eylər imiş, nuşunu qan, aqibət, Pəs bunun bir-iki günlük zindəganı heç imiş. Böylə təşhis eylədim, Mehri, cahanın ləzzətin, Elm ilə sövmü salavat imiş, qalanı heç imiş. 238
Aqil isən, gülə baxma üzünə. Rəxtimizi verəsər bizim dəxi, Dəftərimiz dürəsər bizim dəxi. Dəm ola bizim də qeydimiziyə, Gəlməmiş kimi olarız dünyayə. Basılıb ayaqlara, yer olarız, Unudulmuşlar ilə bir olarız. Bu cahanda kimsə baqi qalmadı, Ol gedənlər sonra bunda gəlmədi. Qamu mülkün maliki Allahdır, Zəxi dil ki, zikri illəllahdır. [Şeiri in mahal] Ey dilim, gəl haqqı zikr et hər nəfəs lal olmadan, Ərmədən mövtü əcəl, həm qəbrə idxal olmadan. Qamətin puşti-xəm et hər dəmdə ahü zar ilə, Ney kimi inlət durunun daima lal olmadan. Qəbrinə gəlməzdən öndən xəşmlə Münkir, Nəkir, Sən cəvaba hazır ol, kəndinə ol hal olmadan. Ləşkəri-üsyanını qətl eylə gəl tövfıqlə, Nəfsin iblisi sənin aləmdə dəccal olmadan. Qurtara var, Mehri, sən dəsti-zəbanidən yaxan, Nari-duzəx boynuna məhşərdə xalxal olmadan. 239 İndi, ey dostlar, gəlin eyyavuz, Əl duaya götürəlim cümləmiz. Cümlə xəlqin xaliqi ol binazir, Qamu düşmüşlərə olan dəstgir. Qamunun könlündə əsrarın bilən, Qamunun hər işdə məqsudin verən. Qullarına hər nəfəs ehsan edən, Zahirü batin işin pünhan edən. Olduğunca uşbu cana tən qəfəs, Verib aldıqca cahanda can nəfəs. Olmamaq üçün rizasından cüda, Qalmamaq üçün zünuba mübtəla. Ol həbibi-haqqı kim etdi onu Qulları üçün şəfaət mə’dəni. Alinin, ətba’ının ərvahı çün, Həm səhabi-çariyarı ruhi çün. Ənbiyalar, övliyalar haqqı çün, Haq yolunda biriyalar haqqı çün. Ol səadət mənbəyi puştü fəna, Təxti-Rum içində oldur padişah. Həft kişvər, yəni sultan Bəyazid, Qılmaq üçün həşrədək ömrün məzid. Doğmağı çün daim ol ənvər cəmal, Qılmağı çün zülməti qəm irtihal. Olmağı çün daima fe’li-səvab, Görməmək üçün dü aləmdə əzab. Olmağı çün aləmə daim aləm, Görməmək üçün cahan üzündə qəm. Olmağı çün daima şahi-cahan, Vermək üçün ona ömri-cavidan. Vermək üçün hər muradını xuda, Qılmaq üçün cümlə məqsudin rəva. Olmaq üçün ta əbəd ömri-kəsir, Olmaq üçün hər fəqirə dəstgir. Ona ilham qılmaq üçün zülcəlal, Ona mə’lum olmaq üçün cümlə hal. Qılmaq üçün Mehriyə kimiya nəzər, Etmək üçün bu qara toprağı zər. Sayəsində xoş keçər xəlqi-cahan, Haşa kim, məhrum olam mən natəvan. Həm o tuba şahü dövlət sayəsi, Ki ol dürur dil gəncinin sərmayəsi. Yəni kim, sultan Əhməd xanımın, Səltənət təxtində ol sultanımın. Olduğunca uşbu aləm bərqərar, Qılmaq üçün ömrün onun səd həzar. Biz fəqirə ol vəline’mət durar, Sayəsində canımız rahət durar. Dövləti-dövründə görmədik əzab, Qılmaq üçün ömrün onun bihesab. Ol qamunu xəlq edən pərvərdigar, Yeri-göyü yaradan bir kirdigar. Ki ol dürur həm natəvana dəstgir, Bəndəsidir gər sağirü gər kəbir. Ol həbib həzrətinin haqqı çün, Ümməti tutduğu dinin haqqı çün. Mürşidü kämillərin əsrarı çün, Ümmətinin cümləsinin barı çün. Qılmaq üçün rəhmət ölənlərinə, Vermək üçün ömür qalanlarına. Yoldaş etməklik üçün Qur’an ilə, Sonra göndərmək üçün iman ilə. Bəkləmək üçün şərri şeytandan, Saxlamaq üçün quru böhtandan. Çıxacaq yazıqlı