Məmmədov N. R.,Aslanov Z. Y.,Seydəliyev İ. M.,Hacızalov M. N.,Dadaşova K. S
Yüklə 7,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- SO 9000 seriyalı standartların konsepsiyası, strukturu v ə t ətbiq sah əsi.
- SO 9000:2000 seriyalı standartlar.
- Müasir keyfiyy ət menecmentinin
- 9000:2000 seriyalı İSO standartları.
|
Elektrotexniki məmulatların Beynəlxalq sertifikatlaşdırma sistemi BEK (BEKSE). İ ET sertifikatlaşdırma Sisteminin yaradılmasının məqsədi elektrotexnika məhsullarına və onların uyğunluğunun qiymətləndirilməsinə vahid tələblərin müəyyən edilməsi vasitəsilə elektron texnikası məmulatlarının beynəlxalq ticarətinə köməklik göstərməkdir. Nəzərdə tutulur ki, bu
527
məmulatlar təkrar sınaqları aparılmadan sistem iştirakçıları olan bütün ölkələrdə eyni cür qəbul edilsinlər. Sistemə ümumi rəhbərlik MEK Şurasına tabe olan sertifikatlaşdırma üzrə Rəhbər komitəyə həvalə olunmuşdur; onun tərkibinə iştirakçı ölkələrin nümayəndə heyətləri daxildir. Sistemdə istənilən BEK üzvü olan ölkə bir sıra şə rtlərin yerinə yetirilməsi ilə iştirak edə bilər: standartlaşdırma və sertifikatlaşdırma üzrə milli orqanın olması; Sistemin bütün qaydalarının yerinə yetirilməsi ilə razılıq və müvafiq milli sənədlərin dərci; əgər onlar sistemin tələblərinə uyğundursa, digər iştirakçı ölkələrdə buraxılan elektron texnika məmulatlarının sınaqlarının sertifikat və protokollarının tanınması; sistemin üzvünün maliyyə öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi. Ölkənin BEK Sistemində iştirakının iki növü nəzərdə tutulur: sertifikatlaşdırma üzrə Rəhbər komitədə səsvermə hüququ ilə iştirak etmək və nəzarət üzrə koordinasiya komitəsində məsləhətçi qismində üzvlük. Rəhbər komitədə səs hüquqi ilə iştirak və nəzarət üzrə Koordinasiya komitəsində tam hüquqlu üzvlük. BEK Sisteminin rəsmi dilləri ingilis, fransız və rus dilləridir.
528
BEK Sistemi üzrə
sertifikatlaşdırmanın keçirilməsinə dair bəyanat verən ölkələr Sistemin qaydalarına görə milli nəzarət xidmətlərinə malik olmalıdır. Bu xidmətlər elektron texnikası məmulatlarının BEK sisteminin sertifikatlaşdırma qaydalarına uyğunluğuna və uyğunluq nişanının tətbiqinin düzgünlüyünə cavab verir. Bundan başqa, iştirakçı ölkədə sınaq laboratoriyalarının istifadə etdikləri ölçmə sistemlərinin yoxlanması üzrə milli xidmətlər və milli nəzarət orqanı fəaliyyət göstərməlidir. Sistemin qaydalarına görə təcrübəlilik kriteri kimi Sistemin müəyyən edilmiş tələbləri üzrə elektron texnikası məmulatları istehsalı üzrə ən azı bir müəssisənin attestasiyası və iki növdən az olmayaraq məhsulun sertifikatlaşdırılması hesab olunur. Təftiş qrupu sınaq laboratoriyalarına, ölçmə vasitələrinin yoxlanması laboratoriyalarına gedir, BEK Sistemi üzrə sertifikatlaşdırılacaq İET istehsalı texnoloji xətlərindən biri ilə tanış olur. Qrupun səfərindən bir qədər ə vvəl məmulatın hazırlanma normalarından ibarət standart (və ya texniki şərt) təftiş qrupuna təqdim edilir. Səfərin nəticələrinə görə təftiş qrupu nəzarət üzrə Koordinasiya komitəsi sədrinə hesabatda namizədin qəbul
529
edilməsi haqqında qərarını şərh edir. Belə prosedurdan sonra namizədin təsdiq edilməsi haqqında tövsiyə verilir. Ölkə-namizəd təftiş qrupunun nəticələri ilə razılaşmamaq hüququna malikdir və Koordinasiya komitəsinə öz etirazlarını yazılı şəkildə təqdim edir. Bundan sonra sistemin qaydaları ilə nəzərdə tutulmuş prosedurlar yerinə yetirilir. BEK sistemi üzrə elektron texnikası (ET) məmulatlarının sertifikatlaşdırılmasının vacib mərhələləri bunlardır: istehsalçı-müəssisənin attestasiyası; sınaq
laboratoriyalarının akkreditləşdirilməsi; tətbiq olunan normativ sənədlərin uyğunluğunun yoxlanması və tipin qəbulu. Müəssisənin yoxlanması (attestasiyası) üçün milli nəzarət xidməti nümayəndəsi tərəfindən müəssisədə elektron texnikası məmulatlarının keyfiyyətinə nəzarət və sınaqlara, keyfiyyətin təmini sisteminə, işləyən sınaq və ölçmə avadanlıqları və onların yoxlanmasına dair sənədlər təqdim olunmalıdır. Sınaq
laboratoriyasının akkreditləşdirilməsinin mütləq yerinə yetirilməli şərtləri bunlardır: təcrübəli və səriştəli personalın olması; lazımı avadanlıqlarla təchizat; sınaqların mükəmməl və dürüst metodları və vasitələri.
530
SInaq laboratoriyasının fəaliyyəti İET istehsalçısı və istehlakçısından qətiyyən asılı olmamalıdır. BEK Sistemi üzrə sertifikatlaşdırma zamanı normativ sənədlərə müəyyən tələblər irəli sürülür: Sistem BEK standartlarına əsaslanır. Bu standartlar iştirakçı ölkələrdə birbaşa və ya dolayı metodla qəbul edilməlidir; beynəlxalq standartın məzmunu hökmən saxlanmalıdır. Bununla yanaşı, qəbul edilən sənədi milli qaydalar üzrə tərtib etmək mümkündür. 14.6. Keyfiyyət menecmenti sisteminin sertifikatlaşdırılması Ümumi müddəalar. 9000 seriyalı İSO standartları ə sasında yaradılan keyfiyyət menecmenti sistemləri bütün dünyada çox geniş yayılmışdır və demək olar ki, 9000 seriyalı İ SO
standartına uyğun
olan menecment sistemlərinin modelləri müəssisələrin idarə edilməsinin ən geniş yayılmış modellərinə çevrilmişdir. Belə sürətli inkişaf cəmi 20 il ərzində baş vermişdir (terminologiya üzrə standartın ilk nəşri 1986-cı ildə olmuşdur). Bunu onunla izah etmək olar ki, məşhur müəssisələr artıq çoxdan öz tədarükçülərinə onların 531
keyfiyyət menecmenti sistemlərinə ciddi tələblər irəli sürürlər. Menecment sistemlərinə belə vahid tələblərin yaranmasına qədər tədarükçülər əhəmiyyətli itkilərə yol verirdilər. O vaxtlar mövcud olan milli standartlar tədarükçülərə, ancaq ölkə daxilində alıcının tələblərinə uyğunluğa imkan verirdi. Lakin o vaxt milli standartlar iqtisadiyyatın beynəlxalq inteqrasiya prosesinin tələblərinə cavab vermirdi və ticarətdə qaçılmaz maneələrə səbəb olurdu. Beləliklə, tədarükçülərin keyfiyyət menecmenti