təndən canımız, Həmra etməklik üçün imanımız. Qüdrətilə qeyri zəndə olacaq, Mürdə tənlər cümləsi can bulacaq. Ol həbib ilə qoparmaqlıq üçün, Ümmətilə bilə olmaqlıq üçün. Qılmamaq üçün həbibindən iraq, Etmək üçün üzümüz yanında ağ. Biz qamu əskiklərdən məqsudimiz, Razı olmaqlıq üçün mə’budimiz. Yolumuzda xərc edənlər çün əmək, Olar ilə ki yedik nanü nəmək. Görməmək üçün olar bir dəm ələm, Çəkməmək üçün iki aləmdə qəm. Qamu keçmişlərimizin, ey qəni, Cənnət içrə olmaq üçün məskəni. Adımız eyliklə yad olmaq üçün, Həm bəlayi-ruhi şad olmaq üçün. Din dirəyi cümlə alimlər ki var, Vermək üçün ömri-baqi səd həzar. Keçmişinə etmək üçün rəhməti, Qılmaq üçün ruzi hər dəm cənnəti. Dəxi olar kim, bizə öyrətdi hərb, Haqqımızda eylədi tə’limi sərf. Elm ilə qoparmaq üçün oları, Çəkməmək üçün əzabı canları. Həm rizayi-haqq üçün ki oldur xuda, Həm qəbul olmaqlığı çün bu dua. Bu zəifə Mehriyi-dilxəstəyə, Acizü biçarəyü dəmbəstəyə. Ərmək üçün ol xudadan fəthi-bab, Olmağıçün bu duası müstəcab. Bu dua üçün götürsə hər ki əl, Ruzi qılsın haq ona elmü əməl. Nari-duzəxdən olar bulsun nicat, Kim duadan sonra verə salavat. 240
Giryan gözləri, bil, xəndan edən duadır. Ey neçə padişahlar bəndə oldu bəd duadan, Ey neçə bəndələri sultan edən duadır. Hər dəm sənin üyubun rüsvalıq dəmində Fəzli ilə xudanın, pünhan edən duadır. Fövt olcaq cahandan qaranğunun içində Ta həşrədək məkanın nurdan edən duadır. Xor baxma hər fəqirə, cəhd eylə, al duasın, Zira ki müşkil işi asan edən duadır. Ey Mehri, üzün urub, al miskinin duasın, Dərdinə dü cahanda dərman edən duadır. Eyliyinlə yad olasan cəhd eylə hər duada Kim, sana hər muradı ehsan edən duadır. 241
Həmdülilla övn edib rəbbül-ən’am, Bu təzərrö’naməni qıldım tamam. Həmdülilla var ikən əqlim, bilim, Bu ilahiyyatı nəzm etdi dilim. Həmdülilla kim, əcəl verdi aman, Bu təzərrö’naməni qıldım bəyan. Ta oxuyanlara nəf olmağı çün, Dinləyənlər cürmü rəf’ olmağı çün. Söylədim gəldikcə əldən hər ki var, Qılmadım tətvil, qıldım ixtisar. Rəhmət ol sahibkəmalın canına, Ki oxub tə’n etməyə nöqsanına. Sətr edə əskikliyin hər nə ki var, Etməyə cühhala eybin aşikar. Eşidib tə’n etməyə hər bixəbər, Mehrinin qəlbinə gəlməyə kədər. Çünki naqis əql olar derlər, nisa, Hər sözün məğrur tutmaqdır rəva. Leyk Mehri dağının zənni budur, Bu sözüdür ol ki kamil üsuldur. Bir müənnəs yeydir kim əhl ola, Min müzəkkərdən ki, ol naəhl ola. Bir müənnəs yey ki zehni pak ola, Min müzəkkərdən ki, biidrak ola. İmdi, ey əhli-səadət müslimin, Bu dürur sizdən təmənnamız həmin. Oxuduqca bu kitabı siz əziz, «Mehrinin canına rəhmət» deyəsiz. Hər kim oxursa, eylərəm ondan rica, Kim dariğ etməyə Mehridən dua. Xeyir ilə yad edəsiz, sizdən dilər, Zira qulu qul duası yarlığar. Haxeyir ilə hər kim ki, yat eylər onu, Dü cahanda çəkməsin möhnət canı. Oxuyanı, ya rəb, et yanında xas, Dinləyəni qıl günahından xilas. Nəzm edən biçərayə qıl rəhməti, Vəqti-axırda ver ona nüsrəti. Qıl onun şeytandan imanın əmin, Cümlə islam əhli ilə, ya müin. 242
Yüklə 0,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|