sistemlərinə vahid tələblərin müəyyən edilməsi ilə onların bütün dünyada tanınması zərurəti yaranmışdı. Belə tələblər həm istehsalçıların, həm də istehlakçıların risklərini azalda bilərdi. Keyfiyyət menecmenti sistemlərində 9000 seriyalı İ SO beynəlxalq standartlarının yaranmasından sonra və onların tətbiqini sadələşdirmək məqsədilə onlar bir çox regional (məsələn, Avropa) və standartlaşdırma üzrə milli orqanlar tərəfindən regional və milli standartlar qismində qəbul edildilər. 9000 seriyalı İSO standartlarının qüvvəyə minməsilə müəssisələrin idarəetmə sistemləri ilk dəfə olaraq normalar 532
qismində qəbul edildi. İlk dövrlərdə onu soyuq qarşıladılar, çünki nəzərdə tutulurdu ki, müəssisənin spesifikiliyi nəzərə alınmalı idi, ona görə də istənilən müəssisə üçün normativ sənəd ola bilməzdi. Standartlaşdırma üzrə orqanlar bu problemi öyrənərək və müvafiq düzəlişlər edərək ancaq müəssisələrin idarəetmə sistemlərinə və
keyfiyyət menecmenti sistemlərinə onları necə işləməyi təyin etməklə deyil, tələblərin standartlaşdırılması ilə məhdudlaşdılar. Buna görə hər bir müəssisə öz fərdi xüsusiyyətləri və tələbatını nəzərə almaqla özünün keyfiyyət menecmenti sisteminin işlənməsini həyata keçirə bilər. 9000 seriyalı İSO standartı bu işin keyfiyyət menecmenti sistemi çərçivəsində ancaq nə cür tənzimlənməsini müəyyən edir, onun necə baş verəcəyini göstərmir. İ
strukturu və tətbiq sahəsi. 9000 seriyalı İSO beynəlxalq standartları bütün mümkün olan tətbiq sahələrini əhatə edən keyfiyyət menecmenti sistemləri üzrə kompleks beynəlxalq ə sasverici sənədlərdir. 9000 seriyalı İSO standartlarının əsas konsepsiyası təşkilatların keyfiyyət menecmenti sistemlərinə tələblər dəstinin təyini və keyfiyyət sistemlərinin yaradılması üzrə tövsiyələrin verilməsindən ibarətdir. İSO modellərinin 533
başlıca xüsusiyyətlərindən biri
onların tələblərinin universallığıdır. Beləliklə, fəaliyyət sahəsindən, bazarda yeri və mövqeyindən, personalın sayından və s. asılı olmayaraq, İ SO sistemlərini istənilən təşkilat, firma və müəssisələr üçün istifadə etmək olar. Qüvvəyə minməsi 2000-ci ildə başlanmış İSO 9000 standartlarının son versiyası keyfiyyət menecmenti sahəsində dünyanın aparıcı təşkilatlarının təcrübəsinin analizi əsasında işlənmişdir və TQM (Total Quality Managment) konsepsiyasına əsaslanır. TQM konsepsiyasının ə sasında
təşkilatın fəaliyyətində bütün maraqlı
tərəflərin tələblərinin ödənilməsinə çalışmaq durur: təşkilatın müştəriləri, təşkilatın işçiləri, təşkilatın mülkiyyətçiləri (səhmdarları), dövlət, cəmiyyət, digər maraqlı subyektlər durur.. XX əsrin 90-cı illərinin sonunda İSO-nun TK 176 saylı beynəlxalq komitəsi daxilində 2000-ci il versiyalı 9000 seriyalı İSO standartlarının layihələri üzərində böyük miqyaslı iş başlandı. 1994-cü il versiyalı standartlardan fərqli olaraq İSO 9000 yeni redaksiyada radikal şəkildə yeniləşdi.
534
Bundan bir neçə il əvvəl üç İSO standartının dəyişdirilməsi haqqında qərardan sonra bu işə başlanıldı. Bunlar keyfiyyətin xarici təminatı ilə bağlı standartlar idi: İ SO 9001 (2, 3) və İSO 9004-1 qarşılıqlı əlaqəli standartlar cütü; İSO 9001 – keyfiyyət menecmentinə, İSO 9004 isə keyfiyyət menecmentinin fasiləsiz yaxşılaşdırılması ə sasında inkişafına yönəlmişdir. Xüsusi olaraq yaradılmış məqsədli qrup gələcək beynəlxalq normalar üçün ilkin verilənlərin hazırlanmasına böyük səylər göstərdilər. Anketlərə cavablar toplandı, 40- dan çox ölkədən 100-dən çox respondent arasında sorğu keçirildi. Sorğu İSO 9000 standartlarını işləyənlər və onların istifadəçiləri arasında birbaşa əlaqələrə real imkanları təmin etdi. Yeni keyfiyyət standartlarının üç layihəsi 1999-cu il ə rzində İSO üzv ölkələrdə yayıldı. İ SO 9000:2000 seriyalı standartlar. 2000-ci ilin sonunda İSO 9000:2000 standartlarının yeni versiyası qüvvəyə mindi. Çoxlu tövsiyə xarakterli standartlar əvəzinə ancaq bir neçə standart saxlandı, onlardan ən vacibləri bunlardır: –
İ SO
9000:2000 “Keyfiyyət menecmenti sistemləri. Əsas müddəalar və lüğət” 535
– İ SO 9001:2000 “Keyfiyyət menecmenti sistemləri. Tələblər”. –
SO 9004:2000 “Keyfiyyət menecmenti sistemləri. Fəaliyyətin yaxşılaşdırılması üzrə tövsiyələr” –
İ SO 19011 “Keyfiyyət menecmenti və / və ya ə traf
mühitin mühafizəsi sistemlərinin auditinin (yoxlanmasının) aparılması üzrə Rəhbərlik” Standartların yeni versiyası aşağıdakı xüsusiyyətlərə malikdir: • standartla daha az öhdəliklər qoyulur, istifadə zamanı onlar daha çevikdirlər, ancaq bir baza standartı vardır;
• keyfiyyət menecmentinə yanaşmanın fəlsəfəsi ə saslı olaraq dəyişdirilmişdir, buraya prosesli yanaşma daxil edilmişdir; • əvvəllər qüvvədə olan standartlarla müqayisədə bir sıra yeni tələblər qoyulmuşdur; • standartların strukturu açıq şəkildə “planlaşdır – yerinə yetir – yoxla – düzəliş et” prinsipini qeyd edir və Deminqin PDCA (Plan – Do – Check – Act) dövrünü əks etdirir; • standartlar İSO 14000 (müəssisənin ekoloji menecmenti sisteminə tələblər standartı) standartı ilə uzlaşır. 536
Sənaye, kommersiya və dövlət təşkilatları tələbatı və ya istehlakçıların tələblərini ödəmək məqsədilə müxtəlif təyinatlı məhsullar (xidmətlər, proqram təminatı, texniki vasitələr, texnoloji məhsullar və ya onların kombinasiyasını) tədarük edirlər. Daim artan rəqabət istehlakçıların ehtiyaclarının səviyyəsinin yüksəlməsinə gətirib çıxarmışdır. Rəqabət qabiliyyətli olmaq üçün təşkilatlar daha fəal şəkildə səmərəli və nəticəli keyfiyyət menecmenti sistemlərini tətbiq etməlidir. İ SO 9000:2000 seriyalı standartları bütün tip və ölçülü təşkilatlara səmərəli keyfiyyət menecmenti sistemlərinin tətbiqi və fəaliyyətini təmin etməyə köməklik göstərmək məqsədilə işlənmişdir. İ SO 9000:2000 əsas müddəaları təsvir edir və keyfiyyət menecmenti sistemləri üçün terminologiyanı müəyyən edir. İ SO 9001:2000 keyfiyyət menecmenti sistemlərinə tələbləri o hallarda müəyyən edir ki, təşkilatın istehlakçıların tələblərini, rəsmi tələbləri və tətbiq olunan məcburi tələbləri ödəməyə, həmçinin istehlakçıların məmnunluğunun ödənilməsinin yüksəldilməsinə istiqamətlənmiş standartın
537
tələblərinə cavab verən məhsul təqdim etmək qabiliyyətini nümayiş etdirmək zərurəti yaranır. İ SO 9004:2000 standartı keyfiyyət menecmenti sisteminin həm nəticəliliyi, həm də səmərəliliyini araşdıran tövsiyələri nəzərdə tutur. Bu standartın məqsədləri təşkilatın fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması, istehlakçıların və digər maraqlı tərəflərin məmnunluğudur. İ SO 19011 standartı keyfiyyət menecmenti və (və ya) ətraf mühitin mühafizəsi sistemlərinin auditi (yoxlanması) üzrə metodiki göstərişlərdən ibarətdir. Bu standartlar birlikdə milli və beynəlxalq ticarətdə qarşılıqlı anlaşmaya köməklik edən keyfiyyət menecmenti sistemi üçün razılaşdırılmış standartlar kompleksini əmələ gətirir. İ SO 9000:2000 standartlarının yeni versiyasının sistemli əsasını keyfiyyət menecmentinin səkkiz prinsipi təşkil edir: istehlakçılara istiqamətlənmə, rəhbərin liderliyi, işçilərin cəlb olunması, prosesli yanaşma, menecmentə sistemli yanaşma, daimi yaxşılaşdırma, faktlara əsaslanan qərarların qəbulu, tədarükçülərlə qarşılıqlı faydalı əlaqələr.
ə
komponentləri planlaşdırma, təminetmə, idarəetmə və 538
eləcə də proseslərin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasıdır. İ SO 9001:2000 standartında prosesli yanaşmanın modeli müəyyən edilmişdir. Bu model aşağıdakı bölmələrdə formallaşdırılmışdır: ─ resursların menecmenti; ─ məhsulun həyat dövrünün mərhələləri; ─ ölçmə, təhlil və yaxşılaşdırma. Model dedikdə, müəssisə və təşkilatın keyfiyyət menecmenti sisteminə beynəlxalq birlik tərəfindən qoyulan standartlaşdırılmış tələblərin məcmuu başa düşülür.
9000:2000 “Keyfiyyət menecmenti sistemi. Əsas müddəalar və lüğət”. 9000:2000 seriyalı İSO standartları keyfiyyət menecmenti sistemlərinin əsas müddəalarının izahatını verir və müvafiq terminologiyanı müəyyən edir. İ SO 9001:2000 “Keyfiyyət menecmenti sistemləri. Tələblər” keyfiyyət menecmenti sisteminə tələbləri müəyyən edir, onlar sertifikatlaşdırma və ya müqavilələrin bağlanması məqsədilə təşkilatın daxilində istifadə oluna bilər. Bu standart istehlakçıların tələblərinin yerinə yetirilməsində keyfiyyət menecmenti sisteminin nəticəliliyinin yüksəldilməsinə istiqamətlənmişdir.
539
İ SO 9001:2000 standartı aşağıdakı hallarda təşkilatın keyfiyyət menecmenti sisteminə tələbləri müəyyən edir: –
məhsullarını nümayiş etdirməsi qabiliyyətinin ardıcıl olaraq və müvafiq normativ sənədlərin tələblərinə uyğun təmin edilməsi; – təşkilat istehlakçıların məmnunluğunun yüksəldilməsini özünün ali məqsədi hesab edir. Buna sistemin səmərəli tətbiqi vasitəsilə, o cümlədən sistemin proseslərinin daim yaxşılaşdırılması və istehlakçıların tələblərinə uyğunluğun və reqlamentləşdirici tələblərin təmin edilməsi ilə nail olunur; İ SO 9001:2000-də nəzərdə tutulan bütün tələblər ümumidir və növü, ölçüləri və tədarük etdiyi məhsuldan asılı olmayaraq bütün təşkilatlara tətbiq edilmək üçün planlaşdırılmışdır. İ SO 9001:2000 standartı 9000 seriyalı elə bir İSO standartıdır ki, keyfiyyət menecmenti sistemlərinə tələbləri müəyyən edir. Bu, həmçinin onunla ifadə olunur ki, tələblər imperativ formada şərh olunur: “Ali rəhbərlik .... etməlidir...” 540
İ SO 9001:2000 standartı aşağıdakı bölmələrdən ibarətdir: Ön söz. Giriş. 1. Tətbiq sahəsi 2. Normativ istinadlar 3. Təriflər 4. Keyfiyyət menecmenti sistemi 5. Rəhbərliyin cavabdehliyi 6. Resursların menecmenti 7. Məhsulun həyat dövrünün prosesləri 8. Ölçmə, təhlil və yaxşılaşdırma. Əlavə A (informativ), Əlavə B (informativ), Biblioqrafiya. Əlavə A – İSO 9001:2000 və İSO 14001:1996 arasında uyğunluq cədvəlidir. Əlavə B – İSO 9001:2000 və İSO 9001:1994 arasında uyğunluq cədvəlidir. Hər bir müəssisəyə öz keyfiyyət menecmenti sisteminin İSO 9001:2000-in (7-ci bölmə) tələblərinə uyğunluğunu sübut etmək imkanı vermək üçün bəzi tələblərin istisna edilməsinə yol verilir. Buraxılan istisnalar 7-ci
bölmədə verilmiş tələblərdir və
məhsulun istehlakçıların və müvafiq məcburi tələblərin təmin edilməsi qabiliyyətinə və ya təşkilatın cavabdehliyinə təsir göstərmir. Belə istisnalar təşkilatın və ya məhsulun spesifik xüsusiyyətləri ilə əsaslandırıla bilər. Buraxılan istisnalara aid müddəalara riayət olunmadıqda İSO 9001:2000 standartının tələblərinə uyğunluğa iddia etmək lazım deyil. Bu elə situasiyalara aiddir ki, məcburi tələblərin yerinə yetirilməsi zamanı İSO 9001: 2000 ilə buraxılan istisnaların çərçivəsindən kənara çıxan istisnalara yol verilir. 541
Ə vvəllər müəssisənin keyfiyyət menecmenti sisteminin tətbiq sahəsi və İSO 9001:2000 standartının tətbiq sahəsi arasında dolaşıqlıq baş verirdi. Təşkilat özünün keyfiyyət menecmenti sisteminin tətbiq sahəsini genişləndirməyə borclu deyil və onu buraxdığı bütün məhsula aid etmək öhdəliyi götürməmişdir. Ə gər müəssisənin keyfiyyət menecmentinin tətbiq sahəsi müəyyən məhsulla məhdudlaşırsa, onda bu birmənalı və aydın şəkildə keyfiyyət üzrə rəhbərlik sənədində əks olunmalıdır. İSO 9001: 2000-in müvafiq tələbləri keyfiyyət menecmenti sisteminin tətbiq sahəsində sadalanan bütün məhsullara məhdudiyyətsiz tətbiq olunur. Əgər İSO 9001: 2000-in ayrı-ayrı tələbləri tətbiq edilməli deyilsə, onda bunu ə saslandırmaq lazımdır. Məsələn, 7.5.4 yarım bölməsində nəzərdə tutulan tələblər (“İstehlakçıların əmlakı”), adətən öz məhsullarının istehsalında istehlakçıların əmlakını emal və ya başqa cür istifadə etməyən müəssisələrə aid edilmir. 7.3 yarım bölməsində (“Layihələndirmə və işləmə”) nəzərdə tutulan tələblərin istisna edilməsinə differensial yanaşmaq lazımdır. Hesab olunur ki, bu bölmədə nəzərdə tutulan bütün tələblərin bütövlükdə istisna edilməsi yolverilməzdir; bu 542
bölmənin tələblərinin qismən qüvvədə olması situasiyası isə məqbuldur. Məsələn, 7.3.7 altbölməsinin (“Layihə və işləmələrə düzəlişlərin idarə edilməsi”) tələbləri hər hansı bir məhdudiyyətsiz, ancaq dəyişiklikləri həyata keçirmək hüququna malik təşkilatlar üçün məcburidir. Tələblərin istisna edilməsi (çıxarılması) keyfiyyət üzrə rəhbərlikdə ə saslandırılmalıdır (özü də hər bir tələb ayrıca; bax: İSO 9001:2000, 4.2.2 altbölməsi). İ SO 9004:2000 “Keyfiyyət menecmenti sistemləri. Fəaliyyətin yaxşılaşdırılması üzrə tövsiyələr” İ SO
9001:2000 ilə
müqayisədə keyfiyyət menecmenti sistemlərinin daha geniş spektrində metodik köməklik təqdim edir. İlk növbədə, bu fəaliyyətin daim yaxşılaşdırılmasına və təşkilatın səmərəliliyinin yüksəldilməsinə, həmçinin onun nəticəliliyinə aiddir. İSO 9004:2000 üzrə fəaliyyətinin daim yaxşılaşdırılmasına ümdə məqsədi qoyan, lakin İSO 9001:2000-in tələbləri çərçivəsindən çıxmağa çalışan təşkilatların rəhbər personalı üçün Rəhbərlik sənədi kimi tövsiyə olunur. İ SO 9001:2000 və İSO 9004:2000 standartları bir- birini tamamlamaq üçün layihələndirilmiş keyfiyyət menecmenti sistemlərinə standartların razılaşdırılmış cütü 543
kimi işlənmişdir, lakin hər iki beynəlxalq standartı müstəqil olaraq tətbiq etmək olar. Hərçəndki bu beynəlxalq standartların razılaşdırılmış cütlər kimi istifadəsini asanlaşdırmaq üçün onlar analoji struktura malikdir. İ SO 9004:2000 standartı İSO 9001:2000-də verilmiş tələblərin çərçivəsindən kənara çıxan tövsiyələri nəzərdə tutur. İSO 9001:2000 ilə müqayisədə burada istehlakçıların məmnunluğu və məhsulun keyfiyyətinə yönəlmiş məqsədlər genişləndirilmişdir: onlara maraqlı tərəflərin məmnunluğu və təşkilatın fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması daxil edilmişdir. İ SO 9004:2000 standartı təşkilatın proseslərinə də tətbiq olunandır və beləliklə də onun əsaslandığı keyfiyyət menecmenti prinsipləri bütün təşkilata aid edilə bilər. Bu standartın əsas diqqəti istehlakçıların və digər maraqlı tərəflərin məmnunluq dərəcəsi ilə ölçülən
daim yaxşılaşdırmağa nail olunmağa yönəlmişdir. Sözü gedən beynəlxalq standart metodik göstərişlər və tövsiyələrdən ibarətdir, sertifikatlaşdırma və ya müqavilələrdə və reqlamentlərdə istifadə məqsədləri üçün nəzərdə tutulmamışdır.Bu standart həm də İSO 9001: 2000- in tətbiqi üzrə rəhbərlik qismində istifadə üçün də nəzərdə tutulmamışdır. 544
İ SO 9004:2000 9000 seriyalı yeganə İSO standartıdır ki, keyfiyyət menecmenti sistemlərinin tətbiqi və müəssisələrin fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması üzrə tövsiyələri nəzərdə tutur. Standartın məzmunu İSO 9001: 2000 ilə analoji struktura malikdir. İ stifadəsini asanlaşdırmaq və əyaniliyini təmin etmək üçün İSO 9004: 2000-də bölmələr İSO 9001: 2000-in müvafiq tələbləri ilə birlikdə verilmişdir. Bununla da hər iki standartların razılaşdırılmış tətbiqi əsaslandırılır və vəhdəti vurğulanır. İ SO 19011: 2002 “Keyfiyyət menecmenti və (və ya) ə traf mühitin mühafizəsi sistemlərinin yoxlanması üzrə Rəhbər göstərişlər”. İSO 19011 standartı aşağıdakı struktura malikdir: Ön söz. Giriş. 1. Tətbiq sahəsi. 2. Normativ istinadlar. 3. Termin və təriflər. 4. Auditin prinsipləri. 5. Audit proqramının menecmenti. 6. Audit zamanı hərəkətlər. 7. Auditorların səriştəliliyi və qiymətləndirilməsi.
|